تونل تاریخی گلسرک ثبت ملی شد | تعریض جاده مشروط به تعیین حریم حفاظتی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا مهری شیرمحمدی در شبستان نوشت:

۴ مردادماه بود که خبر کشف بقایای تونل اعجاب انگیز در روستای گلسرک شهرستان رشت در پرتال میراث فرهنگی گیلان منتشر شد. حالا معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان اعلام کرده دبیرخانه شورای ثبت آثار ملی وزارت میراث فرهنگی با ثبت ملی این تونل تاریخی موافقت کرده و به زودی شماره ثبت آن به استانداری گیلان ابلاغ می‌شود.

تونل تاریخی گلسرک در حوزه جغرافیایی روستاهای گلسرک و امامزاده هاشم قرار دارد. آنگونه که محلی های گلسرک می‌گویند، از سالها قبل از وجود آن باخبر بودند و حتی پیرمردهایی در این روستا هستند که مرمت این تونل را در دهه ۴۰به یاد دارند. ولی به منظور حفاظت از این تونل تاریخی از دست حفاران غیرمجاز، ترجیح می‌دادند تا همچنان در میان جنگل‌های گلسرک ناشناخته بماند. وقتی اداره راه و ترابری استان گیلان برای دومین بار تصمیم می‌گیرد، آزادراه رشت به قزوین را تعریض کند، بیم تخریب این تونل تاریخی در مسیر تعریض جاده، محلی‌ها را وا می‌دارد تا از میراث فرهنگی گیلان کمک بخواهند.

«سجاد صولت شهرستانی» دهیار گلسرک با پیگیری‌های مداوم از فرمانداری شهرستان رشت و اداره کل میراث فرهنگی و دعوت از مسئولان برای بررسی موقعیت جغرافیایی و تاریخی تونل موجب شد، پرونده ثبت اضطراری این تونل آماده شده و به دبیرخانه شورای ثبت کشور ارسال شود.

دهیار گلسرک در گفتگویی ضمن ابراز خرسندی از ثبت ملی این تونل تاریخی می‌گوید: جای خوشحالی است که با ثبت تونل تاریخی گلسرک در فهرست آثار ملی، خطر تخریب این تونل تاریخی کمتر می‌شود.

ولی سجاد صولت شهرستانی نگران تعیین حریم حفاظتی و حفظ این تونل تاریخی است و می‌افزاید: ۲هفته پیش به دهیاری گلسرک اعلام شد که وزارت میراث فرهنگی با ثبت این اثر موافقت کرده است. اما نگرانی ما اصرار اداره راه برای تعریض جاده است. در همین راستا با معاون میراث فرهنگی گیلان نیز جلسات متعددی گذاشتیم و از سوی راهداری و میراث فرهنگی وضعیت تعریض جاده بررسی شده است. آنچه اداره کل میراث فرهنگی گیلان وعده داده، تعیین حریم حفاظتی تا شعاع صدمتر از دهنه نخست تونل است و اگر کمتر از آن بود، با شرایطی به راهداری اجازه برداشت کوه و تعریض جاده داده می‌شود.

صولت شهرستانی ادامه می‌دهد: در بررسی‌های میدانی اولیه- که معاون میراث فرهنگی گیلان هم حضور داشت- آجرهایی در مسیر یافت شد که میراث فرهنگی اعلام کرد ممکن است مربوط به بقایای یک قلعه تاریخی باشد و اعلام کرده پیش از صدور مجوز تعریض جاده، عملیات باستان شناسی در منطقه انجام خواهد داد.

وی با اشاره به قدمت تونل ابراز می دارد: اگرچه بررسی‌های میدانی اولیه نشان می‌دهد قدمت تونل گلسرک حدود ۱۰۰سال است، ولی با توجه به اینکه راه قدیم رشت به قزوین از روستای شاقاجی سنگر عبور می‌کرد، بی شک این نقطه تلاقی، باقیمانده یک راه قدیمی تر است.

صولت با اشاره به موقعیت استراتژیک تونل گلسرک بیان می‌دارد: کوهی که تونل تاریخی گلسرک و برج‌های ۱۶ گانه دیدبانی بر آن قرار دارد، تا انتهای کاروانسرای شاه عباسی لات ادامه داشته و سال‌ها قبل یک بار برای تعریض جاده، دامنه کوه برداشت شده است.

وی افزود: ۱۵سال پیش هم اداره راه برداشت سنگ و لاشه کوه مذکور را به پیمانکاری می‌دهد که مابه ازای برداشت، جاده را هم تعریض کند. ولی پس از مدتی عملیات متوقف می‌شود و پیمانکار اعلام می‌کند میزان سنگ و لاشه ناچیز است و عملیات متوقف می‌شود. ممکن بود همان زمان تونل‌های تاریخی تخریب شود. ولی این نگرانی هست که با تعریض دوباره جاده و ایجاد لرزش‌های ناشی از تخریب کوه، با وجود تعیین حریم حفاظتی، باز هم تونل گلسرک دچار آسیب شود.

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با تایید خبر ثبت ملی تونل گلسرک می گوید: پرونده ثبتی این بنای تاریخی به دبیرخانه شورای ثبت کشور ارسال و با ثبت آن موافقت شده است و پس از طی مراحل اداری، شماره ثبت تونل گلسرک به گیلان ابلاغ می گردد.

«ولی جهانی» در پاسخ به این سوال که آیا به اداره راه مجوز تعریض جاده داده می شود یا خیر می‌گوید: صدور مجوز منوط به بررسی نهایی وضعیت و فاصله تونل با جاده در شورای فنی میراث فرهنگی است. ولی پیش از صدور هرگونه مجوز برای اداره راه، عملیات باستان شناسی در محوطه صورت خواهد گرفت.

وی با اشاره به پیچ خطرناک گلسرک مقابل کاروانسرای لات می‌افزاید: متاسفانه امکان ایجاد راه دیگری یا دور زدن کوه هم وجود ندارد. ضمن اینکه در امتداد همین جاده و پیش از تونل امامزاده هاشم چند قلعه و بنای تاریخی از دوره اشکانی و ساسانی هم داشته‌ایم که سال‌ها قبل با ایجاد تونل‌های آزادراه، تخریب شده است. تونل تاریخی گلسرک درست بالای قله کوهی قرار گرفته که از بالای آن پیچ تند گلسرک، کاروانسرای لات و تمام مسیر جاده تا نزدیک به سد منجیل پیداست.

به گفته دهیار گلسرک این تونل ۱۶برج نگهبانی دارد که از ۳۰۰متری دامنه کوه شروع می‌شود. ۲ برج دیدبانی جزو امامزاده هاشم و بقیه جزو گلسرک است. برج‌های نگهبانی با یک رشته تونل‌های زیرزمینی به‌هم متصل هستند. تونل‌ها راهروهای جداگانه‌ای دارد که هر راهرو به یک برجک نگهبانی می‌رسد.

برجک ها بر لبه کوه و در جایی قرار گرفته که تمام اطراف دیده شود. سه اتاق بزرگ دارد. یک محوطه وسیع مسقف که حدود چهار متر عرض و هشت متر طول دارد ولی سقف به مرور زمان فروریخته است.

دهیار گلسرک از آمادگی دهیاری این روستا و دهیاری روستای امامزاده هاشم برای مرمت و احیای تونل تاریخی خبر می‌دهد و می‌گوید: این دو روستا آمادگی دارند با نظارت میراث فرهنگی تونل تاریخی را مرمت کرده و به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه تغییر کاربری دهند.