ایرانیان، مصرف کننده ارزان‌ترین آب هستند | ایران یک سوم میانگین جهانی بارش دارد
وزیر نیرو ضمن بررسی عوامل کم آبی در ایران اظهار کرد: یکی از این عوامل نابسامانی اقتصاد آب و توهم ارزانی آن است. ایرانیان که در طول تاریخ مصرف کننده گران‌ترین آب از طریق قنات‌ها بوده‌اند در چند دهه اخیر به مصرف کننده ارزان‌ترین آب از طریق یارانه‌های انرژی تبدیل شده‌اند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا رضا اردکانیان در همایش ملی سازگاری با کم آبی با بیان این که مساله آب در ایران چندین دهه پیش آغاز شد اظهار کرد: وضعیتی که امروز شاهد آن هستیم محصول انباشت تاریخی انتخاب‌های ما است که البته تحت تأثیر تغییرات اقلیمی نیز قرار گرفته است.
وی افزود: مسأله‌ای را که چندین دهه قدمت دارد و به تدریج حاصل شده فقط از طریق راهبردهای دوراندیشانه و زمان بر می‌توان بررسی و تعدیل کرد.
وزیر نیرو با بیان این که کارگروه ملی سازگاری با کم آبی به پیشنهاد مشترک وزارت‌خانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، کشور و صنعت و معدن و تجارت و سازمان‌های حفاظت از محیط زیست و برنامه و بودجه صورت گرفت اظهار کرد: در نهایت به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی در جلسه ششم اسفند سال ۱۳۹۶ به تصویب هیأت وزیران رسید.
هدف از تشکیل این کارگروه که متعاقباً سازمان هواشناسی کشور نیز به آن اضافه شد هماهنگی و انسجام در برنامه‌های سازگاری با کم آبی در سطح کشور و متعادل سازی منابع و مصارف آب بوده است.
ایران یک سوم میانگین جهانی بارش دارد
وزیر نیرو در ادامه با بیان این که چند واژه کلیدی وجود دارد که اصلی ترین آن مفهوم سازگاری است گفت: سازگاری به این معنا است که باید شرایط اقلیمی ایران را مبنای هرگونه راهبرد، برنامه و اقدام در بهره برداری از منابع آب قرار داد.
اردکانیان ادامه داد: انواعی از سرنوشت وجود دارد و ایران هم دارای سرنوشت اقلیمی خاص خود است اقلیمی که یک سوم میانگین جهانی بارش دارد، توزیع بارش‌ها در آن به لحاظ جغرافیایی و زمانی نامتوازن است و به طور تاریخی بر زیست مبتنی بر کم آبی اتکا کرده است. این سرنوشت اقلیمی قابل تغییر نیست و نمی‌توان آن را به پرآبی بدل کرد.
وی با تاکید بر اینکه کارگروه برای مقابله یا تغییر کم آبی ایجاد نشده است توضیح داد: کم آبی وضعیت کم و بیش ثابتی است که تغییرات سالیانه یا دوره‌ای در میزان بارش‌ها نیز آن را ماهیتاً تغییر نمی‌دهد و نتیجه طبیعی این است که ساکنان این عرصه از جهان باید خود را با این وضعیت سازگار کنند. اصل کم آبی را بپذیرند و متناسب با آن دانش‌ها و ابزارها را به کار گیرند تا پایداری منابع آب را تضمین کنند.
وزیر نیرو ادامه داد: بنابراین سازگاری با کم آبی به معنی کنار هم قرار گرفتن سرنوشت اقلیمی، نبود ساختارهای سازمانی سازگار با فعالیت میان بخشی، نبود ساختارهای حقوقی – قانونی مبتنی بر مسئولیت مشترک در قبال پایداری منابع آب، تدوین سیاست‌های بلند مدت مبتنی بر پایداری بدون تمهید کردن ملزومات اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و سیاسی تحقق آنها و فقدان شفافیت و پاسخگویی کافی در نظام نهادی مدیریت منابع آب است.
اردکانیان با بیان این که صحبت کردن از ضعف مدیریت بر بستر مدیریت منابع آب نیازمند تصریح بیشتر است اظهار کرد: مدیریت در عرصه‌ی منابع آب به معنای تدوین تابع هدف چند منظوره‌ای است که در آن متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، فنی، حقوقی، اقلیمی، سیاسی، و امنیتی نقش ایفا می‌کنند.
اردکانیان تاکید کرد: ضعف مدیریت در چنین بستری به معنای نادیده گرفتن هر یک از این ابعاد تابع هدف و متعاقب آن تحمیل هزینه بر پایداری منابع آبی و بهره مندی ذینفعان است. همچنین نظام مدیریت منابع آب کشور فاقد نظام تولید متناسب با نیازمندی‌ها است.
وی در ادامه با بیان اینکه نظام مدیریت منابع آب کشور فاقد نظام تولید، جمع آوری پردازش و انتشار دادهای منبع و مصارف آب متناسب با نیازمندی‌های امروز کشور است گفت: رسیدن به اجماع و تحقق رویکرد همه با هم در مدیریت منابع آب نیازمند داشتن داده‌هایی تا حد ممکن متقن است. که زمینه ساز وفاق همه ذینفعان باشد و بر اساس آنها بتوان برنامه ریزی دقیق مدیریت منابع و همچنین سنجش و پایش تغییرات بر اثر اجرای اقدامات را انجام داد.
بررسی عوامل مختلف در کم آبی
وی در ادامه با بیان این که کم آبی عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد توضیح داد: عوامل اجتماعی و اقتصادی شامل نابسامانی اقتصاد آب و توهم ارزانی آن است. ایرانیان که در طول تاریخ مصرف کننده گران‌ترین آب از طریق قنات‌ها بوده‌اند در چند دهه اخیر به مصرف کننده‌ی ارزان‌ترین آب از طریق یارانه‌های انرژی و سرمایه گذاری عظیم دولتی در زیر ساخت‌های فناورانه بهره برداری از منابع آب تبدیل شده‌اند.
اردکانیان ادامه داد: کاربری نامناسب اراضی، سطح زندگی پرآب طلب، سرمایه گذاری ناکافی برای توسعه زیر ساخت‌های سازگاری با کم آبی و برنامه ریزی بهره برداری از منابع آبی حوزه‌های آبریز بر اساس فرض فراوانی با کم توجهی به مسائل محیط زیستی از دیگر عوامل اقتصادی و اجتماعی محسوب می‌شود.
به گفته‌ی وی مداخلات سیاسی در امور کارشناسی مربوط به مدیریت منابع آب غلبه وجه سازه‌ای در وجه غیر سازه‌ای، در مدیریت منابع آب از عوامل سیاسی کم آبی هستند.
وی ادامه داد: ما در شرایطی که این ساز و کارها امروز فعال هستند از رویکرد جدید سازگاری با کم آبی سخن می‌گوئیم به این معنا که باید از طریق فراگیر کردن گفتمان سازگاری با کم آبی به نیروی اجتماعی لازم برای تعدیل ساز و کارهای قابلیت‌ها و ظرفیت‌های استفاده از فلسفه سازگاری با کم آبی انرژی بیشتری در مسئولان، نخبگان، فعالان محیط زیستی و علاقمندان به پایدار سازی منابع آب ایجاد کنیم تا با تلاش بیشتری در مسیر تحقق سازگاری با کم آبی فعالیت صورت گیرد.
دیدگاه