بررسی نکات حقوقی وصیت توسط وکیل ارث

همه افراد میتوانند تا زمانی که زنده هستند در صورت داشتن اهلیت هر اقدام حقوقی را که مخالف با قوانین و مقررات و اخلاق حسنه نباشد را انجام دهند. در قانون مدنی که یکی از منابع آن فقه شیعه میباشد شرایطی در نظر گرفته شده است که افراد بتوانند برای بعد از حیات خود نیز تصمیماتی بگیرند و بازماندگان از آخرین خواسته های متوفی مطلع شوند.

به آخرین تصمیمات و خواسته های متوفی وصیت و به سندی که حاوی این تصمیمات است وصیتنامه میگویند.

وصیتنامه ها جدای از تقسیم بندی که برای اعتبار آنها وجود دارد از لحاظ محتویات درون آن به دو دسته اصلی تملیکی و عهدی تقسیم بندی میشوند که هر یک از آنها دارای شرایط خاصی بوده و ارکان مختلفی دارد. برای اینکه وصیت دارای اعتبار قانونی باشد باید شرایطی که در قانون برای صحت آن نام برده شده است رعایت گردد.

در این مقاله که توسط وکیل ارث تهیه شده است، قصد داریم در ابتدا با ارکان دو وصیت تملیکی و عهدی آشنایی پیدا کنیم و سپس ببینیم در چه شرایطی وصیتنامه دارای اعتبار است و میتوان به آن عمل کرد و در چه شرایطی به دلیل عدم صحت نمیتوان به آن عمل کرد.

وصیت تملیکی چیست؟

ماده ۸۲۶ قانون مدنی در باب تعریف وصیت تملیکی چنین مقرر کرده است: “وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانا تملیک کند.”

کسی که وصیت کرده است: موصی

کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده است: موصی له

مال مورد وصیت تملیکی: موصی به

نکته ای که باید در این بین به آن توجه شود این است که وصیت تملیکی تنها بر ثلث اموال اعتبار دارد.

بررسی و تعیین اینکه مال وصیت شده چه مقدار از اموال متوفی میباشد پس از فوت وی توسط کارشناس دادگستری صورت میگیرد. در صورتی که این مال کمتر یا برابر با ثلث اموال متوفی باشد مشکلی نیست اما زمانی که این مال مازاد بر ثلث اموال باشد، وراث متوفی باید همگی برای اجرای آن رضایت داده و آنرا تنفیذ نمایند.

وصیت تملیکی بدین صورت است که متوفی در هنگام تنظیم وصیتنامه خود یکی از اموال معین خود را یا سهمی از باقی مانده اموال خود را به دیگری ببخشد. برای مثال بیان شود که اتومبیل شخصی من با ذکر مشخصات به آقای الف منتقل شود و یا بیان شود که ۲۰ درصد از اموال من پس از فوت به آقای الف منتقل گردد.

وصیت تملیکی عام و خاص

در مطلب بالا با اصطلاحات و نحوه وصیت تملیکی آشنایی کلی پیدا کردیم. حال لازم است بدانیم که وصیت تملیکی میتواند به صورت عام یا خاص صورت بگیرد.

وصیت تملیکی خاص

اکثر نمونه های وصیت تملیکی از این دسته از وصیت است و بیشتر افراد از این نوع استفاده میکنند. در این نوع، مال مورد وصیت به شخص حقیقی یا حقوقی خاصی تعلق میگیرد و موصی له معین و مشخص است و پس از فوت موصی، مال به وی تملیک میشود. برای مثال شخصی وصیت میکند که یکی از اموال معین خود، پس از فوت به پسر عمویش به نام ع.م منتقل شود.

وصیت تملیکی عام

در اینجا موصی له به صورتی که در تملیک خاص محصور و مشخص نیست. این معین نبودن میتواند به دو صورت مختلف بروز پیدا کند. برای مثال شخصی برای وکلای دادگستری وصیت کند که این افراد دایره بسیار گسترده و نامعینی دارند. یا اینکه وصیت کند مال در جهت ساخت مسجد، کمک به مستضعفین، ساخت مدرسه و … خرج شود.

قبول و رد وصیت تملیکی

یکی از موضوعاتی که در وصیت تملیکی دارای اهمیت بالایی است قبول و رد مال توسط موصی له میباشد. به نحوی که اگر موصی له وصیت را قبول کند مال به وی تملیک شده و اگر رد کند مال در ترکه متوفی باقی میماند و پس از انحصار وراثت میان وراث او تقسیم میشود. قبول وصیت با حکمی که توسط قانون گذار در ماده ۸۳۰ وضع شده است باید پس از فوت صورت بگیرد.

اگر موصی له وصیت را پیش از فوت قبول کند پس فوت لزومی بر قبول مجدد نیست و همان معتبر است و بر همین اساس اگر پیش از فوت رد کرده باشد میتواند از تصمیم خود مبنی بر رد مال منصرف شده و پس از فوت مال را قبول کند. پس در نتیجه باید گفت اعتبار قبول یا رد پس از فوت مشخص میشود و تصمیمات پیش از فوت از سوی موصی له تنها در صورت سکوت وی پس از فوت میتواند مبنای عمل قرار گیرد.

وصیتنامه عهدی چیست؟

قانون مدنی وصیتنامه عهدی را در ماده ۸۲۶ چنین تعریف میکند:”وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور نماید.”

وصیت کننده: موصی

شخصی که وصیت عهدی برای وی شده است: وصی

بر این اساس شخصی که در وصیتنامه عهدی وصی قرار میگیرد متعهد به انجام اموری هست که در وصیتنامه از سوی موصی بر عهده وی گذاشته شده است. در اینجا وصی باید به نیابت از متوفی اموری را بر عهده اش گذاشته شده است را انجام دهد. موضوع وصیتنامه عهدی بسیار گسترده است.

برای مثال ممکن است متوفی وصیت کرده باشد شخص معینی نماز میت وی را بخواند. در این میان ممکن است برای موارد مهم تری که دارای بار حقوقی میباشد وصیت کرده باشد که برای نمونه میتوان به وصیت بر اداره اموال و اداره امور فرزندان صغیر متوفی اشاره کرد.

به دلیل اهمیت بالای این دسته از موارد قانون گذار احکام خاصی مشخص کرده است که بیان آن از حوصله این مطلب خارج میباشد و در صورت داشتن سوالاتی در خصوص شکایت برای دریافت ارث و سهم ارثیه از وکلای متخصص این حوزه مشاوره حقوقی دریافت نمایید.

نتیجه گیری مقاله

در این گفتار تلاش کردیم به صورت کلی و با بیان کمی از جزئیات مسائل مهم مربوط به وصیت تملیکی و عهدی را برای شما بیان کنیم. اما از آنجایی که این قبیل موضوعات از مسائل پیچیده در حقوق کشور ما محسوب میشوند میتوانید برای آگاهی و راهنمایی بیشتر درباره میزان هزینه و حق الوکاله وکیل پرونده ارث  از راهنمایی های وکلای پایه یک دادگستری  استفاده نمایید.