آشنایی که غریب است؛ میرزا حسین خان کسمایی و اشعار حماسی اش در روزنامه جنگل

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از گیل مهر، «میرزا حسین خان کسمایی» یکی از بارزترین مجاهدان دوره مشروطه و نهضت جنگل بود.

آی ویریزید، ویریزید بَراران

اولاد ایران، چون شیر غرّان

ای که از سر رَدابّو رَدابّو

هَا وقتَ یاریه، برای وطن

اَمه سرو جان و دیل فیدِای وطن

هسا وقت کوششه جان براران

وقت خون جوششه جان براران

 این اشعار گیلکی، سروده ی «میرزا حسین خان کسمایی»، یکی از ادیبان و متفکران و مجاهدان مشروطه خواه گیلانی و از سران فکری جنبش جنگل  است که در روزنامه جنگل، جریده فکری جنبش جنگل در یکصد سال پیش منتشر شده و بعدها مجموعه این  اشعار گیلکی در کتابی تحت عنوان «آشنای غریب» چاپ شده است.

«آشنای غریب» عنوان کتابی است از «منوچهر هدایتی خوشکلام» که به زندگی و رویکردهای سیاسی، اجتماعی و ادبی میرزا حسین خان کسمایی، یکی از سران فکری جنبش جنگل می پردازد. در این کتاب اشعار گیلکی میرزا حسین خان کسمایی همراه با آوانوشت و ترجمه فارسی آن چاپ شده است.

«میرزا حسین خان کسمایی» یکی از بارزترین مجاهدان دوره مشروطه و نهضت جنگل بود. میرزا حسین خان پس از پیوستن به نهضت مشروطه، سفرهایی به سرزمین های روسیه و اروپا داشت. زبان روسی را در روسیه و هنر نقاشی را در پاریس آموخت و به زبان های عربی، گرجی، ترکی و ارمنی هم آشنایی داشت. وی همچنین ادیبی آگاه و مطلع بود و به دو زبان فارسی و گیلکی شعر می سرود.

در زمان فتح تهران به دست مشروطه خواهان، بخش اعظمی از اموال شخصی خود را در این راه هزینه کرد. مورخان نوشته اند که وی روستای سقالکسار، بازارچه سبزه میدان و ملک اربابی خود در این بازارچه را -که اموال موروثی پدر بود- در این راه هزینه کرد. افزون بر آن، جواهرات همسر خود را نیز هزینه کرد.

میرزا حسین خان یکی از موثرین چهره های فکری هم در جنبش مشروطه و هم در نهضت جنگل بود. شخصیت برجسته وی در جذب کانون های مردمی و انجمن های مبارزاتی بسیار موثر بود. وی از زمان مشروطه و فتح تهران با میرزا کوچک جنگلی آشنایی داشت.

در دوران نهضت جنگل نیز هسته فکری مبارزان جنگل به رهبری میرزا حسین خان در گوراب زرمیخ (روستایی در نزدیکی کسما) مستقر بود. بارزترین فعالیت های فکری میرزا حسین خان کسمایی، سردبیری روزنامه جنگل، بود. «جریده جنگل» زمانی متولد شد که نه تنها کشور بلکه همسایه شمالی گیلان دستخوش تحولات بود. این جریده انعکاس صدای جنبش انقلابی جنگل به رهبری میرزا کوچک خان بود.
۳۱ شماره نخست نشریه جنگل نشریه سنگی حاوی افکار و عملیات جنگلی‌ها بود که هفته ای یک بار در کسما طبع و انتشار می‌یافت. این روزنامه -که به خط علی حبیبی و مساعی وی به‌وجود آمده بود- زیر نظر غلامحسین نویدی کسمایی اداره می‌شد. از شماره دوم به بعد میرزا حسین خان کسمایی،  مدیریت آن را برعهده گرفت.
وی تا شماره ۱۳ رسما مدیر جریده جنگل بود ولی از شماره ۹ به بعد کناره‌گیری کرد و اداره جریده جنگل دوباره به نویدی واگذار شد. میرزا حسین خان در سال ۱۲۹۹ به دلیل ابتلا به بیماری کلیه درگذشت.