جشن شب یلدا، جشنی در دل سرما

جشن یلدا در ایران حدود هفت هزارسال سابقه دارد، یلدا واژه سریانی است که احتمالاً در پی مهاجرت اجباری رومیان به ایران واردشد ومعنای ان زایش وتولد است. جشن یلدا در واقع جشن پیروزی نور بر تاریکی وروشنایی بر ظلمت می‌باشد.

جشن یلدابه فلسفه آفرینش در دوران میتراییسم مربوط می‌شود، آیینی که قبل از استقرار مزدیسنا در بخش‌هایی از ایران رواج داشت، مطابق این باور، میترا با کشتن گاو نخستین، آفرینش را اغاز کرد واین قربانی متضمن دو نتیجه بود: ا.اصل تقویت لذت: ضرورت فداکردن موجودی مقدس برای جان بخشی به سایر موجودات ۲. نمادی از تفوق روشنایی بر تاریکی بواسطه طولانی شدن روز از اغاز دی ماه.

ابوریحان بیرونی در «اثارالباقیه عن القرون الخالیه» این جشن را میلاد اکبر «تولد خورشید» معرفی کرده است. درایران باستان، افسانه‌هایی چون: ننه سرما، تولد میترا (مهر) وعشق بازی خورشیدوماه را به این جشن پیوند زده بودند.

در جشن شب یلدا، مردم زیر درخت سرو حاضر شده واتش روشن می‌کردند، سرو سمبل سبزینگی در طَی سال، راست قامتی واز همه مهم‌تر بی تعلقی بود، بنظر می‌رسد با گسترش اندیشه مزدیسنا ورفتار غیر دوستانه مهربانی با آیین میتراییسم، ان باور به غرب کوچ کرد ودر نتیجه سرو واتش به شکل نماد فعلی کریسمس، کاج چراغانی شده تغییر یافته‌اند، برخی از پژوهشگران حتی بر این باورند که سالروز تولدحقیقی حضرت مسیح (ع) روز ۲۵ دسامبر نیست و بزرگان کلیسا برای تعدیل جشن تولد میترا، تولد مسیح (ع) را تعمداً به ان روز انتقال دادند تا بتوانند دامنه این جشن غیر مسیحی را تعدیل و بتدریج ان را حذف کنند.

خوراکی‌های مصرفی شب یلدا در دو بخش می‌زد (خوراکی غیر مایع) و زوهر (خوراکی مایع) تقسیم بندی می‌شد که از سوی فردی به نام میزدپان توزیع می‌گردید، واژه امروزین میزبان، تصحیفان واژه است.

خوردن می‌زد و زوهر در شب یلدا دارای فلسفه بود،

فلسفه خوردن هندوانه: گرد بودن هندوانه یاد آور گرد بودن خورشید به شمار می‌رفت وخوردن ان به مثابه فرونشاندن عطش وبی ابی در فصل تابستان

فلسفه خوردن مرکبات وانار: زردی رنگ مرکبات، مبین تلالوی نور خورشید نماد روشنایی بود و انار صندوقچه دانه‌های مختلف، معادل تناسل نسل وزاد وولد به شمار می‌رفت.

فلسفه شکستن آجیل: برابر بود بادمی از سخن گفتن وحرف زدن بازماندن وبه تفکر وتأمل پرداختن، شاید از این جهت که در شب یلدا اقوام واشنایان دور هم جمع می‌شدند وهر کس ازدری سخن می‌گفت.

ازدیرباز خوردن کدو -معروف به کدو تنبل -در گیلان متداول بود وفلسفه اش این است که خوردنان به افزایش بهره هوشی کمک می‌کند.

دکتر محمد تقی یونسی رستمی

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.