اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا مراسم رونمایی از کتاب “ترانه های فولکلوریک گیلان” اثر استاد فریدون پوررضا امشب ۲۱ دی ماه در سالن اجتماعات نظام پزشکی رشت با همکاری خانه فرهنگ گیلان و نشر فرهنگ ایلیا برگزار شد.

کتاب “ترانه های فولکلوریک گیلان” میراث ارزشمندی است

مسعود پورهادی در این مراسم با بیان اینکه استارت این کار در خانه من زده شده بود، یادآور شد: صحبت‌هایی که در روزهای اول تصمیم گیری برای کتاب شده بود در انتها تبدیل شد به بار مسئولیت برای جمع آوری مطالب جهت تحقق انتشار کتاب.

این نویسنده گیلانی اظهار کرد: این اثر در حوزه آواز و موسیقی گیلان شاید نمونه‌ای از کم نظیرترین کتب باشد.

وی یادآور شد: پوررضا، آخرین دسته از آن مردانی است که با توجه به استعداد کم نظیر خود، سنت گیلان را به آیندگان ما رسانده و خواهد رساند. همچنین این کتاب می‌تواند منبع خوبی برای پژوهش‌های بعدی باشد.

پورهادی تصریح کرد: این کتاب یک میراث ارزشمند است. ما نه تنها کسی را داریم که به این وسعت آواز می‌خواند بلکه ویژگی لشت نشایی بودنش او را توانست محبوب کند و ویژگی متفاوت بودنش باعث شد او به عرصه موسیقی تالشی پا بگذارد و به بهترین نحوه ممکن آن را اجرا کند.

در غبار فراموشی به سر می‌بردم ولی حالا بسیار خرسندم

حامد پورشعبان، ویراستار کتاب “موسیقی فولکوریک گیلان” گفت: پوررضا مردی بود که همه مردم گیلان با صدای او زندگی می کردند.
وی، سابقه این اثر پژوهشی را بیان کرد و افزود: این اثر در قالب یک طرح تحقیقی سالهای ۱۳۸۰ به همت شادروان پوررضا آماده و قرار بود همان سالها چاپ شود که برخی سستی ها از جانب ناشر مانع از آن شد.
پورشعبان، تاریخچه ای از ردیف ها و دستگاه های موسیقایی و منابع پژوهشی در حوزه موسیقی فولکوریک را توضیح داد و ادامه داد: از دوره قاجار خواننده و نوازنده هایی بودند که تصنیف اجرا می کردند و حضور ابوالحسن صبا باعث شد مقام ها و ریز مقام ها و گوشه های بیشتری در موسیقی ردیف ضبط کنیم.
وی افزود: اردیبهشت ۱۳۰۶ وقتی هیات ارکستر علی نقی خان وزیری در سالن شهرداری رشت و انزلی برنامه اجرا کردند، استقبال بینظیر مردم موجب شد یک سال بعد، بهمت صبا مدرسه صنایع ظریفه برای ترویج موسیقی در گیلان دایر شود و از همان زمان صبا با سفر به دیلمان و اسپیلی، برخی مقام های گیلان نظیر: زرد ملیجه، گوسفند دوخان، دیلمان و کوهستان را ضبط کرد که بعدها دو قطعه از آن توسط استاد بنان در فیلم طوفان اجرا و سبب شهرت وی شد.
پورشعبان به آلبوم ۴۶کاسته گیلکی و تالشی را هم یک اثر ماندگار نام برد که با انتشار آن پوررضا گفت؛ من تا قبل از انتشار این آلبوم در غبار فراموشی بودم و با تولید این مجموعه احساس می کنم زحمات سالیان دراز من بر باد نرفته است.
ویراستار کتاب پوررضا همچنین گفت: شاید این کتاب یک اثر اکادمیک در حوزه موسیقی نباشد، اما یک اثر تجربی و ارزشمند در حوزه موسیقی فولکوریک است و ای کاش استاد خود زنده بود و خود پاسخگوی برخی از سوالات ما می شدند، زیرا در کتاب از مقام هایی نام برده می شود که آشنا با آن نبودیم و استاد علاقه نداشت نظر و نوشته اش تغییر کند.
پورشعبان، پوررضا را یک استثنا در حوزه موسیقی توصیف کرد و اذعان داشت: وی تنها مجری اثر آهنگساز نبود، بلکه نبوغی داشت که خود بسیاری از کارها را آهنگسازی می کرد و هم صدای ملودی ها را اجرا می نمود.
وی نگاه جامعه شناسانه پوررضا را نیز در این اثر ستود و اضافه کرد: ویژگی دیگر این کتاب، برخورد جامعه شناسانه پوررضاست و به لحاظ مردم شناسی هم می توان این کتاب را مورد تحلیل قرار داد. زیرا وجه تسمیه و تمثیل برخی ترانه ها نظیر ماشین باری یا دیلمان رهنه را خود استاد توضیح داده است.

پوررضا شخصیت چند بعدی داشت

به گزارش دیارمیرزا، هوشنگ عباسی نیز در این مراسم با بیان اینکه کلید واژه استاد پوررضا آواز است، اظهار کرد: در نشست هایی که ما داشتیم یکی از دوستان می‌گفت آقای پوررضا ۷ حنجره دارد که هر جایی که کم آورد از حنجره دیگر استفاده می‌کند. خود فریدون هم می‌گفت ترانه‌های من حسی است و هر آهنگی که می‌خواند حس خاصی داشت.

این نویسنده اظهار کرد: بخش عمده نت‌های این کتاب اثر استاد ویسانلو است که سالها یار و کمک پوررضا بود.

عباسی با بیان اینکه پوررضا بیش از ۴۰۰ ترانه خوانده است، تصریح کرد: آواز پوررضا را می‌توان آواز شالیکاران، چوپانان، صیادان و همه مردم زحمت کش دانست.

این پژوهشگر گیلانی با ذکر خاطراتی از گذشته گفت: آقای مشکاتیان در سال ۸۶ و در کنسرت تالار وحدت همانجا به استاد گفتند ما باید با هم در پاریس کنسرت بگذاریم که سال بعد استاد مشکاتیان به دیار باقی شتافتند.

عباسی در ادامه اظهارات خود با بیان اینکه پوررضا شخصیت چند بعدی داشت، اظهار کرد: چند نمونه از ابعاد شخصتیش را همینجا به شما اعلام می‌کنم. خواننده‌ای با صدای اسطوره‌ای، آهنگسازی با درایت، ترانه سرایی نوآور، مدرس آواز، نمایشنامه نویس، تعزیه شناس، کارگردان، بنیانگذار تئاتر لشت نشا، خوش نویس و…

وی با بیان اینکه استاد پوررضا یک چهره ملی است، تصریح کرد: این کتاب بخشی از هویت موسیقی گیلان زمین است و در بخش‌هایی از این کتاب موسیقی جلگه‌ای، کوهپایه‌ای شرق، و غرب گیلان، تالش آورده شده و ۸۶ ترانه نیز نت نویسی شده است.

عباسی اظهار کرد: برای همه عزیزانی که برای این کتاب تلاش کردند بعنوان کسی که چیزهای زیادی از استاد یاد گرفتم و همچنین بعنوان یک محقق تشکر می‌کنم.

استاد پوررضا به مانند استاد شجریان یک استثنا است

این پژوهشگر و نویسنده گیلانی با بیان اینکه دکتر نصرتی در بخش تالشی این مجموعه کتاب و من در بخش ادبی و فرهنگی مشغول به ویراستاری آن بودیم، تصریح کرد: در انتشار کتاب با تمام عجله ای که داشتیم، در حالی که باید ۱۰،۲۰ سال پیش به چاپ می‌رسید موفق شدیم بعد از فوت استاد آن را به چاپ برسانیم.

به گزارش دیارمیرزا، عباسی متذکر شد: این کتاب، کتابی نیست که در ساختار موسیقی قومی باشد. این یک کار تجربی است زیرا ما با موزیسینی برخورد می‌کنیم که استثناء است به مانند استاد شجریان که خاص وطن ماست.

وی افزود: خواننده مجری است و چیزی را اجرا می‌کند که آهنگساز و شاعر بنا می‌کنند. استاد پوررضا این ویژگی خلاق بودن را داشت و همه کاره موسیقی خودشان بوده اند و آهنگسازی و تحریرها را خودشان انجام می‎دادند.

عباسی گفت: ای کاش استاد پوررضا در قید حیات می‌بود تا آدرس‌هایی که در این کتاب آمده را در اختیار ما قرار می‌داد. یکی ازنکات برجسته این کتاب برخورد جامع گرایانه استاد است که در برخی ترانه‌ها و آهنگ‌ها ما توصیف‌های جامع و کاملی را از او می‌بینیم.

این پژوهشگر و نویسنده گیلانی اظهار داشت: بدون شک تمامی ترانه‌های موسیقی گیلان باید بر وزن دوبیتی خوانده شوند. به هر وزن دیگر بخوانید صورت ساختار تغییر می‌کند، اما استاد پوررضا با شعری که وزن دوبیتی نداشت در حوزه موسیقی گیلکی سعی بر نوآوری زیبا و بجا و خاصی برای خودش داشت و این خودش از خاص ترین ویژگی‌های خاص او بود.