ویتیلیگو چیست و چرا باید به عنوان یک بیماری پوستی مورد توجه قرار گیرد؟

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا دکتر رکسانا دانیالی در عصر ایران نوشت: بیماری پیسی که با نام علمی ویتیلیگو شناخته می‌شود، در واقع مشکلی مزمن و طولانی مدت است که طی آن به علت اختلال در تولید رنگدانه به واسطه تخریب ملانوسیت‌ها (سلول‌هایی که مسئولیت تولید رنگدانه را بر عهده دارند)، لکه‌های روشن روی سطح پوست ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند تمام افراد با هر سن، جنس و ملیت را تحت تاثیر خود قرار دارد و منحصر به دوره خاصی از زندگی شخص نیست.

لکه‌ها یا همان پچ‌های ویتیلیگو زمانی شکل می‌گیرند که ملانوسیت‌های داخل پوست شروع به از بین رفتن کنند. این سلول‌ها با تولید ملانین به پوست انسان رنگ و لعاب می‌دهند و در عین حال از آن در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید محافظت می‌کنند. بر اساس گزارشی از مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا و با استناد به شماری از منابع معتبر، به نظر می‌رسد که بین ۰.۵ تا ۲ درصد از جمعیت جهان به بیماری پیسی مبتلا باشند.

پیش از آن که ابعاد این اختلال را به طور دقیق‌تری مورد بررسی قرار دهیم، لازم است حقایقی را درباره ویتیلیگو بدانیم:

– سن بالا یا پایین، جنسیت، محل زندگی و سابقه خانوادگی بر ابتلا یاعدم ابتلا به بیماری تاثیرگذار نیستند.

– معمولا درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و مبتلایان با عارضه‌ای طولانی مدت رو به رو هستند.

– دلیل اصلی وقوع این مشکل مشخص نیست اما ممکن است به واسطه آلودگی با بیماری‌های ویروسی و یا اختلالات خود ایمنی باشد.

– ویتیلیگو قابل انتقال نیست و از این نظر جای نگرانی وجود نخواهد داشت.

– گزینه‌های درمانی ممکن است شامل مواجهه با نور UVA یا UVB و یا دپیگمانتاسیون پوست در موارد شدید باشد.

ویتیلیگو را بهتر بشناسیم

در برخی از موارد ابتلا به ویتیلیگو، سطح کل پوست می‌تواند تحت تاثیر قرار بگیرد که البته این پیشروی در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. از جمله نواحی غیر معمول نفوذ می‌توان به چشم ها، قسمت داخلی حفره دهانی و مو اشاره کرد. در بیشتر کیس‌ها مناطق آسیب دیده تا پایان عمر فرد به صورت فاقد رنگدانه باقی می‌مانند. از طرفی ویتیلیگو یک بیماری حساس به نور محسوب می‌شود. بدین معنا که نواحی تحت تاثیر نسبت به نواحی سالم و عادی بدن با قرار گیری در معرض نور آفتاب حساسیت بیشتری را از خود نشان می‌دهند.

پیشبینی احتمال گسترش پچ‌ها به سایر نواحی بدن همواره دشوار بوده است و نمی‌توان برآورد دقیقی ارائه داد. با این حال روند انتشار می‌تواند تا چندین هفته طول بکشد و یا حتی شاید لکه‌ها تا چندین سال هم پایدار باقی بمانند. همانطور که انتظار می‌رود، پچ‌های روشن‌تر در افرادی که پوست تیره و یا برنزه شده دارند بیشتر به چشم می‌آید.

آکادمی درماتولوژی آمریکا بیش از آن که ویتیلیگو را یک بیماری پوستی بداند، آن را در قالب نوعی مشکل آرایشی تعریف می‌کند. درست مانند یک اختلال سلامتی که نیازمند رسیدگی پزشکی است.

علائم بالینی

تنها علامت افتراق دهنده ویتیلیگو ظهور لکه‌های سفید و مسطح روی پوست به شمار می‌رود. اولین پچ روشن که توجه فرد را به خود جلب می‌کند، معمولا در ناحیه‌ای تظاهر می‌یابد که بیش از سایر قسمت‌های بدن در معرض آفتاب قرار دارد.

لکه‌ها از نظر ظاهری نامنظم هستند و برخی اوقات هم کمی التهابی می‌شوند. التهاب در نهایت می‌تواند منجر به احساس خارش روی سطح پوست شود. اما در اکثر مواقع هیچگونه ناراحتی، تحریک، درد و خشکی در نواحی درگیر دیده نمی‌شود. نشانه‌های ویتیلیگو از هر فرد به فرد دیگر تفاوت دارد و همچنین تعداد معدودی هستند که در آن‌ها لکه‌های سفید رنگ ثابت باقی مانده‌اند و دیگر تکامل نمی‌یابند. در مقابل افرادی که مبتلا به پیسی پیشرونده هستند، شمار بیشتری از بیماران را تشکیل می‌دهند.

انواع

در مجموع دو مدل پیسی شامل غیر سگمنتال و سگمنتال وجود دارد:

– ویتیلیگو غیر سگمنتال

اگر اولین پچ‌های سفید ایجاد شده به صورت متقارن شکل گرفته باشند، تشخیص ویتیلیگو غیر سگمنتال داده می‌شود. در این حالت سرعت رشد نسبت به زمانی که لکه‌ها فقط در یک ناحیه از بدن باشند کندتر خواهد بود. پیسی غیر سگمنتال شایع‌ترین نوع این بیماری محسوب شده و تا ۹۰ درصد از کیس‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.

لکه‌ها اغلب به طور مساوی در هر دو طرف بدن ایجاد می‌شوند و درصدی از تقارن ظاهری را نیز نشان می‌دهند. آن‌ها روی قسمتی از پوست ظاهر می‌شوند که در معرض آفتاب قرار دارد، مانند صورت، گردن و دست ها. مناطق رایج عبارت‌اند از:

– پشت دست‌ها

– بازوها

– چشم‌ها

– زانوها

– آرنج‌ها

– پاها

– دهان

– زیر بغل و کشاله ران

– بینی

– دستگاه تناسلی و ناحیه رکتوم

لازم به ذکر است که ویتیلیگو غیر سگمنتال خود به زیرمجموعه‌های زیر تقسیم می‌شود:

– ژنرالیزه: لکه‌ها منطقه و یا سایز مشخصی ندارند. این مورد معمول‌ترین نوع بیماری است.

– آکروفیشیال: بیشتر روی انگشتان دست و پا اتفاق می‌افتد.

– مخاطی: اکثرا در اطراف غشاهای مخاطی و لب‌ها ظاهر می‌شود.

– جهانی: از بین رفتن رنگدانه‌ها بیشتر قسمت‌های بدن را در بر گرفته و بسیار نادر است.

– کانونی: یک و یا تعداد محدودی لکه روشن در مناطق جداگانه ایجاد شده و اغلب در کودکان خردسال رخ می‌دهد.

– ویتیلیگو سگمنتال

ویتیلیگو سگمنتال با سرعت بالاتری گسترش می‌یابد اما در مقایسه با نوع غیر سگمنتال ثابت تر، پایدار‌تر و نامنظم‌تر است. این نوع شیوع کمتری دارد و تنها ۱۰ درصد از مبتلایان به پیسی را شامل می‌شود. همچنین مدل سگمنتال نامتقارن است.

پیسی سگمنتال در رده سنی پایین‌تر شیوع بیشتری دارد و نزدیک به ۳۰ درصد از کودکان مبتلا را در گروه خود جای می‌دهد. این مدل از بیماری به طور معمول مناطقی از پوست را که به اعصاب منشا گرفته از ریشه‌های پشتی ستون فقرات متصل هستند، تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین دیده شده که نوع سگمنتال به خوبی به درمان‌های موضعی پاسخ خواهد داد.

درمان

از آن جایی که اکثر کیس‌های ویتیلیگو را نوع غیر سگمنتال تشکیل می‌دهد، درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و تلاش‌های صورت گرفته بیشتر بر پایه علامت درمانی استوار هستند:

– نور درمانی به وسیله UVB

قرار گیری در معرض لامپ‌های ماورا بنفش B یکی از گزینه‌های معمول درمانی است. از آن جایی که امکان استفاده روزانه از این لامپ‌ها در منزل فراهم است، احتمال تاثیرگذاری نیز بیشتر خواهد بود.

اگر درمان در مراکز پزشکی انجام شود، نیاز به هفته‌ای ۲ الی ۳ مرتبه تکرار دوره خواهد بود. در مجموع به نظر می‌رسد نور درمانی با UVB به همراه سایر روش‌های درمانی موضعی تاثیر نسبتا مثبتی بر پیسی داشته باشد. اما در هر صورت همچنان درمان قطعی برای بازگشت روند رنگدانه‌سازی کامل به پوست شناسایی نشده است.

– نور درمانی به وسیله UVA

نور درمانی با اشعه ماورا بنفش A معمولا در محیط‌های مراقبت بهداشتی انجام می‌شود. بیمار در ابتلا دارویی مصرف می‌کند که حساسیت پوست به این طیف نوری را افزایش داده و سپس طی یک سری از دوره‌های درمانی، پوست آسیب دیده در معرض دوز بالایی از UVA قرار می‌گیرد. پیشرفت این روش بعد از ۶ الی ۱۲ ماه (هفته‌ای دو جلسه) مشخص خواهد شد.

– دپیگمانتاسیون

هنگامی که ناحیه آسیب دیده گسترده و ۵۰ درصد از بدن یا بیشتر را پوشانده باشد، دپیگمانتاسیون یکی از گزینه‌های مناسب محسوب می‌شود. در این روش رنگ پوست در قسمت‌هایی که درگیر نشده‌اند کاهش داده شده و متناسب با نواحی روشن‌تر خواهد شد.

رنگ‌زدایی با استفاده از لوسیون‌ها یا پمادهای موضعی بسیار قوی مانند مونوبنزن و هیدروکینون انجام می‌شود. این درمان دائمی است اما می‌تواند پوست را شکننده کند. بدین ترتیب باید از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب خودداری کنید. بسته به عواملی مانند عمق رنگ اصلی پوست، روند کاهش رنگ می‌تواند ۱۲ الی ۱۴ ماه طول بکشد.

سایر روش‌های موثر شامل موارد زیر هستند:

– کورتیکواستروئیدهای موضعی

– فرمولاسیون‌های پوستی حاوی ویتامین دی مانند کلسیپوتریول

– پسورالن