بازار بورس تراژدی سقوط یا امید صعود؟

• رضا سیف پور

 دکترای مدیریت کسب و کار / مدرس سواد مالی

سقوط یا ریزش «شاخص بازار سهام» به معنای کاهش چشمگیر و ناگهانی قیمت سهام در بخش‌های مهم و تأثیرگذار بازار سهام است که منجر به کاهش قابل توجهی در ارزش این اوراق بهادار و سطح معاملات می‌شود. این اتفاق در اغلب موارد از حباب‌های اقتصادی بازار پیروی می‌نمایند و از اینرو در واقع پدیده‌ای اجتماعی محسوب می‌شود که به شدت وابسته به رخدادهای بیرونی اقتصاد است. با اینحال در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند عوامل بنیادی اقتصاد یک کشور را به شدت تحت تأثیر خود قرار دهد و بخصوص در مسیر حضور نقدینگی در بازار سرمایه انحرافاتی را ایجاد نماید. در پی اقدام تروریستی اخیر دولت آمریکا و شهادت «سردار قاسم سلیمانی» اتفاقی شگرف در تمام بازارهای مهم سهام در سطح جهان رخ داد که بازار بورس ایران نیز از تبعات آن به دور نبود. بازار بورس کشور در واکنشی قابل توجه، روز شنبه با افت شوک‌آور ۱۵ هزار واحدی همراه بود مسئله‌ای که می‌توانست پای دستورالعمل‌های اضطراری مبنی بر تعطیلی یا ابطال معاملات را هم پیش بکشد. برطبق دستورالعمل شرایط اضطراری، در صورتی که ارزش بازار بورس یا بازار خارج از بورس طی مدت حداکثر یک روز کاری به میزان ۵ درصد کاهش یا افزایش داشته باشد معاملات آن روز باطل خواهد شد، موضوعی که البته روز شنبه رخ نداد و میزان کاهش حدود ۴.۳ درصد برآورد شد. حال سؤال این است که این بازار آشفته تا کی ادامه دارد و در ادامه ممکن است کدام مسیر را پی گیرد؟ بدون شکپاسخ دقیق به این سؤال می‌تواند در ترسیم چشم انداز آتی اقتصاد ایران، در شرایط کنونی بسیار مفید و لازم باشد.

درواقع، پیش بینی اینکه در آینده روند روند بازار سهام به سمت صعود برگردد یا به سقوط ادامه دهد، نیازمند بررسی مولفه‌های متعددی است. یکی از مهمترین این مؤلفه‌ها به رویکرد دولت نسبت به وضعیت موجود برمی گردد. در شرایط فعلی اگر دولت بخواهد بطور مستقیم وارد میدان شود، می‌تواند با تزریق ۴۰ هزار میلیارد تومان در بازار سهام، از روند منفی موجود بکاهد اما واقعیت این است که با دولتی کردن این بازار، مشکلی حل نمی‌شود. از طرف دیگر در چنین شرایطی که بازار در حال رکود قرار می‌گیرد، جذب سرمایه جدید هم چندان راحت نیست و چنانچه نخواهیم دولت را چندان وارد میدان کنیم چه بسا کار دشوارتر هم می‌شود. با اینحال باید بپذیریم که بازار سرمایه همواره به دنبال سود و کسب منافع خود است و به نظر می‌رسد با کمی هوشیاری مدیران اقتصادی و صبوری سرمایه گذاران، به زودی شاهد آن باشیم که مجدداً بازار به نقطه ثبات خود برمی گردد. از اینرو توصیه می‌شود که دولتمردان تلاش کنند تا بیش از هر زمان دیگر ثبات و اطمینان را به بازار برگردانند. در واقع به گمان من هدف پنهان آمریکا از این اقدام وحشتناک چه بسا شلیک تیر خلاص به اقتصاد ایران باشد که یکی از مهمترین الزامات آن فلج نمودن بازار بورس و سوق دادن سرمایه‌ها به سمت بازارهایی کاذب همچون سکه و ارز است. لذا انتظار می‌رود مسئولان اقتصادی و سیاسی هشدارهای بازار سهام را به دقت بررسی و دریافت نمایند و سیاست‌های خود را برمبنای آن تغییر یا تعدیل نمایند و از هرگونه دستکاری در شاخص‌ها به شدت پرهیز نمایند. تمام اقتصادهای جهان روزگاری چنین بحران‌هایی را پشت سر نهاده‌اند و اگر ما هم می‌خواهیم به اقتصادی پویا وکارآمد برسیم باید بتوانیم از پس مدیریت چنین چالش‌هایی برآییم.