پیرم و گاهی دلم یاد جوانی می‌کند
به گزارش دیارمیرزا جوانی دوران حساس و سرنوشت ساز و تعیین کننده شخصیت فرد است. در این دوران غرور،هیجان،احساس، شهوت و ناپختگی عقلی بر شخص سایه می افکند. جوانی بهترین و حساس ترین دوره عمر انسان به حساب می آید. در همین دوره است که انسان می تواند سرنوشت خویش را رقم بزند و افق […]
به گزارش دیارمیرزا جوانی دوران حساس و سرنوشت ساز و تعیین کننده شخصیت فرد است. در این دوران غرور،هیجان،احساس، شهوت و ناپختگی عقلی بر شخص سایه می افکند. جوانی بهترین و حساس ترین دوره عمر انسان به حساب می آید. در همین دوره است که انسان می تواند سرنوشت خویش را رقم بزند و افق آینده خود را روشن و درخشان و یا آن را تیره و تار سازد.
هر سرمایه ای را که انسان از دست دهد قابل جبران است جز سرمایه عمر و جوانی که قابل جبران نیست. می گویند فخر رازی در ذیل آیه ی شریفه ی «ان الانسان لفی خسر» چنین گفت: “معنی این آیه را من از مرد یخ فروشی آموختم که فریاد می زد: رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود. پیش خود گفتم این است معنی زیانکاری انسان. عمر و زمان می گذرد، عمر انسان پایان می یابد و ثوابی نمی کند و در این حال زیان کار است.”
در واقع قالب وجودی انسان در این دوره شکل می گیرد و آینده او هم بر همین اساس رقم می خورد. مجموع فراز و نشیب زندگی انسان دارای سه مرحله می باشد؛
• مرحله ضعف کودکی
• دوران قوت و جوانی
• مرحله ضعف پیری.
قرآن کریم و روایات اسلامی به دوره حساس جوانی عمر انسان اهمیت ویژه ای داده اند. چنان که امام صادق(ع) در این باره به یکی از اصحاب خویش می فرماید: چون جوان مسلمان قرآن بخواند،قرآن با گوشت و خونش آمیخته شود و خداوند متعال او را در زمره پیامبران والا مقام نزد خود قرار می دهد و خداوند خود در قیامت مدافع وی باشد.
همچنین قرآن کریم با طرح الگوهایی از جوانان شایسته همانند اصحاب کهف و برخی از پیامبران جوان الهی و یادآوری برخی از داستان ها و نکات اخلاقی و تربیتی سیمای جوان شایسته را ترسیم می کند. در این راستا یک جوان شایسته از دیدگاه قرآن کسی است که تقوا و پرهیزکاری را پیشه می کند.
پیامبر اکرم(ص) می فرماید: خداوند متعال به وجود جوان عبادت پیشه و باتقوا بر فرشتگان می نازد و می فرماید: این بنده من را بنگرید به خاطر من از هوای نفس خویش دست کشیده است. با مرور آیات شریف قرآن کریم می توان موارد زیر را به عنوان مهم ترین ویژگی های یک جوان شایسته عنوان نمود:
۱- داشتن ایمان و دوری از شرک: قرآن کریم می فرماید: ای کسانی که ایمان آوردید به خدا و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده ایمان بیاورید.
۲- عدالت طلبی و حمایت از مظلومان: از آن جا که جوان هنوز در نابرابری های محیط غرق نشده و به آن خو نگرفته و آلوده نشده است صفت عدالت طلبی و حمایت از مظلومان در او بیشتر تجلی دارد. قرآن کریم در این باره به جوانی عدالت طلب و حامی مظلوم حضرت موسی(ع) اشاره می کند.
۳- کوشش و تلاش: دوره جوانی زمان تلاش، کوشش و نشاط است. قرآن در این باره نیز حضرت موسی را یادآور می شود و او را سمبل و الگوی یک جوان فعال و تلاشگر و پرتحرک معرفی می کند که بدون سرمایه و ثروت برای حضرت شعیب کار کرد و بعد از انتخاب همسر و تشکیل خانواده با ثروت فراوان به شهر خود بازگشت.
۴- حق پذیری: جوانان زودتر به حقایق دل می بندد و در عمل نیز بی باک و جسور اند و اگر چیزی را حق ببیند در تثبیت آن مقاومت می کند .قرآن کریم برخی از جوانان اصحاب کهف را چنین می داند و می فرماید: ما داستان آنان را به حق برای تو بازگو می کنیم، آنان جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما برهدایت شان افزودیم.
۵-شهامت و شجاعت: از دیگر ویژگی های یک جوان شایسته از نگاه قرآن داشتن شهامت و شجاعت است .این دو از صفات کمال انسان است که بیشتر در جوانان نمود دارد.از جمله این جوانان می توان به حضرت داوود و حضرت ابراهیم اشاره کرد.
۶- عفت و پاکدامنی: از دیگر ویژگی ها ی یک جوان می توان به عفت و پاکدامنی اشاره کرد .قرآن کریم در جایی در باره حیا و عفت دختران شعیب می فرماید: ناگهان یکی از آن دو زن به سراغ او آمد در حالیکه که با نهایت حیا گام بر می داشت.
۷- پرهیز از افراط و تفریط: پرهیز از افراط و تفریط و رعایت اعتدال از دیگر ویژگی های یک جوان شایسته است. امام موسی کاظم(ع) در این باره می فرماید:بهترین کارها معتدل ترین و میانه ترین آن هاست.جوانان در این مقطع از سن باید احساسات و شور جوانی را در خویش کنترل و هدایت کنند و از افراط و تفریط در امور بپرهیزند.
۸- خوش اخلاقی و تواضع در برابر مردم: لقمان حکیم به فرزند جوانش سفارش می کند:پسرم با بی اعتنایی از مردم روی بر مگردان و مغرورانه بر زمین را نرو که خدادند هیچ متکبر و مغروری را دوست ندارد.
۹- عبادت و امر به معروف و نهی از منکر: یک جوان شایسته باید در اقامه ی نماز بکوشد و مردم را از منکرات و زشتی ها نهی و به خوبی ها دعوت کند و در برابر سختی ها و مشکلات صبور باشد.
۱۰- نیکی به پدر و مادر: از ویژگی های یک جوان شایسته، نیکی به پدر و مادر است.خداوند می فرماید: به پدر و مادر خود نیکی کنید همچنین به خویشاندان و یتیمان و مسکینان و همسایه نزدیک و…
۱۱- یادآوری معاد و روز قیامت: یک جوان شایسته از نظر قرآن هیچ گاه یاد مرگ و روز قیامت و حساب و کتاب اعمال آخرت را فراموش نمی کند.لقمان به فرزند خویش می فرماید:” پسرم اگربه اندازه سنگینی دانه خردلی (عمل خوب یا بد) باشد و در دل سنگی یا در گوشه ای از آسمان ها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را در قیامت برای حساب می آورد، خداوند دقیق و آگاه است.”
۱۲- اهتمام به ازدواج: ازدواج یکی از محبوب ترین نهادها نزد خداوند و از سنت های پیامبر اسلام(ص) است که با آن می توان خود را تضمین کرد .جوان برای رشد خود نیازمند به آرامش روحی و فکری است و این آرامش می تواند در سایه ازدواج مهیا شود.علاوه بر این ازدواج اولین مرحله خروج از خود طبیعی و توسعه پیدا کردن شخصیت انسان است و انسان را پخته و شخصیت او را اجتماعی و ثمراتی چون حفظ و تقویت ایمان،بهره مندی از نشاط جوانی،پاک ماندن از فساد و انحرافات جنسی ومحفوظ ماندن از بیماریهای عصبی و روانی را به ارمغان می آورد.
۱۳- دوری از هوای نفس و شهوت: بالاترین غریزه انسان غریزه شهوت است که اوج آن در دوران جوانی است و بزرگترین مانع رشد یک جوان شهوت و هوای نفس اوست. حضرت علی(ع) در این باره می فرماید:هر کس از شهواتش پیروی کند به تحقیق در هلاکت به نفسش کمک کرده است.
۱۴- طلب شخصیت و عزت شخص:جوانان در طلب شخصیت و کسب عزت نفس می باشند و مایلند هر چه زودتر شخصیتی ثابت و مستقل برای خود بسازد و موجبات رشد خود را فراهم نماید و صلاحیت های لازم را برای پذیرش در جامعه به دست آورد. پیامبر(ص) در این باره می فرماید:
• فرزند در هفت سال اول به سبب ناتوانی جسم و نارسایی فکر مورد عطوفت و ترحم والدین است و والدین از روی رحمت به خواسته ای او عمل می کنند،لذا کودک بر پدر و مادر آقایی می کند.
• در هفت سال دوم به سبب اینکه به اندازه ای نیرومند شده مانند گذشته مورد ترحم نیست و وظایف خود را در قالب دستور از پدر و مادر می گیرد.
• در هفت سال سوم که فصل بلوغ و جوانی است دوره ای دارای ارزش های والاست و پیامبر اکرم با دادن نسبت وزارت به جوانان در حقیقت چنین نکته ای را مورد اهمیت قرار می دهد.
۱۵- الگو یابی: یکی از مهمترین ویژگی های شخصت انسان در دوران جوانی الگو یابی است که در راستای رشد و شکل گیری هویت شکل می گیرد. قرآن کریم پیامبر اسلام را بهترین شایسته ترین الگو معرفی می نماید.
برخی از افراد به غلط جوانی را دوران جهالت و نادانی می دانند. و هرگونه اشتباهی را با دلیل جوانی توجیه پذیر می دانند این در حالی است که از نگاه اسلام جوانی دوران تلاش و کوشش و تفکر است. جوانی، دوران مؤاخذه و مسئولیت شخصی،سن بیداری و به خود آمدن و موقع کار و فعالیت است. از این رو اسلام فعالیت های خردمندانه در دوران جوانی را ارزشمندتر می پندارد. و عبادت و پرهیزکاری را بهترین همراه انسان در بهار زندگانی می شمارد:” در جوانی پاک بودن شیوه ی پیغمبری است”.
دین مبین اسلام بیشترین توصیه ها را در هدایت و تربیت نسل جوان و رسیدگی و ساماندهی امور آن ها دارد. فرصت زندگی اولین نعمتی است که خداوند متعال به انسان ارزانی داشته است که بهترین دوره ی آن جوانی است. از این رو باید به گونه ای زندگی کرد که مدیون جوانی نشویم و به گونه ای جوانی کنیم که شرمنده ی زندگانی خود نباشیم. به قول مرحوم شهریار:
از زندگانی ام گله دارد جوانی ام
شرمنده ی جوانی از این زندگانی ام
دیدگاه