دنیای پزشکی امروز با ورود عمل کم‌تهاجمی قلب یا عمل قلب بسته تحولی چشمگیر در درمان بیماری‌های قلبی ایجاد کرده‌است. این روش پیشرفته عمل قلب با استفاده از برش‌های کوچک و تکنولوژی‌های نوین به امکان جراحی بدون شکافتن کامل قفسه سینه را می‌دهد. کاهش چشمگیر درد، دوران بهبودی سریع‌تر، احتمال کمتر عفونت و زیبایی بیشتر محل جراحی از مزایای بی‌رقیب این روش است.

در این مقاله، با نقش تکنولوژی در موفقیت بیشتر جراحی قلب کم تهاجمی، مزایای آن و مراقبت‌های بعد از عمل آشنا می‌شویم.

جراحی کم تهاجمی قلب چیست و چه تفاوتی با عمل قلب باز دارد؟

جراحی قلب بسته یا کم تهاجمی (Minimally Invasive Cardiac Surgery, MICS) روشی نوین در درمان بیماری‌های قلبی است که با استفاده از برش‌های کوچک‌تر و تکنولوژی‌های پیشرفته عمل می‌کند. در این روش برای دسترسی به قلب نیازی به شکافتن کامل استخوان جناغ سینه برخلاف عمل قلب باز نیست. در نتیجه نسبت به جراحی‌های سنتی قلب آسیب کمتری به بافت‌ها وارد می‌کند و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد.

مزایای اصلی عمل قلب بسته چیست؟

جراحی قلب کم تهاجمی با توجه به تکنیک خاص مورد استفاده در آن مزایای بسیاری دارد، از جمله:

• دوره نقاهت کوتاه‌تر: بازگشت به فعالیت‌های روزمره در مدت زمان کمتری امکان‌پذیر است
• خطر عفونت پایین‌تر: کاهش تماس بافتی و برش‌های کوچک‌تر، احتمال عفونت را کم می‌کند
• درد و خونریزی کمتر: به‌دلیل برش‌های کوچک‌تر، بیماران درد و خونریزی کمتری را تجربه می‌کنند
• اسکارهای کوچک‌تر و زیبایی بهتر: برش‌های کوچک‌تر منجر به زخم‌های کمتر و حفظ زیبایی می‌شود

به همین دلیل نیز با استقبال زیادی در سال‌های اخیر به‌عنوان روش جایگزین عمل قلب باز مواجه شده‌است.

چه بیمارانی کاندیدای مناسبی برای این روش درمانی هستند؟

بیماران با مشکلات قلبی زیر می‌توانند تحت عمل کم تهاجمی قلب قرار بگیرند:

• بیماری‌های دریچه‌ای قلب: برای تعویض یا ترمیم دریچه میترال یا آئورت
• بیماری‌های عروق کرونر: در موارد خاصی از گرفتگی عروق
• نقایص مادرزادی قلبی: مانند نقص دیواره بین دهلیزی
• بیماری‌های خاص قلبی: مثل تومورهای درون قلب
• از بین بردن فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی آریتمی): با روش مارپیچی یا MAZE procedure

البته تصمیم نهایی با ارزیابی فاکتورهای مختلفی توسط جراح قلب مانند سن، جنسیت، داروهای مصرفی و بیماری‌های زمینه‌ای گرفته می‌شود.

ویدیو جراحی قلب کم‌تهاجمی توسط دکتر رامین بقایی؛ نگاهی به یک روش نوین درمانی

نقش تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته در موفقیت عمل قلب بسته

مزیت‌هایی که برای جراحی کم تهاجمی قلب گفته شد مرهون استفاده از تکنولوژی‌های نوین مختلفی است، مانند:

• دوربین‌هایی با وضوح بالا: برای مشاهده دقیق‌تر ناحیه جراحی
• سیستم‌های تصویربرداری سه‌بعدی: برای برنامه‌ریزی بهتر جراحی
• ابزارهای جراحی پیشرفته: که امکان انجام حرکات دقیق‌تر را فراهم می‌کنند

این تجهیزات نقش مهمی در افزایش دقت و ایمنی جراحی‌های کم‌تهاجمی دارند.

روش‌های مختلف جراحی قلب کم تهاجمی و پروسه انجام هر یک

بسته به نوع بیماری، شرایط فیزیولوژیک بیمار و امکانات موجود در مرکز درمانی، از روش‌های مختلفی برای عمل قلب بسته استفاده می‌شود. در این قسمت مهم‌ترین تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین در این حوزه را معرفی می‌کنیم:

جراحی قلب با کمک ربات (Robotic-Assisted Cardiac Surgery)

در این روش از سیستم‌های رباتیک پیشرفته مانند da Vinci Surgical System برای کنترل دقیق ابزارهای جراحی استفاده می‌شود. جراح با نشستن پشت کنسول حرکات خود را به بازوهای ربات منتقل می‌کند. مزایای آن عبارتند از:

• بهبودی سریع‌تر بیمار
• برش‌های بسیار کوچک
• دقت بالا و دید سه‌بعدی از محل جراحی
• کاهش خطر خونریزی، عفونت و درد بعد از عمل

جراحی توراکوسکوپی قلب (Thoracoscopic Surgery)

نوعی جراحی ویدئویی است که همراه با ایجاد برش‌های کوچک بین دنده‌ها، دوربین و ابزارهای ظریفی را نیز وارد می‌کند. در نتیجه جراح می‌تواند از تصویر مانیتور برای دید بهتر کمک بگیرد. این روش در درمان برخی بیماری‌ها بیشتر استفاده می‌شود از جمله:

• برداشتن تومورهای قلب
• اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی
• ترمیم یا تعویض دریچه‌های قلبی

عمل قلب با لیزر (Laser-Assisted Heart Surgery)

در برخی روش‌های خاص از لیزر برای برش یا تبخیر بافت‌های غیر طبیعی استفاده می‌شود. این تکنیک بیشتر در مواردی کاربرد دارد که دسترسی به عروق کرونری یا بافت‌ها نیاز به دقت بالایی دارد و نباید آسیبی به بافت‌های اطراف برسد. مزایای آن عبارتند از:

• کاهش التهاب و خونریزی
• دقت بسیار بالا در برداشتن بافت

شرایط بیماری نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب هر یک از روش‌های مختلف عمل قلب بسته و نتایج درمانی آن دارد.

مقایسه زمان بستری، میزان درد و دوره نقاهت با عمل قلب باز

در جدول زیر می‌توانید برخی تفاوت‌های اصلی عمل قلب بسته با عمل قلب باز را مشاهده کنید:

خطرات احتمالی جراحی قلب کم تهاجمی چیست؟

خطرات این روش عمدتاً مشابه خطرات جراحی باز قلب هستند، مانند:

• نامنظی ضربان قلب (آریتمی)
• سکته مغزی
• حمله قلبی
• خون‌ریزی
• عفونت

مراقبت‌های بعد از عمل؛ چگونه بهبودی سریع‌تر را تجربه کنیم؟

عمل قلب بسته معمولاً دوره‌ی نقاهت کوتاه‌تری دارد که کیفیت زندگی بیمار را بهتر کند. پس از جراحی معمولاً نیاز به چکاپ‌های منظم پزشکی خواهید داشت تا سلامت و عملکرد قلب شما ارزیابی شود. به‌علاوه رعایت نکات سبک زندگی کمک زیادی به بهبودی سریع‌تر بعد از عمل می‌کند، شامل:

• پرهیز از مصرف سیگار و سایر دخانیات
• ورزش منظم و فعالیت‌های بدنی
• رژیم غذایی سالم
• مدیریت استرس

همچنین می‌توانید با برنامه‌های توانبخشی قلب به تقویت دائمی قلب خود بپردازید.

چرا جراحی کم تهاجمی قلب انتخاب هوشمندانه‌تری برای بیماران جوان‌تر است؟

برای بیماران جوان‌تر عمل بسته قلب مزایای بیشتری در مقایسه با عمل قلب باز دارد، از جمله:

• بازگشت سریع‌تر به کار و فعالیت‌های روزمره
• خطرات کمتر نسبت به جراحی‌های بزرگ‌تر
• حفظ زیبایی ظاهری با زخم‌های کوچک‌تر

هر چند تمام این ویژگی‌ها برای بیماران در سایر سنین نیز نسبت به روش‌های قدیمی‌تر جراحی قلب مطرح است.

دکتر رامین بقایی، یکی از بهترین متخصصین جراحی قلب در عمل قلب کم تهاجمی

دکتر رامین بقایی تهرانی فوق تخصص جراحی قلب و عروق در کودکان و بزرگسالان هستند. ایشان با بیش از ۲۰ سال تجربه به تشخیص، درمان و جراحی انواع بیماری‌های قلبی پرداخته‌اند. همچنین به مدت ۳ سال ریاست بخش قلب در بیمارستان مدرس را بر عهده داشتند و دارای بورد تخصصی جراحی قلب از انجمن جراحان قلب ایران هستند.