احتمال افزایش وقوع زلزله های بالای ۷ریشتر | نیاز به تدوین برنامه جامع کاهش ریسک زلزله

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، مهدی زارع در گفتگو با ایرنا در مورد افزایش وقوع زلزله ها به ویژه با توجه به مقاله علمی اخیر راجر بلهایم و مونیکا بندیکت (دو دانشمند آمریکایی) در سال آتی میلادی گفت: این دو دانشمند آمریکایی که یکی از آنها راجر بیلهام نظریه پرداز شناخته شده علوم زمین دنیاست؛ از چند سال قبل ارتباط نوسانات حرکت وضعی زمین را با وقوع زمین لرزه ها بررسی می کند.
وی افزود: بلهام به این نتیجه رسیده که در بازه های ۵ یا ۶ ساله حرکت سریع تر و زلزله های کمتر و در بازه بعدی با حرکت کندتر، زمین با زلزله های بزرگ فراوان تر همراه می شود. او معتقد است بازه قبلی تا پایان ۲۰۱۷ تمام می شود و از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ بازه پنج ساله بعدی شروع می شود که زلزله های بیشتر از ۷ در دنیا ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش می یابد.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی تاکید کرد: اینکه چقدر از این پیش بینی به ما مربوط است و در مورد ما صدق می کند، باید بگویم همان درصد سهمی که ما از زلزله های با بزرگای بیش از ۷ دنیا داریم به ما مربوط است؛ در هر دهه در جهان حدود ۱۲۰ زلزله با بزرگای بیش از ۷ رخ می دهد که سهم ما حدود ۲ زلزله است. ولی همزمان ما مسایل خود و دلایل کافی برای روی دادن زلزله های با بزرگای بیشتر از ۷ به لحاظ آماری در دهه آینده داریم.
نویسنده کتاب «زلزله شناسی در ایران» ادامه داد: بر اساس آمار لرزه خیزی در هر دهه انتظار داریم حدود ۲ زلزله با بزرگای ۷ یا بزرگ تر در پوسته قاره ای کم عمق ایران اتفاق افتد؛ ولی در ۲۰ سال گذشته زلزله ۲۱ آبان ۹۶ ازگله دومین زلزله در پوسته قاره ای کم عمق ایران بوده است؛ یعنی ۲۰ اردیبهشت ۷۶ (زلزله ۷.۳ ریشتری زیرکوه) و ۲۱ ابان ۹۶ که ۲۰ سال و ۶ ماه طول کشید تا دومین زمین لرزه با بزرگای بیشتر از ۷ در ایران روی دهد. البته در ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ زمین لرزه ای با بزرگای ۷.۸ در گشت سراوان رخ داد که با توجه به پهنه فرورانش مکران و ژرفای کانونی ۷۳ کیلومتری آن ، این رخداد را نمی توان جزو آمار زلزله کم ژرفا پوسته قاره ای در ایران لحاظ کرد.
وی تصریح کرد: بنابراین کمبود رویداد زمین لرزه های بیشتر از ۷ ریشتر در دو دهه گذشته باید به نوعی جبران شود؛ منظورم این است که هم با در نظر گرفتن نطریه این دانشمندان امریکایی یا بدون در نظر گرفتن آن؛ می توانیم انتظار داشته باشیم به لحاظ آماری تعداد زلزله های با بزرگای ۷ در دهه های آینده بیشتر باشد.

***نیاز به تدوین برنامه جامع کاهش ریسک زلزله
زارع در پاسخ به این پرسش که با توجه به این دانسته از تمام اقدامات موجود برای کاهش تلفات جانی مانند انجام مطالعات تحلیل خطر، نصب سیستم های هشدار سریع و ساختن سازه های مقاوم تر کدام عملی تر و سریع تر قابل انجام است، گفت: اگر به طور کلی و درمورد کل کشور این سوال را بپرسید، باور من با اولویت ترین اقدام تهیه برنامه جامع کاهش ریسک زلزله ایران و اجرای منظم آن است.
مترجم کتاب «تحلیل خطر و ریسک زمین لرزه» تاکید کرد: این برنامه جامع باید درازمدت دیده شود؛ برای ۳۰ تا ۵۰ سال آینده و مراحل آن مشخص باشد. ضمن اینکه بدانیم مثلا هر ۴ سال چه کارهایی باید انجام شود و شامل مقاوم سازی، نصب سامانه های هشدار سریع و آموزش و …باشد.
وی اضافه کرد: ولی اگر بخواهیم جزئی تر این موضوع را بررسی کنیم، اولویت هایی می توان سنجید مانند این که در شهرهای پرجمعیتی مانند تهران، تبریز، کرج و مشهد لازم است به فوریت ‘سناریوهای زمین لرزه’ تدوین و ارایه شود.
این کارشناس زلزله شناسی با تاکید بر اهمیت مناطق مختلف پرجمعیت گفت: اگر زلزله ازگله در تهران اتفاق افتاده بود وضعیت بسیار متفاوتی داشتیم. یک اولویت دیگر این که در شهرهای بزرگ و مراکز استان باید برنامه ویژه کاهش ریسک داشته باشیم که از دید من یک فصل مهم دارد و آن عبارت است از؛ تعیین سناریوهای رخداد زمین لرزه ( که عبارت است از تحلیل خطر، تعیین دقیق تبعات رخداد، و مشخص کردن راه های مواجهه با تبعات رخداد). زیرا اگر از هر کارشناسی بپرسید وقوع زلزله مثلا در وسط شهر تهران باعث چه اتفاقی می شود، فعلا کسی نمی تواند پاسخ دقیق و شفافی دهد.
نویسنده کتاب «مبانی تحلیل خطر زمین لرزه» ادامه داد: مثلا اگر کانون زلزله وسط میدان انقلاب تهران باشد، نمی دانیم چقدر آتش سوزی روی می دهد، راه ها بسته می شود و تلفات جانی چقدر است. بنابراین باید سناریوهای مختلف را بسنجیم و برای مواجهه با آن چاره اندیشی کنیم؛ مثلا بر اساس مطالعات تحلیل خطر و تعیین سناریوهای مختلف می توانیم بگوییم کدام پمپ بنزین ها یا مراکز حساس و قابل اشتعال خطرناک باید از مرکز شهر حذف شوند و… اولویت کلی و کلان البته باید تدوین و اجرای برنامه راهبردی جامع کاهش ریسک و هزینه کردن و سرمایه گذاری برای اجرای آن باشد و البته به ناچار به کلان شهرها (به دلیل معرضیت بالا ) باید بیشتر توجه کنیم.
وی با بیان اینکه ما تجربه رویداد زلزله در شهرهای بزرگ را نداریم گفت: نقاط جمعیتی در کشور داریم که هر کدام آسیب ببینند باید منتظر فاجعه ملی بزرگ باشیم. بزرگ ترین شهری که زلزله بزرگ را تجربه کرده است شهر بم با زلزله ای به بزرگای ۶.۵ ریشتر در ۵ دی ماه ۸۲ بود، شهری که ۱۰۶ هزار جمعیت داشت، بر اساس آمار رسمی ۲۶۲۷۱ هزار کشته و ۵۰ هزار مجروح در پی زلزله در آن داشتیم و این تنها سناریوی شهری است که می شناسیم، زیرا رخ داده است.

***به پیشواز زلزله ها برویم
زارع با اشاره به زلزله ۳۱ خرداد ۶۹ منجیل نیز توضیح داد: در این زلزله سه شهر رودبار، منجیل و لوشان تخریب شدند؛ ولی همه آنها شهرهایی به مراتب کوچک تر از بم بودند. به طور کلی ز‌لزله های شهری را در ایران، به ویژه مربوط به شهرهای چند صد هزار نفری به بالا، نمی شناسیم؛ باید روی این زمینه ها کارهای مطالعاتی دقیق انجام دهیم و به پیشواز رخداد های مهم آینده که حتما رخ خواهند داد، برویم و لازم است کارهایی را که پیش از این در دیگر مناطق دنیا مانند مکزیک، ترکیه و مالزی انجام شده است، ما نیز انجام دهیم همچون توسعه و استفاده از فناوری هایی مانند سامانه هشدار پیش هنگام و برنامه ریزی شهری و محلی و اهمیت دادن به دولت های محلی (تقویت مدیریت در استان ها و شهرستان ها).
زلزله ۷.۳ ریشتری ۲۱ آبان ازگله و کرمانشاه تاکنون بیش از ۵۷۰ کشته و نزدیک به ۱۰ هزار مصدوم برجای گذاشت و ۳۰ هزار واحد مسکونی بر اثر آن تخریب شدند.