توضیح دانشگاه گیلان درباره حواشی انتخاب رؤسای دانشکده‌ها

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا روابط عمومی دانشگاه گیلان درباره انتخاب رؤسای دانشکده‌ها توضیح زیر را ارئه کرده است:

مدیریت جدید دانشگاه نقد را فرصتی ارزشمند برای مسئولان می‌داند تا نقاط ضعف عملکرد خود را بشناسد و برای رفع آن‌ها اقدام نماید، در عین حال آن را فرصتی برای شفاف‌سازی می‌داند تا مدیران توضیحات خود را دربارۀ مسائلی که مورد انتقاد قرار می‌گیرند به گوش دیگران برسانند و ابهام زدایی کنند. در پی انتقاد یکی از همکاران هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی در هفته نامه خود دربارۀ روند انتخاب رئیس این دانشکده، ضمن تشکر از ایشان -که زمینه‌ای را فراهم کردند تا دانشگاه یکی از اقدامات ارزشمند دانشگاه را در استفاده از خرد جمعی برای تصمیم گیری ها اطلاع رسانی نماید- بدین وسیله توضیحاتی دربارۀ شیوۀ انتخاب رؤسای دانشکده‌ها ارائه می‌شود.
 

پس از روی کار آمدن مدیریت جدید در دانشگاه گیلان، دانشگاهیان انتظار داشتند که متناسب با اهداف دولت تدبیر و امید، تغییراتی در سطح مدیریت ستادی و دانشکده‌ها به وجود آید. به علاوه طبیعی است که لازمۀ پاسخگو بودن مسئول جدید دانشگاه ، انتخاب افرادی متناسب با اهداف و برنامه‌های پیشِ رو خواهد بود. مدیریت جدید دانشگاه با تحمل فشار ناشی از خواست دانشگاهیان، تلاش کرد تا با تدبیر و به تدریج به انتظارات دانشگاهیان پاسخ مثبت دهد، بدون آنکه در خدمات رسانی و انجام وظایف سازمانی اخلالی پیش آید و در عین حال امور مربوط به بزرگ‌ترین دانشگاه شمال کشور با ۱۷ هزار دانشجو به درستی به پیش رود. مدیریت دانشگاه ضمن ارج نهادن به تلاش‌های مدیران قبلی و حفظ حرمت آنان، به لحاظ تقدم منطقی ابتدا به تغییرات مدیریتی در سطحِ ستاد دست زد و در انتخاب معاونان جدید  و مدیران میانی علاوه بر لحاظ کردن شرایط عمومی،  تلاش کرد افرادی کاربلد، باتجربه، صاحب‌نظر و آگاه به امور آن حوزه را انتخاب کند تا بتواند با قوّت کارها را به پیش ببرد که نتایج آن در قسمت‌های مختلف دیده می‌شود؛ مانند پرداخت همه مطالبات گذشته همکاران و تبدیل وضعیت استخدامی ۱۱۰ نفر از کارکنانِ مشمول  قانونِ کار. همچنین تلاش شد در هیأت رئیسه دانشگاه تنوّع سلایق وجود داشته باشد و افرادی از دانشکده‌های مختلف در آن حضور داشته باشند و برای اولین بار در طول تاریخ دانشگاه، یکی از بانوان همکار نیز با پست معاونت به هیأت رئیسه راه یافت تا صدای جمعیت ۵۰ درصدی بانوان دانشگاه در بالاترین سطح مدیریتی شنیده شود. تنوّع سلایق موجب شد تا فضای بسته بر هیأت رئیسه حاکم نشود و زمینه تصمیم‌گیری برای منافع شخصی فراهم نباشد.

اما دربارۀ رؤسای دانشکده‌ها که از استقلال بیشتری برخوردار‌ند، مدیریت دانشگاه تصمیم گرفت که از اعضای هیأت علمی دانشکده‌ها نظرخواهی شود تا فردی را که در بین آنان مقبولیت دارد، انتخاب کند. اصولا یکی از سیاست‌های این مدیریت، مشارکت دادن دانشگاهیان در تصمیم سازی‌ها و سهیم کردن آنان در امور مربوط به خودشان است. به همین سبب در دورۀ جدید برای هیچ مدیر گروهی بدون انتخاب اعضای آن گروه حکم صادر نگردید و ارزیابی علمی متقاضیان جذب اعضای هیأت علمی به گروه‌ها سپرده شد و حتی انتخاب اعضای هیأت ممیزه که یکی از شوراهای مهم دانشگاه است و ارتقای اعضای هیأت علمی در آن صورت می‌پذیرد با رأی گیری از کسانی که دارای مرتبه استاد تمامی یا دانشیاری بودند انجام شد و دقیقا همان افراد منتخب به وزارت علوم معرفی شدند. برای سهیم کردن دانشجویان در امور خدمات رفاهیشان نیز انتخابات شورای صنفی برگزار شد که با مشارکت خوب و فعال دانشجویان در انتخابات، ۹ نفر برای پیگیری امور دانشجویان و نظارت بر عملکرد واحدهای مربوط انتخاب شدند. مشابه این کار در آینده دربارۀ کارکنان دانشگاه نیز اتفاق خواهد افتاد.

رئیس دانشگاه معتقد است این شیوه برای دانشگاهی که در چهلمین سال تأسیس آن به سر می‌بریم نشانۀ بلوغ سازمانی است و مشارکت دانشگاهیان در امور مربوط به خودشان ضمن آنکه موجب می‌شود تا همگان دانشگاه را از آنِ خود بدانند و با انگیزه بیشتری در راستای ارتقا و اعتلای آن بکوشند، زمینه‌های نظارت همگانی را بر عملکرد مسئولان فراهم خواهد آورد و موجب شفاف سازی عملکرد مدیران و پیشگیری از به فساد کشیده شدن قدرت خواهد شد.

بدیهی است که گذار از دوران مدیریتی که بر اساس آیین نامه‌های آن دوره، اعضای هیأت علمی حق نداشتند مدیر گروه خود را انتخاب کنند به دوره‌ای که در آن لازمۀ احترام به دانشگاهیان را مشارکت دادن آنان در تصمیم سازی‌ها می‌داند با چالش‌هایی همراه باشد که مطمئنا با مواجهه مدبّرانه دانشگاهیان به خوبی پشت سر گذاشته می‌شود.

از آنجا که ریاست دانشکده یک پُست آکادمیک است در انتخاب آن، مثل مراکز آکادمیک کشورهای مختلف نظرخواهی از اعضای هیأت علمی اساس قرار گرفت، بدین شکل که ابتدا، گروه‌های آموزشی هر دانشکده به تناسب تعداد و اعضای خود ۱ تا ۳ نفر را به عنوان نماینده گروه انتخاب و مجموع منتخبین گروه‌ها در جلسۀ مشترکی، از میان افراد واجد شرایط ۱ تا ۳ نفر را به رئیس دانشگاه معرفی نمایند. او نیز پس از بررسی و طی مراحل مشخص شده در قانون نسبت به انتصاب یکی از آنان اقدام نماید. شرایط رئیس دانشکده در آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها، «رسمی بودن» و داشتن «مرتبۀ استادیاری» با «پنج سال سابقۀ کار» ذکر شده است. بنابراین انتخاب رئیس دانشکده در ۲ مرحله انجام گرفت. البته رای گیری یک مرحله‌ای نیز طرفدارانی داشت، گروهی از طرفدارانِ آن واقعا به دموکراسی باور داشتند و خواستار مشارکت مستقیم همکاران در انتخابات بودند. اما تعداد اندکی نیز با این شعار سعی در بالا بردن مطالبات دانشگاهیان داشتند. بدیهی است که همۀ خوبی‌ها را با هم خواستن و مطالبات انباشته شده را در زمان کوتاه طلب کردن ثمری در پی نخواهد داشت. پس از بررسی مزایا و معایب شیوه‌های گوناگون، بالاخره روش دو مرحله‌ای متناسب با شرایط کنونی که آن را دورۀ گذار می‌نامیم تشخیص داده شد و در دانشکده‌های مختلف اجرا گردید.

منتخبین گروه‌ها که از افراد با سابقه و مورد اعتماد دانشکده‌ها بودند در بعضی دانشکده‌ها یک نفر، در بعضی دانشکده‌ها دو نفر و در بعضی دانشکده‌ها سه نفر را برای احراز پست ریاست معرفی نمودند و رئیس دانشگاه برای احترام به نظر اکثریت، تلاش کرد کسی را که بیشترین رای را آورده بود به ریاست دانشکده برگزیند، جز یک دانشکده که نفر دوم انتخاب شد؛ زیرا نفر اول ساکن دائمی استان گیلان نبود و بین رشت و شهری در استان دیگر رفت و آمد می‌کرد. نفر دوم این دانشکده نیز ۵۷ درصد آراء را کسب کرده بود (یادآوری می‌شود که هریک از منتخبین گروه ها در این دانشکده به دو نفر رأی دادند). به علاوه زمان آشنایی ریاست دانشگاه با ۳ نفر از رؤسای دانشکده‌های مختلف که منصوب شده‌اند به کمتر از یک سال می‌رسد به طوری که رئیس دانشگاه با دو نفر از آنان در جریان فرآیند همین انتخاب، برای اولین بار همکلام شده است.

دانشکده ادبیات و علوم انسانی ششمین دانشکده‌ای بود که در پی درخواست مکرر همکاران هیأت علمی، نظرسنجی برای انتخاب ریاست جدید دانشکده در آن انجام شد و این فرآیند (از زمان طرح موضوع از سوی رئیس دانشگاه با رئیس دانشکده برای برگزاری انتخابات) یک هفته به طول انجامید تا اینکه منتخبان گروه‌های آموزشی که تعداد آنان ۱۹ نفر بود دور هم گرد آمدند تا نسبت به معرفی افرادی برای ریاست دانشکده اقدام نمایند. در این جلسه دربارۀ شیوۀ انتخاب دو دیدگاه مطرح شد؛ دیدگاه اول این بود که همچون دانشکده علوم پایه (نخستین دانشکده‌ای که رئیس آن به این شیوه انتخاب شد) جلسه‌ای دیگر تشکیل شود تا فرصت کافی برای شناسایی داوطلبان وجود داشته باشد، دیدگاه دوم این بود که همچون چهار دانشکدۀ دیگر عمل شود و در همین جلسه تصمیم نهایی گرفته شود؛ زیرا همۀ منتخبان گروه ها، افراد قابل طرح برای ریاست دانشکده را می‌شناسند و ضمن رایزنی هایی که به طور طبیعی و به دلیل حساسیت مسأله بین اعضای گروه ها طی چند ماه گذشته رایج بوده است، در طول هفتۀ گذشته  نیز درباره آن فکر کرده اند. بالاخره پس از بیان دلایل هر گروه شیوۀ انتخاب به رأی گذاشته شد و دیدگاه دوم با ۶۸/۵ درصد آراء حاضرین به تصویب رسید و آنگاه از حاضران خواسته شد که افراد مورد نظر خود را معرفی کنند. منتخبین گروه ها می توانستند کاندیداها را از درون جمع حاضر یا بیرون از جمع معرفی کنند. در این جلسه که رئیس قبلی دانشکده نیز حاضر بود و منعی برای کاندیدا شدن ایشان وجود نداشت چهار نفر کاندیدا شدند و سپس رأی گیری به عمل آمد و نتیجه آن طی صورت جلسه‌ای که به امضای همگان رسید برای رئیس دانشگاه ارسال شد و او نیز پس از انجام مقدمات اداری برای نفر اول حکم صادر کردند.

آنچه مورد اشکال بود سخنانی است که در طول این جلسه برخی از اعضای حاضر در نقد یکدیگر بیان کردند که ارتباط مستقیم به مسئولان دانشگاه ندارد؛ هرچند این مدیریت بیان سخنان دل آزار و ناپسند را از طرف هرکس که باشد زیبنده محافل دانشگاهی نمی‌داند. با این همه بدیهی است که انجام امور پُر اهمیت به ویژه زمانی که پای انتخاب در میان باشد و رقابت شکل بگیرد،بدون حاشیه نخواهد بود  اما نباید به حاشیه‌ها دامن زد و آن‌ها را برجسته کرد، انتظار بر این بود که دوستان دانشگاهی دعوای درون خانه را به کوی و برزن نبرند. همچنین زیبنده نیست اگر کسی احساس کرد خود یا گروهش در جمع منتخبین گروه ها -که همه از افراد پیشکسوت دانشکده بودند- رأی نمی آورد به  بزرگ کردن حاشیه ها بپردازد.

در هر صورت از آنجا که انتخاب رئیس دانشکده‌ها به صورت گسترده در دانشگاه گیلان اولین تجربه‌ در سهیم کردن همکاران هیأت علمی در تصمیم سازی‌هاست؛ مسلما کاستی‌هایی نیز دارد. مدیریت دانشگاه از پیشنهاد‌های همکاران برای رفع نواقص و معایب کارها استقبال می‌کند و سامانۀ ارتباط با رئیس دانشگاه به صورت آنلاین آمادۀ دریافت دیدگاه‌های دانشگاهیان برای اصلاح امور است.