یادداشت/ رضا سیف پور؛

آیا سقوط بورس آغاز شده است؟

اگر چه ممکن است طی یکی دو روز آینده، خریداران عمده دولتی با خرید سهام‌هایی که حالا قیمتشان پایین آمده در صدد اصلاح روند شاخص‌ها برآیند اما بعید به نظر می‌رسد تغییر چندانی در روند پیش رو ایجاد شود.

دکتر رضا سیف پور
پژوهشگر رسانه و اقتصاد سیاسی
شاخص بورس تهران اولین روز هفته را با افت بیش از ۳۵ هزار واحدی یعنی حدود سه و نیم درصد کاهش نسبت به آخر هفته قبل در ساعات رسمی خرید و فروش، شروع کرد. حجم معاملات هم تقریباً به یک چهارم حجم معاملات روز چهارشنبه رسید اما نکته بسیار مهم که بسیاری از کنشگران عادی را نگران کرد صف‌های فروش سنگین در اکثر سهام‌ها بود که به هیچ وجه نمی‌توان آن را با وضعیت یکی دوهفته قبل بازار سهام مقایسه کرد. نکته منفی دیگر اینکه ارزش صف‌های فروش هم چیزی بیش از دوبرابر حجم کل معاملات بود. بقیه شاخص‌ها هم تقریباً همین وضعیت را نشان می‌دادند. این وضعیت برخلاف انتظار خریداران عادی یکی دو ماه اخیر بود که به دنبال سودهای کلان وارد بازار سهام شده بودند.
در حقیقت آنچه روز شنبه رخ داد از قبل هم قابل پیش بینی بود و من در همین ستون نسبت به آن هشدار داده بودم. در حال حاضر هم اگر چه ممکن است طی یکی دو روز آینده، خریداران عمده دولتی با خرید سهام‌هایی که حالا قیمتشان پایین آمده در صدد اصلاح روند شاخص‌ها برآیند اما بعید به نظر می‌رسد تغییر چندانی در روند پیش رو ایجاد شود. واقعیت این است که بخش مهمی از بازار سهام حباب دارد و این حباب بالاخره باید از بین برود حال بطور تدریجی و یا بطور ناگهانی و انفجاری. اکنون سؤال بسیاری از فعالان بازار سهام این است که این حباب چیست و ترکش انفجار آن دامن چه کسانی را خواهد گرفت؟
حباب بازار سهام (Stock market bubble‎) اصطلاح مهمی است که غیر واقعی بودن قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. این حباب می‌تواند منفی باشد. حباب منفی بیانگر کمتر بودن قیمت هر سهم نسبت به قیمت واقعی آن سهم از شرکت است. ما با این حباب فعلاً کاری نداریم، اما حباب خطرناک دیگر حباب مثبت است که در پی هجوم خریداران برای خرید سهم یک شرکت، بیش از قیمت واقعی آن سهم اتفاق می افتد. به این رفتار خریداران، رفتار گله‌ای نیز گفته می‌شود. این رفتار در پی سیگنال‌های هدفمند افراد آموزش دیده و رسانه‌ها شکل می‌گیرد. اگر خاطرتان باشد این اواخر افراد خوش تیپ و جذابی را می‌دیدید که با لباس‌های گران قیمت و طراحی صحنه‌های دقیق در فضای مجازی، شما را دعوت به حضور در بازار سهام وکسب سودهای میلیونی می‌کردند. در واقع اکثر آنها افراد حرفه‌ای هستند که هدفشان تولید انبوه سیگنال‌های مثبت و کسب سود از معاملات شما است. بدتر اینکه رسانه‌های دولتی ما هم این اواخر با چنان حرارتی از بازار سهام می‌گفتند که گویی قرار است انقلاب اقتصادی پسا کرونا در بورس تهران شکل بگیرد. این تبلیغات باعث شد که شما در موارد زیادی سهام شرکت‌هایی را بخرید که عملاً از ارزش واقعی پایینی برخوردار بودند و یا حتی در شرف زیان دهی قرار داشتند. این سهام‌ها که تعدادشان هم متاسفانه بسیار زیاد است دارای حباب خطرناکی هستند که پس از انفجار، ترکش‌های آن دامن خریداران غیر حرفه‌ای و احساسی را خواهد گرفت. در عوض در همین بازار بورس شرکت‌های قوی و سود آوری هم حضور دارند که ارزش واقعی سهام آنها چه بسا بسیار بیشتر از ارزش اسمی هرسهم باشد. سهام این شرکت‌ها نه تنها فاقد حباب است بلکه هرگونه سرمایه گذاری بر روی آنها بسیار سود آور و ارزشمند است. در واقع تاکید همیشه ما هم شناخت این شرکت‌ها و سرمایه گذاری مولد بر روی آنها با هدف رونق تولید در جامعه است با اینحال به شما شهروندان ارجمند که قصد ورود در این بازار سرمایه را دارید تاکید می‌کنم که فریب کت و شلوارهای رنگی و اتو کشیده نمایندگان کارگزاری‌ها را نخورید. در عوض تلاش کنید تا آگاهی خود را نسبت به قوانین و قواعد بازار بسیار پیچیده سهام افزایش دهید و آنگاه نسبت به اختصاص بخشی از پس انداز خود در بازار سهام تصمیم بگیرید. تاکید می‌کنم؛ بخشی از پس انداز نه همه زندگی.

  • ارتباط با نویسنده: ۰۹۱۱۱۳۸۱۷۰۲

Share