مناره بازار؛ گرفتار در گرداب رطوبت و بی‌توجهی | میراث صفوی در گسکر؛ رها در بی‌برنامگی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، علی علیزاده ازبری، روزنامه‌نگار در یادداشتی نوشت؛

مشغول طراحی سوالی برای امتحان مستمر درس «مطالعات اجتماعی» پایه هفتم بودم و داشتم تایپ می‌کردم: «میراث فرهنگی چیست و چرا باید از آن‌ها حفاظت کنیم؟» که دایی‌ام، حسین صفری سیدآبادی، با من تماس گرفت و پیشنهاد کرد مطلبی درباره مناره‌ی شهر تاریخی گسکر، معروف به «منار بازار»، بنویسم؛ جایی که هفته‌ی گذشته با هم از آن بازدید کرده بودیم.

مناره‌ی روستای منار بازار گسکر، بنایی به‌جامانده از عصر صفوی است که میان دو شهر گوراب زرمیخ و طاهرگوراب در شهرستان صومعه‌سرا واقع شده. این بنای آجری مدور، به‌استناد تابلوی نصب‌شده، در گذشته حدود ۳۰ متر ارتفاع داشته که اکنون، پس از مرمت، ارتفاع آن به ۲۰ متر کاهش یافته است. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ با شماره‌ی ثبت ۲۶۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مناره‌ی گسکر در مسیر جاده‌ی قدیمی معروف به «شاه‌عباسی» قرار دارد و در واقع، بخشی از شهر تاریخی گسکر است که در جنگل‌های هفت دغنان واقع شده؛ شهری عظیم که علت متروکه شدن آن همچنان بر تاریخ‌نگاران پوشیده مانده است. درباره کاربری این مناره، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد؛ برخی آن را برجی دیدبانی می‌دانند و برخی دیگر آن را تنها بازمانده‌ی مسجدی تاریخی می‌دانند که اکنون فقط مناره‌ی آن باقی مانده است.

فارغ از معرفی اجمالی این اثر، باید اذعان کرد در استانی که به دلیل رطوبت بالا، آثار تاریخی کمی از گذشتگان باقی مانده، بی‌توجهی به چنین میراثی تأسف‌برانگیز است. شهرستان صومعه‌سرا نیز از این نظر، یکی از فقیرترین مناطق استان به‌شمار می‌رود.

مرمت، نگهداری و بهره‌برداری مؤثر از آثار تاریخی، افزون بر وظیفه‌ی همگانی، از وظایف ذاتی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. هرچند پس از آسیب ناشی از بلایای طبیعی در سال ۱۳۸۱، این مناره مرمت و بازسازی شده، اما شواهد نشان می‌دهد که اکنون به حال خود رها شده است. درِ آهنی آن مدت‌هاست که قفل نشده و شکسته است. در راه‌پله زباله انباشته شده و کسی آن‌ها را جمع‌آوری نمی‌کند. هیچ نگهبان یا متصدی خدماتی در محل حضور ندارد. مهم‌تر از همه، زمین‌های اطراف آن به تصرف درآمده‌اند و مزارع برنج، با رطوبت بالای خود، هر سال به مناره نزدیک‌تر می‌شوند؛ تا جایی‌که اکنون به دو یا سه متری آن رسیده‌اند. رطوبت این مزارع به‌وضوح از دیواره‌ی مناره بالا رفته و با چشم قابل مشاهده است.

اگر به سوالی که برای دانش‌آموزان طراحی کرده بودم برگردیم، ظاهراً مسئولان شهرستان در دوران تحصیل خود، پاسخ آن را نیاموخته‌اند! و ندانسته‌اند که چرا باید از میراث فرهنگی حفاظت کرد!