زلزله سال ۶۹ تمدن مارلیک را از بین برد | لاهیجان محل تلاقی دو گسل است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا مهدی زارع در چهل وهفتمین نشست تخصصی توسعه که با موضوع «توسعه پایدار و مخاطرات طبیعی» به مناسبت سالروز زلزله سال ۶۹ رودبار و منجیل در سالن اجتماعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان برگزار شد، زلزله ۳۱ خردادماه سال ۶۹ گیلان را از حیث تاریخی و علمی بسیار حائز اهمیت دانست و اظهار کرد: طی ۲۹ سال گذشته تغییرات بسیار زیادی در استان گیلان اتفاق افتاده و بناهای زیادی احداث شده است لذا نیازمند یادآوری زلزله منجیل و تاثیر آن بر مردم هستیم.

وی با اشاره به پیوند توسعه پایدار و مخاطرات طبیعی، افزود: توسعه ای که مطالبه و اجرا می کنیم باید پایدار باشد؛ نه اینکه به ناپایداری شرایط بیانجامد.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، کانون زلزله سال ۶۹ را محل تلاقی دو ساختار زمین شناسی مهم دانست و تصریح کرد: فعالیت گسل رودبار موجب از بین رفتن تمدن مارلیک شد و بعد از سه هزار سال در سال ۱۹۹۰ تکرار شد.

عضو وابسته فرهنگستان علوم، با اشاره به پراکنش لرزه خیری گیلان تا قبل از سال ۱۹۹۰، یادآور شد: طی ۱۲۰ سال گذشته بخش میانی گسل آستارا از جنوب تا قبل از تالش، منطقه انتهایی گسل آستارا که مرز کوه و دشت را مشخص می کند و بخش غربی رشت زلزله خیزی دستگاهی را نشان نداده است و لذا باید دقت بیشتری نسبت به این مناطق داشته باشیم.

وی جمعیت گیلان را حدود ۲.۵ میلیون نفر دانست و عنوان کرد: ۷۵۰ هزار نفر از جمعیت گیلان در شهرستان رشت مستقر هستند که این جمعیت در طول روز به یک میلیون نفر هم می رسد. آبادی های گیلان نیز دارای جمعیت ۵۰۰ تا یک هزار نفر است که به ویژگی های اقلیمی استان برمی گردد.

زارع، با بیان اینکه شهرستان رودبار ۹۱ هزار نفر جمعیت در سال ۶۹ داشت، گفت: از این جمعیت ۳۵ هزار نفر در سه شهر رودبار، منجیل و لوشان و بقیه در روستاها ساکن بودند. این در حالی است که تلفات ناشی از زلزله سال ۶۹ رودبار و منجیل ۳۵ هزار نفر اعلام شده است، اما تعداد شناسنامه های باطل شده و تلفات شمارش شده به ۱۵ هزار و ۸۰۰ نفر می رسد.

وی از کاهش جمعیت شهرستان رودبار نسبت به ۲۹ سال گذشته خبر داد و اضافه کرد: براساس نتایج حاصل از سرشماری سال ۹۵ جمعیت رودبار ۶۰ هزار نفر شمارش شده که باید طی مدت مذکور به یکصد هزار نفر می رسید؛ نه اینکه کسری ۳۰ درصدی جمعیت داشته باشیم.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، مهاجرت به شهرهای بزرگ به ویژه رشت را یکی از علل کاهش جمعیت شهرستان رودبار دانست و تصریح کرد: اگر زلزله سال ۶۹ هم اکنون تکرار شود، به خاطر جمعیت کم و توسعه شهر و افزایش تاب آوری خسارات و تلفات کمتری را مشاهده خواهیم کرد. در واقع اگر مراکز جمعیتی ما در معرض زمین لرزه قرار گیرد تلفات افزایش می یابد.

زارع، توزیع جمعیت در آبادی های گیلان را خوب دانست و متذکر شد: توزیع جمعیت به صورت کلونی های کوچک، اما فراوان در شرایط بحرانی به نفع ماست.

عضو وابسته فرهنگستان علوم، با بیان اینکه اسم زلزله اسم محل با بیشترین خسارت و تلفات است، اظهار کرد: در زلزله سال ۳۱ خردادماه سال ۶۹ منجیل در نزدیکی کانون زلزله قرار داشت و ویران شد لذا «زلزله منجیل» نام می گیرد.

وی با اشاره به نزدیکی سه کانون زلزله منجیل، زلزله بوئین زهرا و زلزله چنگوره آوج با گسل البرز، ادامه داد: کانون زلزله منجیل مهمترین تلاقی ساختاری در جنوب غربی کاسپین است. گسلش، گسیختگی و زمین لغزش نیز در غرب محور سد سپیدرود رخ داد.

زارع، سد سپیدرود را مهمترین سازه سدی در تاریخ سدهای دنیا دانست که به کانون زمین لرزه ای با این بزرگی نزدیک بوده و عملکرد خوبی داشته و خاطرنشان کرد: سد سپیدرود در جریان زلزله سال ۶۹ ترک خورد که این ترک ها در عملیات بازسازی سد برطرف شد. البته اکثر سدها در کشورهای دارای تکتونیک فعال در ابتدای دره(که نشان دهنده گسل است) احداث می شوند تا بیشترین جمع آوری آب را داشته باشند.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، با اشاره به وجود زمین لغزش ناشی از زلزله منجیل در منطقه توتکابن، اضافه کرد: شبکه شتابنگاری کشور پس از رخداد زلزله ۶۹ توسعه یافت و نصب شتابنگارهای دیجیتال افزایش پیدا کرد؛ به گونه ای که از سال ۵۲ تا ۷۲ تنها ۲۷۶ دستگاه آنالوگ داشتیم، اما از سال ۷۲ تاکنون یک هزار و ۱۰۰ دستگاه دیجیتال داریم.

وی ویرایش آیین نامه ها و استانداردهای زلزله ای مانند آیین نامه ۲۸۰۰ و تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور را از دیگر اقداماتی دانست که به دنبال زلزله منجیل صورت گرفت و گفت: سوانح طبیعی حوادثی طبیعی هستند که نتایج تاسف باری برای موجودات زنده به وجود می آوردند و باعث ایجاد خسارت های مالی و جانی زیادی برای انسان می شوند.

زارع، با بیان اینکه بلایای طبیعی همواره بخشی از تاریخ حیات انسان بوده اند، تاکید کرد: از جمله بلایای طبیعی رایج می توان به زمین لرزه، آتش سوزی جنگل، فوران آتشفشان، سونامی، سیلاب، گردباد و خشکسالی اشاره کرد، اما بحران زمانی اتفاق می افتد که بلای طبیعی از حد توان ما برای مواجهه با آن خارج شود.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، ۹۰ درصد سوانح طبیعی را دارای منشا اقلیمی دانست و عنوان کرد: زلزله منشا اقلیمی ندارد، اما پدیده های اقلیمی بر وقوع زلزله تاثیرگذار است. زلزله ها ۱۰ درصد سوانح طبیعی دنیا را تشکیل می دهد و همچنان بیشترین تلفات انسانی را ایجاد می کند.

وی با بیان اینکه سیل آسیب زاترین سانحه طبیعی برای ایران است، متذکر شد: سیل بیشترین خسارات را به زیرساخت های کشور و زندگی مردم وارد کرده است، اما با توجه به موقعیت جغرافیایی، اقلیمی و زمین ساختی ایران سوانح اقلیمی، خطرات ناشی از برخی فرایندهای زمین شناسی و زمین ساختی و خطرات زیست محیطی بیشترین گستردگی را دارد.

زارع، گسل آستارا، گسل لاهیجان، گسل خزر، گسل رودبار، گسل منجیل و گسل کلیشوم را از جمله گسل های مهم گیلان دانست و افزود: گسل لاهیجان جزو گسل های فعال منطقه است و شهر لاهیجان در انتهای این گسل قرار دارد. البته لاهیجان محل تلاقی دو گسل نیز می باشد. بی تردید فعالیت گسل لاهیجان بر رشت نیز اثرگذار خواهد بود.

وی با تاکید بر لزوم بررسی گسل های غیر فعال گیلان، خاطرنشان کرد: گیلان در زمره مناطق پر خطر از دیدگاه لرزه خیزی، سیل و زمین لغزش قرار دارد. سابقه سیلاب در گیلان وجود دارد، اما خوشبختانه در معرض آسیب سیل ۹۸ قرار نگرفت.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، با بیان اینکه زلزله ها موجب به هم ریختن وضع منطقه می شوند، تصریح کرد: آزادراه قزوین – رشت و راه آهن گیلان از منجیل و رودبار عبور می کند که از محدوده های گسله و لغزش است لذا برای منطقه رودبار مانیتور کردن را پیشنهاد می کنم که در راستای توسعه پایدار است.

زارع استفاده از انرژی های پاک و تجدیدشونده را یکی از مولفه های توسعه پایدار دانست و بیان کرد: باید در همه مناطق از پتانسیل های موجود استفاده کنیم و گیلان ظرفیت خوبی در بخش انرژی باد و زمین گرمایی دارد.