چرا اینقدر سیاست زده ایم؟

برای واژه مهم و پر طمطراق «سیاست» که کم کم به تخصص اصلی اکثر مردم ما تبدیل شده!، اندیشمندان تعاریف متعددی را ارائه کرده اند که شاید چکیده همه آنها را بتوان در چهار کلمه «شیوه اداره امور مملکت» خلاصه کرد.

متاسفانه طبق باور اکثریت مردم جامعه ما، این امر یعنی «اداره امور مملکت» به شدت وابسته به «دولت» است. از اینرو و در پی این نگرش نا درست، دولت های ما هم هرروز فربه تر می شوند و ما هم انتظار داریم با هرچه بزرگتر شدن «دولت» برای خود و فرزندان و نوادگانمان در آن جایی برای حقوق گرفتن (یا همان اشتغال) پیدا کنیم و دقیقا میزان غلبه همین نگرش است که باعث می شود کاندیداهای سردمداری دولت (در کشوری مثل ایران ریاست جمهوری) قبل از هرچیز دغدغه پاسخگویی به این نیاز عجیب را در خود داشته باشند و با وعده های مختلف، «اشتغال» را در سرلوحه شعارهای انتخاباتی خود قرار دهند.

نتیجه آن هم این می شود که در کشور ما ناگهان دولت و پدیده های مرتبط با آن از قبیل انتخابات، اخبار مرتبط با صلاحیت ها و رد صلاحیت ها، مصوبات دولت، اخبار پخش زنده یا ضبطی مناظره ها و غیره به دغدغه اصلی مردم جامعه تبدیل می گردد و ناخواسته بخش مهمی از توان و انرژی فعال جامعه که باید در قالب بخش خصوصی، صرف فرآیندهای بسیار مهمتری با محوریت «تولید» شوند، درگیر پدیده دیگری می شود (دولت) که عملا و ذاتا توان پاسخگویی واقعی به نیازهای آنها را ندارد.

البته بیان این جملات به معنای کم ارزش تلقی نمودن فرآیند مهم انتخابات در کشورما، آن هم با درجه اهمیت استراتژیک بالا نیست بلکه معنای آن این است که وقتی کشور آرمان «توسعه اقتصادی» در پرتو «اشتغال» و «تولید» را در پیش رو دارد باید سازوکار دولت، هر چه بیشتر محدود شود و در عوض با فراهم آمدن شرایط مناسب برای فعال تر شدن بخش خصوصی، دغدغه مردم از ردگیری افراطی رفتارهای دولت و دستگاه های مشابهی مثل انتخابات مجلس و یا شوراها، معطوف به فرآیندهایی شود که رونق «تولید» و «اشتغال» را سبب می شود.

بررسی اوضاع در کشورهای توسعه یافته و مقایسه تطبیقی آنها با رفتار اجتماعی مردم ما بیانگر موارد جالبی است. بطور مثال بدون شک آن میزان که مردم ما از جزئیات سیاست خارجه دولت مطلع هستند یک ژاپنی از رفتار سیاستمداران کشور خود با خبر نیست. ادارات دولتی ما را ببینید. از همان ابتدای ساعت کاری کارمندان پشت دستگاه های رایانه خود نشسته اند و با اینترنت رایگان! دنبال صحت و یا سقم اخباری هستند که صبح در تاکسی شنیده اند و یا مراقبت می کنند که فلان سیاستمدار خارجی درباره ایران چه گفته و آن سیاستمدار ایرانی چه جوابی به او داده و این نهایتا اینکه رد و بدل شدن سخنان، مثلا در قیمت سکه چه تاثیری داشته است؟! در حالی که یک کارمند ژاپنی صبح را با ادامه کاری آغاز می کند که همکار او در شعبه دیگر شرکتشان در نیمکره دیگر به نیمه رسانده و او اکنون وظیفه تکمیل آن را دارد.

اینگونه است که می بینیم میزان گردش مالی شرکتی مثل تویوتا در ژاپن به تنهایی بالغ بر شش برابر درآمد نفتی ما در یک سال گذشته می شود (تقریبا معادل ۲۳۷ میلیارد دلار). این نگرش از قضا برای دولت ژاپن هم که در آن نخست وزیر وظیفه اداره امور مملکت را دارد بهتر است. مردم ژاپن و یا کشورهای توسعه یافته مشابه دریافته اند که وظیفه دولت «ایجاد اشتغال» نیست. بلکه این وظیفه در واقع برعهده بخش خصوصی است. آنها دریافته اند که دولتشان تا حدامکان باید کوچکتر و چابکتر شود تا بتواند در عوض شرایط مناسب را برای اشتغال و زندگی بهتر را فراهم کند نه آنکه خود متولی زندگی مردم باشد. جالب اینکه این امر در قانون اساسی ما ذیل بندهای مرتبط با اصل ۴۴ به صراحت بیان شده و به عنوان بخشی مهم در «راهبرد اقتصاد مقاومتی» مورد تاکید قرار گرفته است.

با اینحال نگاه جمعی مردم جامعه ما هنوز به دستان دولت و شعارهای دولتمردان است و این به هیچ وجه زیبنده کشوری با این منابع طبیعی سرشار و نیروی کار متخصص نیست. امیدوارم کاندیداهای محترم دولت آتی، به خصوص در مناظره ها این شهامت را داشته باشند که به صراحت با مردم سخن بگویند و در برنامه های خود این نکته را روشن کنند که دولت آنها چگونه و بر اساس کدام برنامه عملی قصد دارد تا مطابق تکلیف قانون اساسی، شرایط کسب و کار را برای بخش خصوصی واقعی فراهم سازد. اگر این نگرش در روند مناظره های پیش رو شکل بگیرد بدون شک گامی مهم در تکامل سیاسی جامعه و عبور مردم از اینهه سیاست زدگی رخ خواهد داد.

رضا سیف پور–مدرس دانشگاه

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.