در جمهوری آذربایجان ۲۳ هزار تالشی زندانی اند | رویکرد ضدایرانی در قفقاز باید خنثی‌سازی شود
نشست علمی ویژه رونمایی از کتاب «وضعیت اقلیت ها در جمهوری آذربایجان» در مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها در تهران برگزار شد و اساتید و صاحبنظران شرکت کننده در این نشست بر ضرورت تعامل نظام‌مند مراکز مطالعاتی حوزه اقلیت‌ها و اقوام و دستگاههای سیاستگذاری کشور، بمنظور بهره مندی از «نتایج مطالعات حقوقی و توصیه‌های مشورتی منتج از بررسی‌های علمی» تاکید کردند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، به نقل از مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها، اساتید و صاحبنظران شرکت کننده در نشست علمی «مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها» ویژه رونمایی از کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» بر ضرورت تعامل نظام‌مند مراکز مطالعاتی حوزه اقلیت‌ها و اقوام و دستگاههای سیاستگذاری کشور، بمنظور بهره مندی از «نتایج مطالعات حقوقی و توصیه‌های مشورتی منتج از بررسی‌های علمی» تاکید کردند.
احمد کاظمی، رییس مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها در این نشست گفت: «ماموریت مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها که با اخذ مجوز از معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تاسیس شده است، شامل مطالعات مربوط به حقوق اقلیت‌های دینی، اقوام و به لحاظ حقوقی اقلیت‌های چهارگانه عرفی در سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین المللی می‌باشد. طی مدتی که از شروع فعالیت مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها می‌گذرد، اقبال خیلی خوبی از طرف انجمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد فعال در این حوزه به این مرکز شده است که نویدبخش است. زیرا، ایران در حوزه اقلیت‌ها و اقوام نقاط قوت بسیار زیادی برای ارایه الگوی همزیستی برای منطقه و جهان دارد. به همین خاطر، باید از این ظرفیت تاریخی ملت واحد ایران باید فرصت‌سازی کرد. کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» نیز با رویکرد حقوقی و علمی درباره اقلیت‌های موجود در جمهوری آذربایجان و بر پایه آرشیو نویسنده و تحقیقات میدانی در این کشور که طی سه دهه جریان داشته، تالیف شده است و از این نظر، پژوهشی نو است. بخصوص که موضوع این کتاب به علت کمبود منابع درباره اقلیت‌ها و اقوام جمهوری آذربایجان مغفول مانده بود و علت کمبود منابع علمی در این زمینه نیز علاوه بر سیاست‌های نظام کمونیستی شوروی که مبتنی بر جعلیات و تحریفات درباره اقوام بود، سیاست تک قومی کنونی حاکم بر جمهوری آذربایجان است. اما، با وجود این محدودیت ها، سی و پنج گروه اقلیت در جمهوری آذربایجان شناسایی کردم که درباره برخی از این اقلیت‌ها اصلا نامی هم برده نمی‌شود و برخی از اقلیت‌های بزرگتر همچون تالشان نیز در آمار و ارقام رسمی جمهوری آذربایجان بسیار کوچک نمایی می‌شوند».
کاظمی افزود: «خوشبختانه حقوق اقلیت‌ها با تدوین و تصویب اسناد مختلف بین المللی معین و مشخص شده است که مهمترین این اسناد بین المللی، سند اعلامیه ۱۹۹۲ سازمان ملل با عنوان «اعلامیه افراد مربوط به اقلیت‌های قومی، مذهبی، ملی و زبانی» است که این سند ده نوع حق برای اقلیت‌ها شناسایی کرده است. در جمهوری آذربایجان اغلب اقلیت‌ها از تمامی یا اکثر این ده نوع حقی که در اعلامیه ۱۹۹۲ سازمان ملل معین شده است، محرومند و در مقابل، برخی اقلیت‌های برگزیده و ممتاز مثل یهودیان و ترک‌های آهیسکا وجود دارند که از امتیازات و حقوقی حتی بیش از اکثریت در جمهوری آذربایجان برخوردارند که در کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» بطور مبسوط بیان شده است. به همین خاطر، برای کسانی که علاقمندند با دیدگاه علمی و حقوقی بدانند جمهوری آذربایجان به عنوان کشوری که بر روی سیاست‌های قومی متمرکز شده است، خود چه رفتاری با اقلیت‌ها دارد؟ مطالعه این کتاب ضروری است. »
آندرانیک سیمونیان، استاد زبان‌های خارجی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز در این نشست گفت: «ما در ایران در فضای همزیستی کاملا طبیعی اقوام زندگی می‌کنیم. در ایران و حوزه کشورهای اطراف تا قبل از ورود سیاست پان ترکیسم، مردم هیچ مشکلی با هم نداشتند و ارمنی و آذری با همدیگر مودت و همکاری و همزیستی کاملا عادی داشتند. در همین کشور کنونی ارمنستان، ارامنه‌ای که گذرنامه ایرانی داشتند، در غرب ارمنستان زندگی می‌کردند و اصلا نیازی به تغییر اوراق شناسایی خود نیز نمی‌دیدند. براساس داده‌های رسمی دولت تزاری روسیه در سال ۱۹۱۳ که هنوز در آن دوره می‌توان به درست بودن داده‌های آماری رسمی این دولت اتکاء کرد، ۱۲ درصد افراد دارای اوراق شناسایی (سجلّ) ایرانی در نخجوان پس از گذشت قریب به یکصد سال از جدایی سیاسی نخجوان از ایران براساس معاهده ترکمانچای، ساکن بودند و بزرگترین اقلیت قومی نخجوان نیز در آن زمان ارامنه بودند که اکنون اثری از آن‌ها باقی نمانده است و این تغییرات ناخوشایند ناشی از تفکرات قومیت گرایی پان ترکیستی روی داده است. اکنون نیز در ایران بر اساس نگاه امتی که وجود دارد، به همه شهروندان نگاه برابر وجود دارد، اما برخی نیروهای تحت تاثیر افکار بیگانه به چارچوب حقوق قانع نیستند و قومیت گرایی می‌کنند که این نیز ایجاب می‌کند که کارهایی مثل انتشار کتاب ارزشمند «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» انجام شود».
محمدرضا دماوندی، پژوهشگر ارشد مسایل قفقاز نیز در نشست علمی «مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها» گفت: «متاسفانه شناخت خیلی ناقصی از قفقاز در ایران و حتی در محیط‌های دانشگاهی و علمی وجود دارد و برای اینکه شناخت جامع و مانعی از این منطقه مهم حوزه تمدنی ایران به دست آوریم، ضروری است کارهای ارزشمندی همچون انتشار کتاب « وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» انجام و محتواهای علمی بیشتری تولید شود. براثر تحولات سال‌های اخیر امروز مشخص شده است که قفقاز جنوبی اهمیت کمتری از خلیج فارس برای ایران ندارد و از این نظر نیز نگارش و انتشار کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان» بسیار مهم است و کاملا به موقع هم منتشر شده است. »
حسن بهشتی پور، کارشناس ارشد مسایل اوراسیا نیز در این نشست گفت: «کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» این خصوصیت را دارد که در واقع از نمونه‌های «هزار راه نرفته» محسوب می‌شود. زیرا، در این مورد هیچ کس کاری در ایران نکرده بود. در حالی که این موضوع، برای کشور ما حیاتی است. اکنون کاملا روشن است که چرا ما باید برای موضوع اقلیت‌ها و قومیت‌های جمهوری آذربایجان تولید محتوا کنیم. انتشار این کتاب، یک برخورد ایجابی با پان ترکیسم در چارچوبی بین المللی، حقوقی و علمی مستند بدون سوگیری سیاسی است که براساس سند و مدرک و واقعیات موجود است. با توجه به اینکه امروز باکو به عنوان نیروی پیشرو در جریان پان ترکیسم هدایت شده از انگلیس به خدمت گرفته شده است، ما نیز باید در این حوزه به زبان فارسی تولید محتوا کنیم که کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» در این زمینه بی‌نظیر است. »
ایساک یونانسیان، رییس هیات مدیره موسسه تحقیقاتی هور نیز گفت: «متاسفانه برغم تعلق تمدنی قفقاز به ایران، بسیاری از مسایل قفقاز در ایران کاملا ناشناخته است و هنگامی که درباره مسایل این منطقه که همسایه کشورمان است، صحبت می‌شود، عدم شناخت در اذهان عمومی به قدری زیاد است که گویی شنونده اصطلاحا «روح دیده است!» برای اینکه از وضعیت خارج شویم باید قفقاز را در ایران بشناسیم و بشناسانیم و به همین خاطر، کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» نباید فقط در مراکز علمی و دانشگاهی و پژوهشی باقی بماند. باید این کتاب به داخل خانه‌ها برود و مردم آن را بخوانند. باید این کتاب را به دست نسل جوان برسانیم. بخصوص که در مقابل انتشار این قبیل کتاب‌ها در ایران که خیلی نادر و کم است، در باکو ده‌ها و صدها برابر کتاب و مقاله مملو از جعلیات و تحریفات که همگی ضدایران است، منتشر می‌شود. »
رایموند توروسیان، از فعالان علمی و اجتماعی جامعه ارمنی در ایران نیز گفت: «علاوه بر ارزشمندی فعالیت‌های علمی دکتر کاظمی، فعالیت‌های رسانه‌ای و روشنگری‌هایی که در رسانه‌ها می‌کنند، بسیار موثر و مفید است که نمونه آن، حضور ایشان در برنامه ثریا شبکه یک سیما بود که اعضای خانواده‌ها و دوستانمان به همدیگر درباره این برنامه اطلاع‌رسانی و مشاهده آن را به همدیگر توصیه می‌کردند، چرا که موضوعات و مسایل جاری میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان را با زبانی بسیار قابل فهم و لمس بیان کرد.»
عباس رحمانی، رییس مرکز تات‌شناسی ایران نیز گفت: «به نظر من علت نگارش کتاب « وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل»، مقابله با عوامل بیرونی است که با موجودیت «ایران فرهنگی» مشکل دارند و نمی‌توانند «ایران فرهنگی» را به عنوان یک واقعیت ریشه دار ببینند و تحمل کنند. نویسنده این کتاب خواسته است که نشان دهد که ما به دنبال تجزیه و اختلاف نیستیم، بلکه به دنبال وحدت و همدلی هستیم. متاسفانه در ایران افرادی مثل محمدزاده صدیق با ترویج پان ترکیسم، نقشه تجزیه ایران را پیش می‌بردند. پان ترکیست‌های وابسته به ترکیه و جمهوری آذربایجان، حتی تا سه راهی تاکستان را نیز در نقشه خود به عنوان به اصطلاح «جهان ترک» گنجانده‌اند و برای رسیدن به اهداف خود، تخم نفاق، اختلاف و کینه و دشمنی در جامعه می‌کارند و براساس اندیشه‌های ترکی خود به دنبال برقراری امپراطوری عثمانی هستند. اما، واقعیت این است که آذری‌ها با ترک‌ها تفاوت دارند و نباید این دو را یکی دانست و واقعیات تاریخی و تمدنی را تحریف کرد. زبان ترکی از زبان آذری که از زبان‌های کهن ایرانی است، فرق دارد. کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» با نگاهی علمی و انسانی به موضوع اقلیت‌ها پرداخته است. با همین نگاه انسانی، پژوهش و پرداختن به موضوع زبان لزگی در جمهوری آذربایجان که در حال نابودی است، اهمیت ویژه‌ای دارد. از همین منظر می‌بینیم که نویسنده کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» نه به عنوان یک آذری زبان، نگاه قومیتی داشته و نه به عنوان یک ایرانی، نگاه پان ایرانی داشته است، بلکه نگاهی کاملا انسانی، علمی و حقوقی را در این کتاب دنبال کرده است و صرفا به زبان‌ها و قومیت‌های ایرانی جمهوری آذربایجان نپرداخته است، بلکه تمامی اقلیت‌ها و اقوام را بررسی کرده است. اینها نشان می‌دهد که نگاه این کتاب، کاملا انسان دوستانه و وطن پرستانه بوده است و از نگاه ایدئولوژیک و قومیتی مبراست. به مقوله تات‌ها در این کتاب به خوبی پرداخته شده است و با استفاده از منابع قوی از مراجع علمی روسیه و ترکیه و جمهوری آذربایجان و همچنین منابع ایرانی استفاده شده است و از این نظر نیز شاهکاری علمی است و در نگاهی بلندمدت به جاودانگی ایران در مقابل هجمه‌های پان ترکیسم و پان عربیسم بسیار کمک می‌کند. »
جعفر خاشع، مدیر مرکز مطالعات قفقاز وابسته به دانشگاه تهران نیز گفت: «تولید محتوای علمی در حوزه قفقاز به این علت که ایده مهاجم و سرطانی پان ترکیسم که البته ایده‌ای برساخته است و مبتنی بر واقعیت هم نیست و ریشه تاریخی هم ندارد، وضعیتی را به وجود آورده است که باید در این حوزه شفاف‌سازی علمی انجام شود. زیرا، اقوام قفقاز بخشی از هویت ایرانی و عقبه تاریخی ما هستند. با مشاهده تحولات سال‌های اخیر در قفقاز روشن شده است که باید رویکرد سیاست خارجی ایران از تمرکز صرف بر غرب آسیا به سمت قفقاز و آسیای مرکزی نیز بچرخد و از ظرفیت‌های ایران در این حوزه غفلت نشود. ایران به علت ریشه تاریخی در قفقاز، با هیچ تهدید ذاتی و طبیعی در این حوزه مواجه نیست، بلکه هر رویکرد ضدایرانی در این حوزه مشاهده می‌شود، صرفا رویکردی سیاسی، تصنعی و روبنایی است که باید خنثی‌سازی شود. حمایت از اقوام قفقازی که ریشه و هویت ایرانی دارند، از این نظر بسیار مهم و ضروری است. ایران باید با نگاه فرهنگی همه افراد و اقوام و اقلیت‌هایی را که در حوزه ایران فرهنگی می‌گنجند، مورد توجه دهد و این مباحث علمی باید مبنای سیاستگذاری‌ها شوند».
مجید نعمتی سیامزگی، رییس انجمن تالشان مقیم تهران نیز گفت: «تاسیس مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها با اهدافی که برایش تعریف شده است، اهمیت فوق العاده‌ای دارد. این مرکز باید بتواند به چراغ راهنمایی تبدیل شود و با دادن آگاهی‌های لازم به مردم و دولتمردان، مانع سوء استفاده از اقوام و نقشه‌های دشمنان برای ضربه زدن به ایران گردد. کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» که وضعیت امتداد اقوام ایرانی در جمهوری آذربایجان را پژوهش و تبیین کرده است، از این نظر بسیار ارزشمند است. ما در بخش تالشان و تات‌ها این اطلاع‌رسانی‌ها را داریم. در جمهوری آذربایجان بطور عجیبی جمعیت تالشان این کشور بعضا حدود ۲۰ هزار نفر ذکر می‌شود، حال آنکه هم اکنون فقط آمار تالش‌های زندانی شده در جمهوری آذربایجان ۲۳ هزار نفر است! انجمن تالشان ایران علاقه مند به توسعه همکاری با مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها می‌باشد».
ابراهیم کرم زاده، عضو هیات موسس انجمن تالشان نیز گفت: «باید هم افزایی علمی و سیاستگذاری در ایران به قدری تحکیم شود که نشست‌های علمی و تخصصی هم با یکدیگر و هم با مراکز سیاستگذاری مرتبط شوند تا هم سیاستگذاران از نتایج نشست‌های علمی بهره‌مند شوند و هم از ترویج این مباحث علمی در جامعه توسط سازمان‌های مردم نهاد حمایت کنند. اقوام منطقه قفقاز همگی ریشه تمدنی ایرانی دارند و ضروری است که نشست‌ها و کارهای علمی درباره اقلیت‌ها در قفقاز توسعه یابد».
هادی رحمانی ساعد، استاد دانشگاه نیز در این نشست علمی گفت: «ضروری است مطالب کتاب وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» در نظام پایان نامه‌های دانشگاه‌ها گنجانده شود و در کرسی‌های ترویجی، نشست‌های نقد و بررسی این کتاب برگزار شود. البته، در کنار نگاه بسیار دقیق، علمی و جزئی نگری که کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» به موضوعات اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان داشته است، نباید از نگاه کلان راهبردی به مسایل قفقاز نیز غافل شد. باید نگاه راهبردی کلان به مسایل منطقه داشته باشیم. به عنوان مثال باید مساله پان ترکیسم در قفقاز را به عنوان زیرمجموعه نظم آنگلوساکسونی مورد توجه قرار دهیم».
دکتر احمد کاظمی نویسنده کتاب «وضعیت اقلیت‌ها در جمهوری آذربایجان از منظر حقوق بین الملل» نیز در پایان این نشست علمی گفت: «ان شاء الله پی دی اف این کتاب نیز در اینترنت هم در دسترس عموم قرار خواهد گرفت».
دیدگاه