معرفیِ خبرنگارِ میدانیِ نهضت جنگل که یورش انگلیسی‎ها به رشت را وقایع نگاری کرد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، به مناسبت روز خبرنگار، میرزایی‌ها اقدام به معرفی خبرنگار میدانی نهضت جنگل کرد که یورش نیروهای انگلیسی به رشت را وقایع‌نگاری کرده است.

امروز، ۱۷ مرداد، مصادف با روز خبرنگار است. نهضت جنگل از پیشگامان عرصه خبر و اطلاع‌رسانی بود و نشریه‌ای به نام *جنگل* منتشر می‌کرد. اولین شماره این روزنامه در ۲۰ خرداد ۱۲۹۶ انتشار یافت. *جنگل* سه مدیر مسئول داشت که به ترتیب عبارت بودند از: غلامحسین کسمایی، حسین‌خان کسمایی و میرزا محمدی انشائی.

از میان این سه تن، حسین‌خان کسمایی سابقه روزنامه‌نگاری در دوران مشروطه را داشت. او پس از مشروطه در تهران ساکن شد و روزنامه *وقت* را در پایتخت منتشر می‌کرد. میرزا محمدی انشائی نیز پس از نهضت جنگل، در سال ۱۳۰۴ روزنامه‌ای با عنوان *حقایق* در رشت چاپ می‌کرد؛ متأسفانه هیچ آرشیوی از این روزنامه باقی نمانده است.

*جنگل* به روش سنگی منتشر می‌شد؛ بدین ترتیب که پیش از انتشار، فردی خوش‌خط تمام متن روزنامه را می‌نوشت، سپس از روی آن کلیشه تهیه می‌شد و در چاپخانه به چاپ می‌رسید. از جمله افرادی که در رونویسی و کلیشه‌سازی این روزنامه مشارکت داشتند، **میرزا علی حبیبی** و **اسماعیل دهقان** بودند که هر دو از چهره‌های شناخته‌شده فرهنگی گیلان محسوب می‌شدند. میرزا علی حبیبی مدیر مدرسه شماره شش فومن بود که از سوی نهضت جنگل به این سمت منصوب شده بود و اسماعیل دهقان نیز سردبیری چند شماره از روزنامه *جنگل* را بر عهده داشت.

اما شخصیتی که قصد معرفی آن را داریم، هرگز در هیئت تحریریه *جنگل* فعالیتی نداشت، ولی به عنوان خبرنگار میدانی نهضت جنگل، به‌ویژه در جریان یورش نیروهای انگلیسی به رشت، حضور فعالی داشت. در همین حمله بود که **میرزا محمد راد**، معلم تاریخ و جغرافیای مدرسه احمدی رشت، توسط سربازان گورک (سربازان انگلیسیِ اصالتاً نپالی) به طرز فجیعی به قتل رسید.

روایتی از کشیدن گوشواره از گوش یک دختربچه رشتی در جریان این یورش، در شماره اول سال دوم روزنامه *جنگل* (۲۷ شوال ۱۳۳۶، صفحه ۳) منتشر شده است. اما روایت هولناک‌تری نیز از این واقعه وجود دارد که راوی آن همان خبرنگار میدانی مورد نظر ماست. بر اساس این گزارش، دو زره‌پوش انگلیسی، نوجوانی رشتی را در نزدیکی حمام حاج آقا بزرگ تیرباران و به شهادت رساندند.

**صادق مهرنوش**، خبرنگار میدانی این یورش، بعدها کتاب *تاریخ جنگل* را منتشر کرد. او در یکی از پاورقی‌های جذاب خود که در ۱۶ اسفند ۱۳۳۳ در روزنامه *سایبان* (چاپ رشت) به چاپ رسید، نوشته است:
*”جمعی از مجاهدین موضوع وقایع‌نگاری من را به میرزاکوچک اطلاع دادند. من در نزدیکی پل بوسار — که بر بالای آن مسلسل جنگلی‌ها به سمت جاده بوسار آتش گشوده بود — در گودالی پناه گرفته بودم که در پناه بلندی‌های پل قرار داشت. میرزاکوچک را آنجا ملاقات کردم و با توجه به ریش انبوه او، ناچار دست راستش را بوسیدم…”*

نگارش و پژوهش: مرتضی سخایی – ۱۷ مرداد ۱۴۰۴