اقتصاد در تنگنا، مردم در مضیقه؛ دریا و ساحل منابع خدادادی برای مردم آستارا

محمد اشجعی:

شهرستان مرزی بندر آستارا از وسعتی معادل ۳۴۴ کیلومتر مربع برخوردار است اما قرار گرفتن در ساحل دریای خزر که با توجه به وسعت (بین ۳۷۰۰۰۰تا ۴۲۰۰۰۰ کیلومترمربع) که با توجه به شرایط متغییر میباشد بزرگترین دریاچه دنیا است و به دلیل نداشتن ارتباط طبیعی با سایر آبهای آزاد آن را به یک زیست بوم ویژه تبدیل کرده است و همجواری با چهار کشور ساحلی این دریا یعنی ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و آذربایجان باعث گردید تا آستارا از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردار شود.

امکان استفاده از امتیاز حمل و نقل دریایی با کشورهای همسایه از طریق منطقه ویژه اقتصادی و اتصال آن به راه آهن سراسری و مرز خاکی بین دو کشور ایران و آذربایجان و قرار گرفتن در حد فاصل بین دو استان گیلان و اردبیل از طریق گردنه سرسبز حیران همه و همه در کنار هم باعث وجود ترددهای بالایی از این منطقه شده است دسترسی به زیرساخت های مناسب ارتباطی به همراه تسهیلات ویژه زیربنایی از قبیل: آب، برق گاز همراه با شرایط آب و هوایی مساعد و اراضی حاصل خیز و طبیعت گوناگون و مفرح ساحلی و جنگلی و مساعد برای توسعه صنعت گردشگری و دسترسی آسان به بازارهای هدف داخلی و خارجی امکان توسعه سریع را در قالب بخشهای محوری گردشگری کشاورزی و صنعتی و تجاری در یکجا پدید آورده است.

تعریف گردشگری

برای تعریفی از گردشگری دریایی و ساحلی ابتدا نیازمند تعریف خود گردشگری هستیم به باور نگارنده گردشگری گونه ای از سفر است که به قصد لذت بردن و تفریح انجام می‌شود اما در تعریفی که سازمان جهانی گردشگری از این مفهوم ارائه داده است گردشگری به فعالیت‌های افرادی که برای استراحت کار و دلایل دیگر به خارج از محیط سکونت معمول خویش سفر کرده‌اند اطلاق می‌شود.

متخصصان این حوزه نیز درباره گردشگری تعاریف بیشماری را ارائه کردند که بهترین و کاملترین آن این است که گردشگری مجموعه پدیده ها و ارتباطات ناشی از کنش متقابل میان گردشگران سرمایه دولت‌ها و جوامع میزبان دانشگاهها و سازمان های غیردولتی در فرآیند جذب، حمل و نقل، پذیرایی و کنترل گردشگران و دیگر بازدیدکنندگان است.

اهمیت گردشگری

گردشگری امروزه صنعتی بسیار مهم در تمام جهان است و نقش پررنگی در شکوفایی اقتصادی کشورها ایفا می‌کند از زمان ورود یک گردشگر برای تامین غذا و اقامت ،رفت و آمد، تفریح و گشت و گذار، خرید سوغاتی و کالا و دیدن جاذبه های گردشگری باید هزینه کند هرچه تعداد گردشگران بیشتری وارد یک منطقه مشخصی شوند به تبع آن مشاغل بیشتری برای ساکنان بومی آن منطقه ایجاد می شود ،گردشگری با امنیت سیاسی و اقتصادی رابطه تنگاتنگی دارد و حضور تعداد بالای گردشگران در یک محل از امنیت بالا در آن منطقه حکایت دارد گردشگری از بعد فرهنگی و اجتماعی نیز مهم و حائز اهمیت است زیرا می‌توان از طریق ارتباط با گردشگران جهتدتامین کوچکترین نیازهای آنان به ترویج زبان فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعی منطقه پرداخت

گردشگری ساحلی

طبق مطالعات صورت‌گرفته گردشگری ساحلی به یکی از اشکال پرطرفدار در صنعت گردشگری تبدیل شده که با رشد روز افزونی مواجه بوده و تامین کننده مزایای مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی اجتماعی و فرهنگی و محیطی زیادی برای ساکنان بومی و محلی می‌باشد.

شاید توجه به یک گزارش خبری که اخیرا منتشر شده بتواند مسیر ما را در درک اهمیت حوزه گردشگری ساحلی ودریایی هموارتر سازد «انتقال دو کوه یخ از قطب جنوب به امارات برای باران سازی و تغییر آب و هوا برای توسعه گردشگری ساحلی» دولت امارات با صرف ۱ میلیون دلار هزینه یک کوه عظیم یخی را از قطب جنوب به سواحل فجیره در شهر دبی کشانده و از آن برای خنک کردن آب و هوای منطقه و تامین آب آشامیدنی مردم امارات استفاده می‌کند.

ساحل آستارا؛ ظرفیت _فرصت ها _ تهدیدها

شهرستان آستارا نیز با موقعیت خاص جغرافیایی در دسترسی دوسویه اش به مرز هم خاکی و هم دریایی از مزیت نسبی در توسعه گردشگری دریایی برخوردار است که میتوان با استفاده بهینه از ظرفیتهای موجود در شرایط متلاطم و کنونی اقتصاد کشور قدم های استواری در جهت رفع مشکلات اقتصادی ساحل نشینان منطقه برداشت پیش از این نیاز گردشگران ساحلی تنها در بازدید از ساحل و دریا تعریف می‌شد در حالیکه گردشگری ساحلی و دریایی امروزی در جستجوی تجربیاتی متفاوت از فعالیت‌های ورزشی وتفریحی وفرهنگی و میراث طبیعی می‌باشد.

در راستای پیشبرد گردشگری ساحلی شهرستان آستارا اقدامات چشمگیری صورت گرفته که از آن جمله میتوان به ایجاد طرح سالمسازی شنای آقایان و بانوان در کنار مزایایی همچون اسکان ساحلی و ماساژ درمانی و برگزاری جشنواره های تابستانی و برپایی جشن های اعیاد ملی و مذهبی در ساحل زیبای کاسپین از قبیل: جشنواره فرهنگی اقوام گیلان، جشنواره آش های سنتی با هدف آشنایی گردشگران با غذاهای بومی، جشنواره حافظان حریم و عفاف و جشنواره بازی های بومی محلی، جشنواره پیوند آسمانی با هدف نهادینه کردن فرهنگ ازدواج آسان جوانان، جشن بزرگ قصه‌گویی، همایش یوگا، پرواز بادبادکها و اجرای ورزش مهیج فریزبی، میزبانی از جشنواره ورزش های ساحلی بین دو آستارای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان ،میزبانی از مسابقات شنای آبهای آزاد، برگزاری مسابقات هندبال ساحلی و برپایی اردوی تیم ملی هندبال ،برگزاری مسابقات والیبال ساحلی اشاره نمود که تمامی این برنامه ها نمونه بارز استفاده بهینه از ظرفیت های گردشگری ساحلی شهرستان می باشد.

همچنین شایان ذکر است استفاده و شناساندن ظرفیت های پزشکی درمانی دریا و ساحل از قبیل دریا درمانی (تالاسوتراپی) و خواص ماسه درمانی و آشنایی مردم با خواص پزشکی دریا و ساحل و چگونگی استفاده از مواهب ساحلی در کنار ایجاد و استفاده از مواهب الهی موجود در ساحل از جمله حمام آفتاب ،تماشای طلوع و غروب آفتاب در کنار ساحل، ساخت مجسمه های شنی وساحلی ،پرواز پاراگلایدر ایجاد اسکله و کلوپ های دریایی جت اسکی در کنار استفاده از کشتی های تفریحی بیشترین حجم فعالیتهایی را شکل می‌دهند که میتوان در ساحل بکر آستارا جهت ایجاد در آمد پایدار برای مردم منطقه صورت گیرد.

یک ضرب المثل یونانی می گوید یک جامعه زمانی به بلوغ میرسد که کهنسالان درختانی را به کارند در حالی که می‌دانند زیر سایه سایه آنها نخواهد نشست برای توسعه یک استراتژی دریایی و ساحلی پایدار و رقابتی در آستارا باید به فعالیت های گردشگری غیر مرتبط با ساحل یعنی گردشگری میراث فرهنگی و تاریخی و گردشگری فرهنگی و رویدادهای غذایی و قایقرانی توجه بیشتری نمود.

اکوتوریسم گردشگری مربوط به تفریحات وابسته به ساحل و ورزش‌های دریایی نیز در ادامه فهرست فعالیت های است که پتانسیل زیادی برای ایجاد رقابت پذیری در این بخش دارند قرار می گیرد.

از سوی دیگر تهدیدات فصلی بودن و عدم پایداری نیز در زمره چالش‌های اساسی قرار دارند که در گردشگری ساحلی و دریایی شهرستان آستارا می‌توانند حائز اهمیت باشند اطمینان یافتن از اینکه گردشگری ساحلی و دریایی به منابع محلی احترام می‌گذارد دغدغه دیگری است که نیاز به بررسی و حمایت بیشتری دارد.

اهمیت استراتژیک و مدیریت منطقه ساحلی در نواحی مربوطه با هدف وفق دادن سلایق تمام تلاشگران اقتصاد دریایی از ماهی گیری یا حمل و نقل دریایی نیز اهمیت بسیار زیادی در این حوزه دارد برای پایداری زیست محیطی و توسعه انگیزه در راستای بهبود و استفاده از فناوری‌های سبز و دوستدار محیط زیست در بخش کشتی های تفریحی با توجه به کارایی انرژی و کاهش ضایعات و زباله یا ممانعت از آلودگی با ایجاد بسترهای مناسب فرهنگی از موارد مهم دیگری است که می توان با استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد شکل گرفته در شهرستان آستارا در پایداری مناطق ساحلی بدان توجه نمود.

علاوه بر این می توان گفت که قانونگذاری بهتر راهیست که می‌تواند کسب و کارهای پایدار را در میان فعالان بخش دریایی ارتقا دهد و به نظر می‌رسد بنا به آنچه که گفته شد شهرستان آستارا نیز می‌تواند با بهره گیری از این تجربه‌ها برنامه‌ریزی موثری برای توسعه گردشگری ساحلی و دریایی در شمال کشور داشته باشد تا مردم محلی بتوانند با بهره‌گیری پایدار از این مناطق تا مدت‌ها از عواید اقتصادی آن بهره مند شوند.

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.