اتصال ترموا رشت به قطار بین شهری /از مزرعه تا سفره با دستاوردهای اقتصادی برای شهر

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا ،دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در هفته گذشته میزبان شهردار رشت بود و دکتر ثابت‌قدم در جمع اساتید و دانشجویان دانشکده معماری با محوریت پروژه بازآفرینی به سخنرانی پرداخت.

 دکتر حناچی استاد درس انتقال تجربه های شهری  در ابتدای این مراسم به مسئله درس گرفتن از پروژه‌های شهری اشاره کرد و گفت: تجربیات جهانی  نکات مثبت این پروژه‌ها را به ما نشان می‌دهند. درس گرفتن از مسائل مثبتی که این پروژه‌ها به همراه دارند، پر‌رنگ کردن این مسائل و پرهیز از تکرار اشتباهات نکاتی است که باید در این تجربیات به کار بگیریم.  تلاش ما این است که در بحث آموزش از این آیتم‌ها بهره بگیریم و آموزش دانشکده را به این تجربیات نزدیک کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه به همین مناسبت از شهردار محترم رشت دعوت کرده‌ایم تا تجربه جدید ایشان درباره پروژه بازآفرینی که از آغاز امسال به بهره برداری رسیده است، استفاده کنیم، افزود: ممکن است میراث فرهنگی در جزییات اجرای این طرح نظراتی داشته باشند ولی همه دستگاه‌های زیربنایی نسبت به اتفاقی که در مرکز تاریخی شهر رشت افتاده است، اتفاق نظر دارند و آن را مثبت ارزیابی می‌کنند.

او همچنین با دعوت از دکتر ثابت‌قدم برای سخنرانی، گفت: امروز از شهردار رشت، مدیران ارشد شهرداری و همکاران آنها دعوت به‌عمل آوردیم تا از زبان خودشان درباره این پروژه، تجربیات آنها و اتفاقی که در رشت افتاده بشنویم.

مردم رکن اصلی توسعه محسوب می‌شوند

در ادامه مراسم شهردار رشت ضمن تشکر از دکتر حناچی به عنوان شخصیتی که همیشه درمسیربازآفرینی چه در حوزه دانشگاهی و چه در حوزه اجرایی پیشرو بودند، گفت: این برنامه و اهمیتی که به این موضوع داده شده به نوعی حاکی از اجرایی شدن این نگاه در عرصه علم و دانشگاه به‌ویژه مقاطع تحصیلات تکمیلی است و نشان می‌دهد که ما می‌خواهیم فاصله بین تئوری و اجرا را کم رنگ کنیم.

 ثابت‌قدم با اشاره به مانیفست بازآفرینی و با تاکید بر اینکه این مانیفست به دو مقوله یعنی تلفیق فرهنگ به عنوان نرم‌افزار این مدل(استراتژی) و کالبد به عنوان سخت افزار این مدل برمی‌گردد، توضیح داد: یعنی اگر حرفی بزنید که صرفاً کار نرم افزاری باشد و کار سخت افزاری روی آن انجام نشود و بالعکس، هیچ کدام پایدار نمی‌ماند. به عبارتی مبانی پایداری آن از لحاظ اقتصادی در کشور های در حال توسعه از یک جایی شروع می‌شود و مبانی فرهنگی هم  به مرور زمان می‌آید در کنار آن قرار می‌گیرد. و عملاً شما هر گونه کار کالبدی هم در طول زمان بخواهید انجام دهید درصورتی که  بازخوردهای ناشی از اقدامات نرم افزاری یا سخت افزاری را بگیرید چون اقتصاد پایداری را ایجاد نمی‌کند عملاً نسبت به ادامه مسیر حتی حفظ موضوعی که خواستید به پایداری برسانید مثل میراث مثل مرمت یک بافت جزئی جلوگیری می‌کنید که ناخواسته این موضع اتفاق خواهد افتاد. حتی اگر به موضوع برخورد نکنید، ضعف‌های اقتصادی و فرهنگی موجب می‌شود کارهای انجام شده زیر سؤال بروند. بنابراین در پس این استراتژی یک ارتقای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با سرعت‌ها و پیش نیازهای متفاوت و با تقدم و تأخر نسبت به هم، متناسب با بوم، اقلیم، هویت و فرهنگ باید در آنجا شکل بگیرد که قطعاً مردم رکن اصلی در این توسعه به حساب می‌آیند.

شهردار رشت ادامه داد: شاید بزرگ‌ترین ایراد ما این است که بین ذهن طراحی مبتنی بر تئوری‌ها و آنچه که مردم حس می‌کنند فاصله وجود دارد. گرچه باید موضوعات درست را در جامعه تدریجاً در اجرا و برای بهره‌برداری جا بیندازیم اما اگر فاصله زیاد باشد و این موجب شود پذیرش از ناحیه مردم سخت شود، نباید القای فکر مثبت خود را به عنوان یک نقطه انتهایی بدانیم؛ این‌ها از نکات کلیدی در اجرا است. این‌طور نباید فکر کنیم که ما یک حرفی می‌زنیم و مردم مکلف می‌شوند گوش بدهند و این تکلیف به عنوان یک فاصله معنادار همیشه وجود داشته باشد که این مسئله موجب می‌شود مشارکت شهروندان در خیلی از موارد رخ ندهد. خواهش من این است که این نکات  به دلیل اینکه از دل استراتژی در می‌آیند به عنوان یک نکته اصلی دیده شود نه هم وزن و هم سطح باقی موضوعات.

به جای افزایش درآمدهای خلاف رشت ، هزینه‌ها را کم کنیم

او با بیان اینکه ما در استان گیلان با دو داشته از نظر تاریخی و جغرافیایی روبرو بودیم، افزود: یک بحث از لحاظ وسعت و  جمعیت شهر رشت و استان گیلان بود که متراکم‌ترین استان و شهر در کشور محسوب می‌شود و ۷۵  مساحت آن را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد. جمعیت کنونی بر اساس سر شماری امروز بالای ۷۵۰ تا هشتصد هزار نفر است. و شهر رشت و مرکز شهر در جغرافیای استان و در هندسه استان که در نقشه مشخص است به نوعی در گرانیگاه  استان قرار دارد. بنابراین شهرمادر یک دسترسی کامل به تمام شهرها و روستاهای اطراف در استان دارد. این فشردگی باعث شده تردد زیاد شود. فاصله جمعیت روز تا شب حدود ۳۰۰ هزار نفر است. شهر فشرده است در نتیجه مشکل ترافیکی آن محسوس است.

وی ادامه داد: جناب دکتر حناچی در برنامه «پایش» جمله‌ای به زبان آورده بود که در خاطرم ثبت شده است. خلاصه جمله جناب دکتر این بود: « به جای اینکه در آمدهای تهران را از راه خلاف اضافه کنیم، باید هزینه‌های تهران را کم کنیم تا شهر اداره شود». ما هم فکر کردیم که الزاماً در آمدهای رشت  نباید زیاد شود( نه اینکه زیاد نشود بلکه با آن نرخی که برای آن هزینه تولید می‌کنیم مثلاً ده تا پل‌هوایی ، زیرگذر و رو گذر بسازیم تا جاذب ترافیک شویم که در حال حاضر هم هستیم زیرا خدمات در شهر ما است) بلکه ما می‌توانیم رفتارهای مردم را در یک الگوی ساختارشکنانه درآن استراتژی با آن نگاه بالادستی تعریف کنیم.

ثابت قدم  همچنین گفت: خیلی واضح و مشخص، در پهنای شهر رشت با طرح تفضیلی که افق آن ۱۴۰۴ است و طرح جامعه‌ای که تدوین شده است که حدود ده سال از این طرح باقی مانده و طرح تفضیلی نیز مراحل انتهایی را می‌گذراند، چند موضوع وجود دارد. عموماً فاصله بین اجرا و بهره برداری طرح‌ها متفاوت است، طرح‌ها عموماً کش پیدا می‌کند ، رفتارهای مردم تغییر پیدا می‌کند؛ با این فرض که طرح تفضیلی ما مبانی، شناخت وضع موجود، نتایج و اجرای آن درست تحلیل شود که عمدتاً در مطالعات تطبیقی که سیستم‌های وزارت راه و شهرسازی کشور، مسکن و شهرسازی  فعلی و سابق انجام داده، عدم تطابق طرح‌های تفضیلی در آنچه که اجرا شده و آنچه که لحاظ شده، درکاربری ها، سطوح، سرانه و دسترسی همان طور که مستحضر هستید زیاد است.

 بنابراین اگر فرض بگیریم که رفتارهای مردم به همان شکلی است که طراحی به ما اعمال می‌کند، عملاً با این موضوع مواجه هستیم که فشارهای حاشیه بر متن  در جغرافیایی مانند گیلان با آن فشردگی که متد برنامه ریزی آن در مدل آمایشی باید تابع متدهای منطقه‌ای باشد و به نوعی فشار حاشیه بر متن در آن یک رکن اساسی است نسبت به شهری مثل اصفهان یا شهر شیراز در استان فارس به دلیل بافت باز جمعیتی که در یک پهنه گسترده و تراکم پایین است، در نتیجه استراتژی ما باید برگردد به اینکه واقعیت‌های استانی و شهری و رابطه بین آنها را ببینیم؛ این رابطه در اشتغال است. مشخصاً اشتغال پایه استان باوجود منابع طبیعی موجود، باید کشاورزی باشد به دلیل مشکلات تاریخی که از دهه‌های قبل وجود داشته مثل اصلاحات ارضی تا عصر امروز مثل صنعتی شدن کشاورزی، عدم گرایش به کشاورزی، عدم اشتغال پایدار کشاورزی که بحث‌های فرا شهری است موجب شده که ما همواره با مسئله مهاجرت از روستا به شهر مواجه باشیم که مثل خیلی از شهرها دست فروشی، مسافر کشی با وسیله شخصی یک رکن شود.

مسیر بازآفرینی کاهش اختلاف طبقاتی و افزایش تاب‌آوری شهری و هویت‌مندی مکانی را به همراه دارد.

ثابت‌قدم ادامه داد: مثلاً مابراساس طرح جامع ترافیک باید ۳۰۰۰ تاکسی در شهر داشته باشیم که در حال حاضر ۶۶۰۰ تاکسی داریم زیرا در دوره ۸ ساله دولت قبل مانند یک کوپن بین مردم توزیع شده است البته به جز ۹۰۰۰ مسافربرِ شخصی که مزاحم تاکسی‌های رسمی هستند؛ شغلی که پایدار نیست و موجب مزاحمت و بالا بردن هزینه‌ها در شهر می‌شود.

 شهردار رشت توضیح داد: بر اساس طرح تفضیلی، شبکه شهری  و شکل این شهر دو ضلع در قسمت جنوبی ورودی‌های شهر به سمت تهران وجود دارد و چنین مسیری که در طرح تفضیلی جدید اضافه شده است که  پهنای شهر  در آن گسترده شده است. همچنین اراضی کشاورزی و صنایع ترکیب شده که در طول زمان شکل گرفته به شهر اضافه شده‌اند. شهر رشت یک هسته اولیه دارد و خصلت‌های فرهنگی که جز اولین‌ها در ایران بوده است. نکته اساسی این است که در توسعه این بافت مسیری که به عنوان بازآفرینی در نظر گرفته شده است  ارتقای فرهنگی، مرمت بافت تاریخی و توسعه‌های مختلفی که در اطراف شهر وجود دارد را برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان بر اساس چشم انداز شهری داشته باشد که درنتیجه اختلاف طبقاتی کم و تاب آوری شهر را بالا ببرد و با دادن هویت مکانی، حکمرانی خوب را اعمال کند.

وی تاکید کرد: این مباحث را در شاخه‌های مختلف بخشی، هرکدام را می‌توان تحلیل کرد که ما عملاً از سطح استراتژی به سطح سیاست گذاری، برنامه ریزی، طراحی شهری، پروژه و فعالیت رسیدیم که همه اینها در زمینه‌های مختلف محیط زیست، توریسم، اقتصاد، مقوله‌های مربوط به شبکه‌های ارتباطی و کالبد خودش را  بر اساس این چشم انداز مبنا قرار داد و این چشم انداز با رویکرد مذکور و کاهش هزینه‌های مالی و روانی قصد دارد شهر رشت را به شهر انسان مدار تبدیل کند. گام اول این طرح،  پایان سال ۹۸ است که با برند و لوگوی معلوم یک اعتماد محلی را ایجاد کند و از این اعتماد، برند سازی شهری را در مقیاس ملی و فراملی گسترش دهد و تبدیل به حوزه سرمایه پذیری که موجب عدم اتکای شهرداری به منابع درآمدی غیر پایدار مثل خلاف ساختمان می‌شود. در اولین سال بعد از اجرای این طرح به جرات می‌توان گفت اتکای شهرداری به خلاف ساختمانی در بودجه ۹۵۰ میلیاردی  شهرداری و سازمان‌های تابع آن تقریباً به ۲۰ درصد  رسید که پیش از این ۷۰ درصد بوده است .

اگر مردم درگیر بازآفرینی نکنیم عملاً کارها در کالبد پیش نمی‌روند

وی  با اشاره به استراتژی گردشگری رشت در مسیر بازآفرینی تا افق ۹۸ ، گفت: رشت را با لوگوی  « می ‌رشت » پیش خواهیم برد و از ۹۸ تا ۱۴۰۴ یک همگرایی عمومی و تا افق ۱۴۱۰ حس تعلق را برای افراد مختلف به عنوان یک استراتژی تعریف کردیم که این اصطلاحات از واژگان گیلکی نشأت می‌گیرد. چشم‌انداز ما تا سال ۱۳۹۸ برنامه مدیریت شهری است و باقی هم  مبتنی بر مدیریت شهری هستند اما در سطوح مختلف مانده که  یکی مبتنی بر سند چشم انداز کشور تا افق ۱۴۰۴ و همچنین انتهای طرح تفضیلی شهری و طرح جامع ترافیک  شهری که تا ۱۴۰۴ هستند و توافق‌های بعدی به تناسب همان تعریف می‌شود. اجزای برنامه ما از ۹۴ تا ۹۸ در ۵ منطقه، ۱۵ ناحیه و ۵۵ محله در قالب سند توسعه محلات تدوین کردیم.

شهردار با بیان اینکه بناهای قدیمی در محور شرقی – غربی که همان رشت قدیم است قرار دارد، توضیح داد:  همه این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا بتوانیم در مسیری به  طول ۲٫۷ کیلومتری در عرض ۱۰۰ دقیقه  با سرعت بالا پیاده روی ممتد و سلامت‌محور داشته باشیم. این همان نقطه ساختار شکنانه است که رویکرد سلامت محور و پیاده محور را حاکم می‌کند بررویکرد متفاوتی که خیلی جاها تصور می‌کنیم که دارد منتهی به رفتار می‌شود.

ثابت قدم  با اشاره به اینکه شهرداری رشت در رابطه با این موضوع اقداماتی را برای اعتماد سازی محلی انجام داده است، بیان کرد: تا سال ۹۴ ده سرای محله و امسال ۵ سرای محله را افتتاح کردیم و به این ترتیب هر ناحیه یک سرای محله دارد که در هر ناحیه برای جلب مشارکت‌های مردمی هر گونه اقدامی از آموزش تا ترویج، تبلیغ با رویکردهای متفاوت انجام دادیم تا تمام این مراکز از نگاه سلامت محور برخوردار باشند؛ زیرا اگر مردم را درگیر این جریان نکنیم عملاً نمی‌توانیم کارها را در کالبد پیش ببریم.

برنامه‌ریزی محله‌ای برای اختیار دادن مدیریت به محلات

وی با اشاره به اینکه اقدامات تاثیرگذاری داخل خود شهرداری و مدیریت شهری شهرداری در جهت تمرکز زدایی انجام شد، گفت: یک ستاد ۱۱۰۰ نفره به ۳۵۰ نفر تقلیل پیدا کرد و این نیروها به سمت نواحی و محلات سوق داده شدند. در این اقدام سعی کردیم نیروی انسانی را از نظر کیفی ارتقا دهیم، تغییر سنی مدیریتی با کاهش حدوداً ۲۰ ساله رخ داد تا سرعت این تغییر را بپذیرد و برنامه ریزی‌های محله ای که اختیار دادن مدیریت  به محلات است.

شهردار رشت  با بیان اینکه ما در ایران مدیریت واحد شهری نداریم، افزود: نبود این مدیریت و وجود ساختارهای موازی یکپارچگی را به دنبال نمی‌آورد زیرا خیلی از ناهماهنگی‌ها وجود دارد. یکی از اقداماتی که در این بین سعی شد انجام شود، ایجاد بستر هماهنگی و یکپارچگی بر اساس اصل تمرکز زدایی در داخل شهرداری و همچنین بر اساس هوشمند سازی و شبکه سازی مبتنی بر آی تی و فناوری در داخل شهر و ساختارهای دیگر بود. به طور مثال برای زیرساخت‌های شهری نرم افزاری در حال تهیه است که تا در بستر GIS کل زیرساخت‌های شهری از یک بانک اطلاعاتی انجام دهد تا جلوی فعالیت‌های موازی را بگیرد اتفاقی که در خیلی از شهرها کمتر افتاده تا بتواند هزینه‌ها را کاهش دهد در عین حال بتوانیم در طول زمان موضوعات مربوط به معقوله های زیرساختی خود را در طول زمان به روز نگه داریم و به آنها رسیدگی کنیم.

اتصال ترموا رشت به قطار بین شهری استان

دکتر ثابت‌قدم تصریح کرد: بعضی وقت‌ها ریل توسعه را باید به گونه‌ای گذاشت که اگر یک کشاورز به بافت مرکزی مهاجرت کرد بفهمد که جایش همان روستایی است که از آن آمده و می‌تواند در آنجا خیلی بهتر از شهرنشین‌ها زندگی کند.

او در رابطه با قطار شهری توضیح داد: برنامه ما این است که در مقوله قطار بین شهری که به راه آهن اروپا  اتصال دارد و از یک طرف به کشور آذربایجان و در داخل به راه آهن‌های داخلی اتصال دارد را بتوانیم  از طریق شبکه داخلی به تراموا وصل کنیم که در طرح جامع ترافیک پیش‌بینی شده است.

وی  ادامه داد: راه اندازی دفاتر تحصیل گری، خانه گفتمان شهر سالم که بافت فرسوده در ۵۵ محله در مسیر بازآفرینی وجود دارد  و در بعضی جاها از محلات حاشیه نشین عبور می‌کند  که آلاینده‌های زیست محیطی بالایی دارد که راه اندازی وسیله حمل‌ونقل انبوه و استقرار نظام پیاده محور و مرمت ساختمان‌ها از بعد میراثی با رویکردهای فرهنگی مبتنی برداشته های هویتی در دستور کار ما  قرار دارد. راه اندازی تالار شهر که تا به حال حدود ۳۰ برنامه در آن برگزار شده است. هرکس بنا بر حوزه فعالیت و تخصص خود در برنامه‌های تهیه شده شرکت می‌کند که به نوعی به کارگیری مردم در بحث مدیریت شهری است.

از مزرعه تا سفره با دستاوردهای اقتصادی برای شهر

شهردار رشت افزود: در حوزه برند سازی روز رشت را بر اساس تاریخچه‌ای که داشت روز ۱۲ دی انتخاب کردیم که به هفته رشت تبدیل شد. برند سازی را در حوزه انسانی، کالبدی و جشنواره محور مورد نظر قرار دادیم که همه این برندسازی‌ها  برگرفته از نگاه فرهنگی و به موازات آن موضوع کالبدی است.

وی همچنین گفت: دو رودخانه زرجوب و گوهر رود هرکدام به طول ۲۸ کیلومتر و جمعاً  در دو طرف مسیر ۵۶ کیلومتر طول می‌شود که با عرض دو طرفه‌ای حدود۲۰ تا ۴۵ متر به عنوان حریم رودخانه‌ها  باید آزاد شود. این دو رودخانه از آلوده‌ترین رودخانه‌های دنیا هستند. دو طرف رودخانه‌ها در حال آزادسازی است و تا به امروز در این حریم حدود ۱۵ پارک محله‌ای را ایجاد کردیم. بخشی از بناهایی که اقدامات تملک آن انجام شده است و رویکردهای گردشگری در هر یک از آنها متفاوت است که بخشی بافت و بخشی بنا است. محله خواهر امام و مسجد حاج سمیع از جمله این بناها هستند. حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از این مسیر تا به امروز اجرا شده است و تا پایان امسال به ۴۰۰۰ هزار می‌رسد و تا پایان سال ۹۸ به ۷۰۰۰ خواهد رسید.

شهردار رشت با بیان اینکه جشنواره‌ها متناسب با عقبه تاریخی و هویت محلی که درگذشته اجرا می‌شد، در حال بازآفرینی و راه اندازی هستند، افزود: تمام برنامه با تفاهم نامه‌های مختلف در حال اجرا است و قابل ذکر است که برنامه‌ای تحت عنوان «از مزرعه تا سفره » پیش‌بینی شده است که مبتنی بر جشنواره خلاقیت خوراک شناسی است و همه حوزه‌های کشاورزی، صنایع و خدمات شهری را مشمول می‌شود و به دستاوردهای اقتصادی برای شهر تبدیل می‌کند. شهر رشت به دلیل این موضوع جز ۱۸ شهر خلاق ثبت شده جهان دریونسکو است که مراودات بین‌المللی ما در این زمینه کاملاً محسوس است.

وی ادامه داد: در مقوله آموزش و اقتصاد محله‌محور و همچنین توانمندسازی بافت‌های فرسوده و مناطق روستایی اقدامات لازم را انجام دادیم.سعی کردیم هفت شاخه یونسکو را که مربوط به شبکه شهرهای خلاق است و ۱۱۶ شهر از ۷۷ کشور دنیا از جمله اصفهان  در حوزه صنایع دستی و رشت در حوزه خوراک از کشور ایران در آن عضو هستند را در جشنواره‌ها، مباحث آموزش، اشتغال زایی رعایت کنیم و با برگزاری کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف که تا امروز انجام شده با پلن مشخص که برای آینده داریم بتوانیم آن را به نقطه مطلوب برسانیم. در عین حال سعی شده بحث خوراک به صنایع دستی و اتفاقات دیگری در شهر و استان با موضوعاتی مثل موسیقی و شعر همساز شود تا ما را به بحث هویتی خود نزدیک کند. بانک ایده‌ها را از سطح محلات دریافت می‌کنیم. مثلاً در هفته گذشته بر اساس دریافت نظرات مردم طی مراسمی از  رستوران‌های محبوب با اهدای تندیسی  به نام «گمج طلایی» به رسم یادبود تقدیر کردیم.

سید محمد علی‌ثابت‌قدم در پایان تصریح کرد: بقیه موضوعات در گزینش‌های افکار، خلاقیت‌ها، مرکز همکاری‌های نوین یونسکو، مرکز فناوری شهر خلاق و مقوله های دیگری که فرهنگی و ارتباطی است توانسته حوزه‌های مختلف را به نوعی پیاده سازی کند.بر اساس تغییرات جدید تمام شهرداری با موضوع به نوعی درگیر شده‌اند و نگاه مطالعاتی دارند و مأموریت آنها تعریف شده است که به یکدیگر لینک شده و خروجی‌های خود را باید اعمال کنند. با هماهنگی دفاتر، تورها و راهنمایان گردشگری با حفظ بحث‌های مربوط به حوزه سلامت جلساتی را با راهنمایان گردشگری کل کشور و مدعوین بین‌المللی داشتیم در جهت ارتباط همه حوزه‌ها تا چرخه گردشگری در حوزه شهری و فرا شهری با هدف  ماندگاری مسافر و تبدیل شهر از یک زیستگاه به ایستگاه گردشگری انجام شود. همچنین طی تفاهم‌نامه با جهاد کشاورزی پلن «از مزرعه تا سفره» در حال اجرا است. و برای فروش محصولات، خرید تضمینی، بسته‌بندی و ارگانیک کردن محصولات اقداماتی انجام شده و قرار است ادامه داشته باشد. بخشی از این امور مربوط به حوزه آبی و بخشی مربوط به مزارع است تا فرآوری که باید، شکل بگیرد.