از ریاست رضایی بر لاریجانی تا ریاست نجفی بر حداد

انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ یکی از مهم­ترین انتخابات­ های جمهوری اسلامی است و شرایط داخلی و خارجی کشور حساسیت خاصی به این رقابت بخشیده است. در این انتخابات تاکنون افراد زیادی به صورت رسمی و غیررسمی به عنوان کاندیدا وارد میدان شده­ اند. این افراد در جمهوری اسلامی سمت­ های مختلفی داشته­ اند و در این سمت­ ها با همدیگر همکاری کرده­ اند؛ برخی رئیس و برخی مرئوس بوده­ اند. در فضای مصاحبه­ های انتخاباتی این سوابق از سوی کاندیداها مطرح می­ شود و برخی از آن­ها از ذکر کردن نام نیروهای خود ابایی ندارند. برای مثال پورمحمدی در مصاحبه­ ای اعلام کرد: «یک مدتی آقای مشایی با من کار می کرد. زمانی که در مرکز بررسی­ ها بودم. ایشان در یک مؤسسه وابسته به مرکز کار می­ کردند.»[۱] این سخنان پورمحمدی محملی شد برای ورود ما به این بحث، و بررسی سوابق کاندیداهایی که در طول خدمت خود با دیگر کاندیداهای فعلی انتخابات ریاست جمهوری رابطه رئیس و مرئوسی داشته ­اند. در ادامه مطلب ابتدا نام رئیس و سپس نام نیروهای آن­ها ذکر می­ شود.

۱. مصطفی پورمحمدی

همانگونه که در مقدمه مطلب هم ذکر شد، زمانی که پورمحمدی در وزارت اطلاعات بوده و مدیر مرکز برنامه­ های استراتژیک امنیت ملی بوده است مشایی به عنوان یکی از نیروهای پورمحمدی در این مرکز کار می­کرده است. تمرکز و تخصص مشایی در آن زمان بر روی مباحث فرهنگی و قومیتی بوده است.

۲. محسن رضایی

رضایی یکی از کاندیداهایی است که به دلیل فرماندهی ۱۶ ساله در سپاه پاسداران فرمانده برخی از کاندیداهای فعلی انتخابات بوده است.

زاکانی که اکنون به عنوان یک کاندیدای اصولگرا وارد رقابت­ ها شده در جنگ مسئولیت ­های مختلفی داشته است. مسئولیت‌هایی از جمله معاون گردان، مسئول محور اطلاعات و عملیات قرارگاه نجف ۳، قائم‌مقام اطلاعات و عملیات لشگر محمّد رسول‌ا… (ص) و نهایتاً مسئولیت محور این لشگر.^[۲] دیگر نیروی رضایی در جنگ و پس از آن تا سال ۷۶ قالیباف است که در  سال ۱۳۶۱ فرمانده تیپ امام رضا (ع) و یک سال بعد فرمانده لشکر ۵ نصر خراسان شد. او پس از جنگ فرماندهی لشکر ۲۵ کربلا و مسئولیت قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) را بر عهده داشت.[۳] لاریجانی که از سال ۶۱ تا ۷۱ در سپاه مشغول فعالیت بوده سمت­ هایی همچون معاونت سپاه و جانشینی ستاد کل سپاه پاسداران را بر عهده داشته است. تمامی این سه نفر طی مسئولیت­ های خود در سپاه به عنوان نیروی رضایی مشغول به کار بوده­ اند.

۳. علی فلاحیان

یکی از نیروهای مهم فلاحیان در وزارت اطلاعات پورمحمدی بوده است. پورمحمدی در دوران مسئولیت فلاحیان قائم مقام و رئیس اطلاعات خارجی وزارت اطلاعات بوده است و از عناصر اصلی وزارت اطلاعات به شمار می­رفته است. گفته می­ شود که محمد شریعتمداری در دوران وزارت اطلاعات فلاحیان معاونت او را بر عهده داشته است. البته از سابقه طولانی اطلاعاتی  شریعتمداری چنین چیزی بعید به نظر نمی­رسد.[۴]

۴. علی لاریجانی

با استعفای خاتمی از وزارت ارشاد در سال ۷۱ لاریجانی جانشین او شد و مدت کمی (کمتر از دو سال) وزیر ارشاد دولت هاشمی شد. حسن سبحانی در این سال­ ها با لاریجانی همراه شد و به عنوان نیروی او در سمت معاونت آموزشی و پژوهشی وزارت ارشاد به فعالیت پرداخت.[۵] لاریجانی پس از ارشاد و با حکم رهبری به صدا و سیما رفت. او در صدا و سیما از نیروهای زیادی استفاده کرد و بسیاری از نیروهای مذهبی رانده­ شده از دولت در بحبوحه دوم خرداد به این سازمان پناه آوردند. یکی از این نیروها اسفندیار رحیم مشایی است که مدیریت دو شبکه رادیویی پیام و تهران را در صدا و سیما به عهده داشته است. از دیگر یاران لاریجانی در صدا و سیما که زمزمه کاندیداتوری­ اش به گوش می­رسد سید محمد حسینی، وزیر ارشاد، است که در صدا و سیما مسئولیت حوزه ریاست را بر عهده داشته است. [۶]

۵. منوچهر متکی

متکی سابقه زیادی در وزارت خارجه دارد و هنگامی که در سال ۸۴ به عنوان وزیر خارجه معرفی شد و از مجلس رأی اعتماد گرفت، از مهم­ترین رقیب خود برای معاونت اروپا و آمریکای خود استفاده کرد. این معاون او کسی نبود جز سعید جلیلی. البته این همکاری دو سال بیشتر طول نکشید و جلیلی در سال ۸۶ به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب شد.

۶. محمدعلی نجفی

نجفی از معدود سیاستمدارانی است که سابقه وزارت در دو وزارت­خانه مختلف را در کارنامه خود دارد. وی در دولت اول هاشمی وزیر آموزش و پرورش بود و در همین زمان بود که حدادعادل با او همکاری می­ کرد. حداد در این زمان معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (کتابهای درسی) بود.[۷]محمدرضا عارف نیز از جمله نیروهایی است که سابقه همکاری با محمدعلی نجفی را در کارنامه خود می­بیند. عارف هنگامی که نجفی در سال­ های ۶۰ تا ۶۴ وزیر فرهنگ و آموزش عالی بود با نجفی همکار بود. عارف در آن زمان سمت­ های مختلفی چون معاون دانشجویی وزارت فرهنگ و آموزش عالی (۱۳۶۱-۱۳۶۰)، معاون آموزشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی (۱۳۶۲-۱۳۶۱)[۸].  و قائم‌مقام و معاون هماهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی (۱۳۶۳-۱۳۶۲) بر عهده داشت

۷. علی اکبر ولایتی

ولایتی به خاطر وزارت ۱۶ ساله در وزارت خارجه با بسیاری از دیپلمات­ های ایرانی همکاری کرده و رئیس آن­ها بوده است. سعید جلیلی نیز از این قاعده مستثنی نیست. جلیلی در سال ۶۸ وارد وزارت خارجه شد و در سال ۱۳۷۰ و در دوره وزارت ولایتی رئیس اداره بازرسی وزارت خارجه شد.[۹]منوچهر متکی که سابقه چندین ساله وزارت را در کارنامه خود می­بیند سالیان متمادی به عنوان یکی از نیروهای علی اکبر ولایتی در وزارت خارجه مشغول به فعالیت بوده است. او در دوران ولایتی سمت­ هایی چون سفیری در کشورهای ترکیه و ژاپن، معاونت امور بین­ الملل و معاونت حقوقی کنسولی و امور مجلس را در وزارت خارجه به عهده داشته است.[۱۰]

نتیجه­ گیری

همانگونه که از مطلب فوق برمی ­آید در طول ۳۵ سال گذشته از پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از سیاستمداران با یکدیگر همکاری کرده ­اند و بعضا چهره های شناخته شده و وزین حاضر شده اند معاون و کمک کار دیگری باشند. این همکاری قطعا علی­رغم اختلاف سلیقه ها بوده است و چه بسا رویکرد سیاسی افراد نسبت به مسوول بالاتر متفاوت بوده است اما آنچه مهم است همکاری برای رسیدن به اهداف کلان و در مسیر گفتمان انقلاب اسلامی است. همین اصل و محور می تواند باعث شود ائتلاف های سیاسی شکل بگیرد و افراد کمتر به عرض اندام سیاسی و تک روی بپردازند. انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ باید ظهور و بروز تعقل سیاسی و هم افزایی گروه های سیاسی معتقد به جمهوری اسلامی باشد و امید است اصولگرایان به عنوان داعیه دار اصلی حرکت در مسیر اهداف امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری بتوانند  این تجلی را بیش از پیش به رخ بکشند. رئیس و مرئوسی در مسیر اهداف انقلاب معنایی ندارد و همه باید در مسیر جهاد و حماسه سیاسی و اقتصادی سرباز ولایت باشند.