«عدم اجماع جهانی» و «تاب‌آوری بالای ایران» در مقابل تحریم‌ها دو مشکل ترامپ
یکی از اقتصاددانان ایران معتقد است با توجه به متغیرهای داخلی و خارجی، میزان تاب‌آوری ایران مقابل تحریم‌های آمریکا بیش از ۱۰ سال است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا هادی حق‌شناس در گفت‌وگو با تسنیم، درخصوص هدف تحریم‌های جدید امریکا اظهار کرد: شکی نیست که هدف امریکایی‌ها از گنجاندن نام ۷۰۰ فرد حقیقی و حقوقی ایران در لیست تحریم‌هافلج کردن اقتصاد ایران و به معنای واقعی کلمه، متوقف کردن صادرات و واردات کالا به ایران است. البته در ظاهر این تحریم‌ها، صفر کردن صادرات نفت ایران را هدف قرار داده ولی تحریم کشتیرانی کشور نشان می‌دهد که آن‌ها به دنبال متوقف کردن بخش بازرگانی خارجی اقتصاد ایران در دو حوزه صادرات و واردات هستند.
وی گفت: وقتی تحریم‌های بانکی اعمال می‌شود یعنی هدف از این تحریم‌ها متوقف کردن هرگونه نقل و انتقال پولی در بخش بازرگانی ایران است و همه این موارد یعنی فلج کردن اقتصاد ایران که اصلی‌ترین هدف آمریکا از اعمال تحریم‌های اخیر است.
نه تحریم‌های جدید، قدرت تحریم‌های قبل برجام را دارد و نه ایران مشکلات اقتصادی قبل را
این اقتصاددان با تاکید بر تفاوت تحریم‌های فعلی با تحریم‌های پیش از توافق برجام خاطرنشان کرد: به لحاظ تحلیل‌های جهانی، تحریم‌های اخیر با تحریم‌های پیش از برجام، به دلیل متفاوت بودن متغیرهای داخل کشور و همچنین متغیرهای خارجی مقطع زمانی اعمال این دو تحریم، با یکدیگر فرق دارند؛ به عنوان نمونه یکی از متغیرهای بیرونی، اجماع جهانی نسبت به تحریم‌ها علیه ایران است؛ شما نگاه کنید سازمان ملل در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ مرتباً علیه ایران قطعنامه صادر می‌کرد و تحریم‌ها علیه ایران بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل، یک مبنای حقوقی داشت و اگر کشورها از تحریم‌ها علیه کشورمان تبعیت نمی‌کردند، از نگاه سازمان ملل مجرم قلمداد می‌شدند؛ لذا در دوره قبل به دنبال قطعنامه‌های شورای امنیت، یک اجماع جهانی در تحریم ایران شکل گرفت که هم منطق حقوقی داشت و هم اگر شرکت یا کشوری از این منطق تبعیت نمی‌کرد، علاوه بر ضرر و زیان مالی که متوجه او می‌شد، از نگاه جامعه جهانی نیز مجرم شناخته می‌شد.
حق‌شناس ادامه داد: اما تحریم‌های فعلی با تحریم‌های قبلی پیش از برجام تا حد زیادی متفاوت است چراکه اولاً این تحریم‌ها خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ است؛ یعنی نه تنها تحریم‌ها علیه ایران مثل دوره قبل و بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل، قانونی نیست بلکه تحریم‌هایی است که به استناد قطعنامه ۲۲۳۱، غیرقانونی و غیرحقوقی است؛ این یعنی کشورهای مختلف دنیا اگر از این تحریم‌ها پیروی نکنند، در نگاه جهانی مجرم نیستند و از همین رو است که کشورهای ۴+۱ و اروپا بارها بر غیرقانونی بودن این تحریم‌ها تاکید کرده‌اند.
وی معتقد است: از طرف دیگر در متغیرهای داخلی هم وضعیت تحریم‌های فعلی با تحریم‌های قبلی تفاوت دارد؛ اجازه بدهید مثالی بزنیم تا این موضوع روشن‌تر شود؛ ما در مقطع قبلی تحریم‌ها در موارد متعددی از جمله فرآورده‌های نفتی و بخصوص بنزین دچار مشکل بودیم در حالی که امروز در تولید بنزین به خودکفایی رسیده‌ایم. در محصولات کشاورزی و گندم هم شرایط امروز و مقطع زمانی تحریم‌های قبلی متفاوت است. توجه به این متغیرهای درونی هم نشان می‌دهد که میزان تاب‌آوری امروز ما در مقابل تحریم‌ها بیش از میزان تاب‌آوری کشور در دوره قبلی تحریم‌ها است. این یعنی تاب آوری امروز ما حداقل بیش از ۱۰ سالی است که از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶، تحت فشار تحریم‌های قبلی قرار داشتیم.
«عدم اجماع جهانی» و «تاب‌آوری بالای ایران» در مقابل تحریم‌ها دو مشکل ترامپ
حق شناس در ادامه با طرح این سوال که ترامپ و امریکا تا چه اندازه زمان برای ادامه دادن تحریم‌ها علیه ایران دارند گفت: حداقل نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای امریکا نشان می‌دهد که فشار بر روی سیاست‌های آقای ترامپ و از جمله سیاست اخیرش در قبال ایران بیشتر خواهد شد. لذا اگرچه ترامپ آغاز کننده این تحریم‌ها علیه ایران بود ولی برای ادامه آن با ۲ مشکل جدی مواجه است؛ اول عدم همراهی جامعه بین الملل با تحریم‌ها علیه ایران و دوم تاب‌آوری اقتصاد ایران.
وی تاکید کرد: البته این حرف به معنای آن نیست که تحریم‌ها هیچ تاثیری در اقتصاد ایران نخواهد داشت چراکه به هرحال دچار چالش شدن با اقتصاد کشوری مثل امریکا که اقتصاد برتر در دنیای امروز است، حتماً عوارضی متوجه اقتصاد ما خواهد شد ولی اینکه تصور شود این عوارض کُشنده خواهد بود یا اخلال در بنیان‌های اقتصادی ایجاد خواهد کرد، بر اساس تجربه دور اول تحریم‌ها علیه ایران می‌گویم که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
جذابیت اقتصاد ایران، برای برخی کشورها تحریک کننده است/ اقتصاد ایران غیرقابل چشم‌پوشی است
حق‌شناس با بیان اینکه اقتصاد ایران، اقتصادی بزرگ، متنوع و جذاب است که برای بسیاری از کشورهای دنیا دارای اهمیت است گفت: اگر اقتصاد ایران اهمیت نداشت تا این اندازه مورد توجه امریکا نبود؛ امریکایی‌ها دروغ می‌گویند که به بهانه ایجاد ناامنی ایران در منطقه، ایران تحریم می‌شود تا پای میز مذاکره بیاید؛ چراکه در همین منطقه، کشورهایی هستند که همه می‌دانند تا چه اندازه به دنبال ایجاد ناآرامی و ناامنی هستند و برای این هدف، میلیاردها دلار خرج کرده‌اند و حتی امریکا هم هیچ مشکلی با آن‌ها ندارد. از طرف دیگر اینکه توقف فعالیت هسته‌ای ایران به عنوان بهانه تحریم‌ها عنوان می‌شود هم درست نیست چراکه به هرحال در منطقه خودمان شاهد حضور پاکستان یا رژیم غاصب صهیونیستی هستیم که تعداد قابل توجهی کلاهک هسته‌ای در اختیار دارند.
وی افزود: نکته کلیدی این است که جزابیت اقتصادی ایران، خیلی از کشورها را تحریک می‌کند تا به دنبال ایجاد رابطه استعماری با ایران باشند. شما نگاه کنید سال ۹۰ مجموع صادرات نفتی و غیرنفتی ایران ۱۵۰ میلیارد دلار بوده و تقریباً ۱۰۰ میلیارد دلار واردات داشته‌ایم؛ این یعنی ۲۵۰ میلیارد دلار گردش در سال ۹۰؛ خب اگر اقتصاد ایران مسیر طبیعی خودش را طی می‌کرد امسال هم می‌بایست چنین عددهایی را شاهد می‌بودیم؛ یعنی در رتبه بندی اقتصادی کشورهای جهان، ایران جزو ۱۰ تا ۱۵ درصد بالای جدول جهانی قرار دارد و اگر ما مشکل سیاسی با غرب نداشتیم، زمانی که گروه جی۷ تبدیل به جی۲۰ شد، ایران حتماً عضو این گروه قرار می‌گرفت.
حق‌شناس با تاکید بر اینکه ظرفیت بالقوه اقتصاد ایران غیرقابل چشم‌پوشی برای دنیا است، خاطرنشان کرد: وقتی به پتانسیل‌ها و جذابیت‌های اقتصادی ایران توجه کنید خواهید دید که چقدر این اقتصاد برای کشورهای مختلف دنیا جذاب است؛ مثلا ایران از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز، اولین کشور دنیا است و وقتی که گاز جزو انرژی‌های پاک دنیا قرار گرفته و همه دنیا به این انرژی پاک نیازمند، خب طبیعی است چه پتانسیلی می‌شود برای این منابع متصور شد.
این اقتصاددان معتقد است: در دنیا هیچ دوستی و دشمنی پایدار نیست و همه روابط بر اساس منافع کشورها تنظیم می‌شود؛ لذا اینکه چین روسیه و ترکیه عنوان کرده‌اند در مبادله با ایران از پول‌های خودشان استفاده می‌کنند به دلیل منافع خودشان است؛ اینکه اتحادیه اروپا بر سر برخی قراردادهای بین‌المللی روبروی امریکا می‌ایستد به منظور تامین منافع خودش است؛ همان حرفی که ترامپ در زمان انتخابات ریاست جمهوری این کشور زد و تاکید داشت ابتدا باید کالاهای آمریکایی در اولویت قرار گیرد و بعد کالاهای وارداتی و این یعنی منافع ملی.
اگر اروپا به ۱۰ درصد حرف‌هایش عمل کند، عوارض تحریم حداقلی می‌شود
وی ایجاد منافع مشترک با کشورهای منطقه را راهی برای مقابله با تحریم‌ها عنوان کرد و گفت: ما در سنوات مختلف و در دولت‌های گوناگون، یک اشتباه استراتژیک داشته‌ایم؛ شما نگاه کنید ما با ۷ کشور مرز مستقیم زمینی و با ۱۵ کشور به طور مستقیم یا با یک واسطه، می‌توانیم ارتباط زمینی داشته باشیم؛ این یعنی پتانسیل و فرصت بی‌نظیر برای ایجاد منافع مشترک؛ اگر امروز ترکیه برای واردات گاز از ایران به سراغ آمریکا می‌رود تا از این کشور برای واردات گاز معافیت بگیرد به دلیل نیاز این کشور به گاز ایران و منافع مشترک هر دو کشور است؛ متاسفانه ما با سایر کشورهای پیرامونی و همسایه خود نتوانستیم منافع مشترک ایجاد کنیم در حالی که اگر این منافع مشترک با کشورهای همسایه تعریف شده بود، به جای معافیت ۸ کشور از خرید نفت ایران، این عدد می‌توانست به مراتب بیشتر شود. با شما نگاه کنید اگر ما موفق شده بودیم خط لوله گاز ایران، پاکستان و هند را تکمیل کنیم، حتماً تحریم ما بسیار سخت‌تر بود.
حق‌شناس در ادامه با اشاره به ایجاد کانال ارتباطی اروپا و تاثیر این کانال در مقابله با تحریم‌های اخیر گفت: اگر اروپایی‌ها تنها به اندازه ۱۰ درصد آنچه تا امروز گفته اند و حمایت‌های سیاسی که تا امروز از برجام داشته‌اند عمل کنند عوارض تحریم امریکا به حداقل ممکن خواهد رسید.
هر شرکتی که با امریکا کار نکند یک فرصت برای دور زدن تحریم‌ها است
وی در پاسخ به این سوال که چه راهکارهایی برای کنترل این وضعیت و بی‌اثر کردن تحریم‌ها پیشِ‌روی ایران قرار دارد تاکید کرد: طبیعتاً راهکارهای متفاوتی دیده شده که اعلام آن‌ها در رسانه‌ها کار صحیحی نیست و باعث ایجاد مانع در ادامه مسیر می‌شود ولی در چنین شرایطی که ما تحت تحریم امریکا قرار گرفته‌ایم، یک نکته قابل اهمیت است؛ اینکه به میزان شرکت‌هایی در دنیا که کاری با امریکا ندارند، فرصت برای دورزدن تحریم‌ها وجود دارد؛ به هر حال امروز شاید صدها هزار شرکت در دنیا وجود داشته باشد، ولی آیا همه این شرکت‌ها با امریکا مراوده مالی داشته و در امریکا منافع دارند؟ قطعاً نه.
حق‌شناس گفت: به هر حال امریکا در این تحریم‌ها سراغ شرکت‌هایی خواهد رفت که در امریکا منافعی دارند؛ خب با توجه به این موضوع آیا شرکت هایی در دنیا وجود ندارند که منافعی در امریکا نداشته و به جای آن، منافعشان در ایران و سایر کشورهای دنیا تعریف شده باشد؟ قطعاً هر کدام از این شرکت‌ها یک مسیر برای کم‌اثر کردن و دورزدن تحریم‌های امریکا است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر داخل کشور، تدبیر مناسب اندیشیده شود، اگر تصمیمات بهینه گرفته شود، منابع به درستی هزینه شود و اگر اولویت‌ها به درستی برنامه‌ریزی شود به خوبی از این مقطع عبور خواهیم کرد.
دیدگاه