قدیمی ترین مسجد استان گیلان رو به فراموشی است + تصاویر

به گزارش دیارمیرزا  به نقل از مریان خبر، ،ِاسپیه و اِسپی واژه ای تالشی به معنیِ سفیده. در لهجه ی شمال غربی و تاتی، واژه ی مَزگِت به معنی مسجد است. اِسپیه مَزگِت یکی از قدیمی ترین و مهم ترین مسجدهای گیلان است و طبق برخی روایت ها بنای مسجد مربوط به دوره ی ساسانیه می باشد.

این بنا، در فاصله ی ۵/۱ کیلومتری شرقِ جاده ی انزلی به آستارا در سمتِ چپِ رودخانه ی دیناچال در نزدیکی روستای دیناچال قرار دارد.

بعضی ها عقیده دارند اِسپیه مَزگِت باقی مانده ی یک آتشکده ی بزرگ و قدیمی است و در دورانِ پس از اسلام احتمالاً از قرن سوم هجری به مسجد تبدیل شد.

کمتر بنایی وجود دارد که هم ویژگی های معماریِ قبل و هم بعد از اسلام در آن به جا مانده باشد. در این که اِسپیه مَزگِت ، مرکزی عبادی بود، تردیدی نیست و همین موضوع احتمال وجودِ شهری مدفون شده را در همان حوالی دو چندان می کند.

معماریِ این بنا، بومیِ منطقه نیست، اما با معماریِ بومیِ گیلان تلفیق شده و شامل یک حیاطِ مرکزی و رواقِ دور تا دور است. این بنا دو دروازه دارد.

یکی در ضلع شمالی و یکی در ضلع غربی. سر دَرِ شمالی بنا بیشتر از ۸ متر است و بلندترین بخشِ مسجد است، سر درِ غربیِ بنا فرو ریخته و قسمت کمی از اون باقی مانده است. در هر ضلعِ حیاط سه طاق وجود دارد و ستون های بنا تقریبا هشت وجهی است .

تمامِ بنا با مَلاطِ آهک، سفید شده و در تزییناتِ بنا، نقشِ گیاهان به کار رفته است. گوشه ای از این بنا که یک ضلع اون ۷۵ مترِ، فعلاً برپاست که دیوارِ یکی از دهلیزهایِ بناست و رویِ همین دهلیز که کتیبه ی کوفی ساده ای باقی مونده چیزی که باعث شگفتی هست این است که بنایی با این قدمت در این نقطه از گیلان واقع شده و کتیبه کوفی هم گواهِ این قدمت است.

سقفِ بنا سفالی است و سفال ها با مَلاط روی طاق ها، نصب شده است. در خرابیِ این بنا علاوه بر عواملِ انسانی، طبیعت هم نقش بسزایی دارد. با بی توجهی مسئولین میراث فرهنگی درختهای جنگلی روی بامِ آن رُشد کرده و ریشه های آنها دیوارهای بنا را تخریب نموده است .

رودخانه ی دیناچال هم، بخش های جنوبی این بنا را کَنده و بُرده و بارندگی و رطوبت هم گچکاری و سفیدکاریِ بنا را فرسوده نموده است .

 طبق اظهارات برخی از اهالی این روستا ، حدود ۲ یا ۳ سال پیش گروهی با عنوان فیلمبرداری و ساخت فیلم ، حدود سه روز در کنار این مسجد اردو زده بودند که بعد از رفتن این گروه مشخص شد این افراد حفاری هایی را در اطراف این مسجد انجام دادند و نه تنها برای فیلمبرداری نیامده بودند بلکه برای دزدیدن آثار و عتیقه های قیمتی به این مکان مراجعه کردند و بعد از این مدت هنوز مشخص نشده که این افراد چه کسانی هستند و میزان سرقت آنان چقدر بوده است.

جای بسی تعجب است که چگونه مسجدی با این همه قدمت و اهمیت فقط با ترمیم چند ستون و دیوار باید جذب توریسم کند ؟ آیا موقعیت خاص فرهنگی منطقه باعث شده است مسئولین استانی نسبت به این مهم بی اهمیت باشند یا اینکه مرمت و کاوشهای باستان شناسی برای مردم این منطقه ناگوار است و استقبالی از آن نشده است؟

چرا هنوز بسیاری از مردم شهرستان های تالش و رضوانشهر اسم چنین مسجدی را نشنیده و یا از مکان آن بی خبرند؟

مسئولین میراث فرهنگی پاسخگو باشند!