توجه به فرهنگ و زندگی مردم گیلان راز ماندگاری اشعار شیون فومنی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از مهر، ۲۳ شهریور سال ۷۷ یادآور روزی است که «میراحمد سید فخری نژاد» متخلص به شیون فومنی شاعر نام آوازه استان گیلان و شهرستان فومن بعد از یک دوره تحمل بیماری نارسایی کلیوی در تهران چشم از جهان فرو بست. شیون فومنی به دلیل اشعارش به زبان گیلکی در میان مردم این خطه مشهور و محبوب بود حتی محبوبیتش به شهرهای دیگر کشور نیز کشیده شده بود.

وی در سوم دی ماه ۱۳۲۵ه. ش در شهرستان فومن دیده به جهان گشود. شیون در سال ۷۴ مبتلا به بیماری نارسایی کلیه شد و یک سال بعد برای درمان این نارسایی به وسیله دیالیز به تهران کوچ کرد و در همین سال با توجه به درد بی‌شمار موفق به اخذ فوق دیپلم (تجربی) از دانشگاه تربیت معلم شد. شیون فومنی یکی از شاعران برجسته زمان معاصر بود که وی را باید شاعر دو زبانه نامید زیرا شیون هم به زبان فارسی و هم به زبان گیلکی شعر سروده به همین سبب در میان عامه مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و هست.

شیون فومنی به عنوان یکی از شاعران موفق دو زبانه در حوزه شعر محلی و بومی گیلکی که به دست فراموشی سپرده شده بود، موفق شد با احیای این شعر آن را تا آنسوی مرزهای کشور نیز اشاعه و ارائه کند و از سوی دیگر در حوزه شعر فارسی با انتشار مجموعه‌ شعرها و ارائه قالب‌های معمول و مرسوم این نوع از شعر از شاعران تأثیرگذار و توانای شعر معاصر بشمار رود. وی علاوه بر سرودن شعر در زمینه فرهنگ گیلان نیز تحقیق و پژوهش کرد و مجموعه اشعار گیلکی در قالب غزلیات، منظومه‌ها و دو بینی‌های محلی از خود بجای گذاشت که جز آثار ماندگار در این زمینه است.

وی همچنین علاوه بر سرودن شعر، ترانه سرایی نیز می کرد که بسیاری از ترانه‌های او توسط خوانندگان بزرگ و برجسته بازخوانی شده است. شیون در کنار شعر گیلکی و شعر فارسی فعالیت‌های دیگری در زمینه سایر حوزه‌های ادبی داشته که می توان به شعر و ادبیات کودکان، قصه، داستان کوتاه و فیلمنامه اشاره کرد.

خدمات ارزنده شیون به اعتلای زبان و شعر گیلکی

به همین مناسبت و برای شناخت بیشتر این شاعر برجسته گیلانی و ایرانی گفتگوی با پژوهشگر و گیلان شناس انجام دادیم که هوشنگ عباسی با اشاره به اینکه شیون فومنی یکی از چهره‌های برجسته شعر گیلکی است که برای اعتلای شعر و زبان گیلکی خدمات بزرگی انجام داده است، اظهار کرد: شیون چهره و شخصیت هنری چند بعدی بود که هم در زمینه سرودن شعر به زبان فارسی و هم به زبان گیلکی آثاری از خود بجای گذاشته است.

عباسی آثار سروده شده توسط شیون را در قالب‌های منظومه، غزل، رباعی، دوبیتی و قطعه عنوان کرد و افزود: شعرهای شیون بن مایه فرهنگ فولکلور مردم گیلان است که به دل می نشیند.

وی با اشاره به اینکه می‌توانیم شیون را محقق نیز بدانیم زیرا منظومه‌های او زمینه تاریخی و فرهنگ استان گیلان و بن‌مایه‌های فرهنگ عامه را در خود دارد، بیان کرد: بسیاری از واژگان و کلماتی که توسط وی استفاده شده است همانند تمثیل و رویدادهای تاریخی اعم از نهضت جنگل و یا باورهای عامه مردم همانند «آقا داد» و یا اشعار وی در مورد قلدرها، آیین‌ها و باورداشت‌ها به طور مثال عروسی، نوروز و موضوعات دیگر نشان دهنده تحقیق و پژوهش وی در زمینه فرهنگ گیلان زمین است.

پژوهشگر و گیلان‌شناس در ادامه همچنین به صدای خوش شیون فومنی نیز اشاره و تصریح کرد: وی با خواندن اشعار خود و تبدیل آنها به کاست به همراه موسیقی محلی سبب شد امروز در هر خانه‌ای از گیلک زبان‌ها این کاست‌ها وجود داشته باشد و مردم از شنیدن اشعار زیبای وی لذت برده و از آن تأثیر بگیرند.

وی با اشاره به راز ماندگاری شیون و اشعارش بعد بیست و یک سال از زمان درگذشت این شاعر برجسته، افزود: انعکاس و بازتاب زندگی چوپانان، شالیکاران، زنان، نوغانداران و صیادان در اشعار شیون فومنی می توانیم مشاهده می‌کنیم و به نوعی می توان گفت اشعار شیون آیینه‌ای از زندگی مردم گیلان است.

ادبیات معاصر در سطح ملی و بومی با بحران مواجه است

عباسی با بیان اینکه شیون علاوه بر سرودن شعر، ترانه‌سرای برجسته‌ای نیز بود و بسیاری از ترانه‌های وی توسط زنده یاد «فریدون پوررضا» و یا «جواد شجاعی فرد» و «ناصر مسعودی» خوانده شده است و این نشان دهنده ابعاد و گستره کار شیون بود وقتی می‌بینیم شاعری از مردم و زندگی آنها سخن می‌گوید و مشکلات آنها را بیان می کند در عمق وجود مردم جای گرفته و ماندگار می‌شود این سبب  شده که وی بتواند به جایگاه خاصی در میان عامه جامعه دست یابد.

وی تأکید کرد: آثار شیون به دلیل توجه ویژه به مشکلات مردم، فرهنگ و زندگی آنها همیشه ماندگار خواهد بود و این تنها مختص به زمان‌ ما نیست بلکه آیندگان نیز از شنیدن آثار او لذت خواهند برد.

پژوهشگر و گیلان‌شناس در ادامه با بیان اینکه امروز ادبیات ما چه در سطح ملی و چه در سطح بومی با بحران مواجه است، گفت: در حوزه زبان گیلکی با مشکل مواجهیم زیرا امروز نه خانواده‌ها و نه رسانه های عمومی از زبان گیلکی برای صحبت استفاده نمی کنند و این سبب گرایش کم به این زبان شده است.

وی ادامه داد: البته باید به این نکته نیز اشاره کنیم که در زمینه انتشار کتاب به زبان گیلکی نسبت به سال‌ها گذشته شاهد افزایش صد برابری انتشار این نوع از آثار چه به صورت کتاب و چه سی دی و کاست هستیم که این نشان دهنده این بوده که زبان گیلکی هنوز در میان علاقه‌مندان خود پویا و مانا است.

عباسی با بیان اینکه شعر گلیکی در ادبیات معاصر ایران هنوز در مقایسه با آثار با زبان فارسی محدودیت‌هایی دارد، اظهار کرد: اما می توانیم ادعا کنیم زبان گیلکی در مقایسه با سایر زبان‌های بومی ایران همانند طبری، بلوچی، سمنانی، تاتی و کردی آثار زیادی منتشر کرد و موقعیت خوبی دارد و از جایگاه خوبی در سطح ملی برخوردار است که این نیز توسط کسانی که هویت و خاستگاه آنها زبان گیلکی بوده بدست آمده است.