چیزباختگان، معترض هستند | لحظات اعتراضات دارد به هم نزدیک‌تر می شود

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا نشست بررسی منطق اجتماعی اعتراضات آبان ماه ۹۸ در مرکز افکار سنجی دانشجویان (ایسپا)برگزار شد.

هرچه خشم مردم بیش‌تر باشد اعتراضاتشان خشونت آمیزتر است

به نقل از ایسنا، محمد رضا طالبان در نشست بررسی منطق اعتراضات آبان ماه ۹۸ اظهار کرد: اعتراضات مردم نتیجه خشم و احساس محرومیت نسبی آنان است .

وی ادامه داد: برخی سیاست ها و اقدامات حکومت که توسط برخی افراد و اقشار ظلم دانسته می شود منجر به کنش جمعی و اعتراضی می شود. هرچه این خشم زیاد تر باشد اعتراضات خشونت آمیز بیش تر می شود.

وی گفت: در سال ۱۹۹۲ میلادی وحشتناک ترین شورش در آمریکا با بیش از ۲۰۰ سال سابقه دموکراسی رخ داد. ۶۳ نفر کشته شدند، ۲ هزار و خرده ای مجروح شدند و بیش از یک میلیون دلار به اموال مردم آسیب وارد شد. روز ششم این اعتراضات ارتش آمریکا برای سرکوب این شورش وارد عمل می شود. در سال ۲۰۱۱ شثرش هایی در لندن شروع شد و در سرتاسر انگلیس ادامه پیدا کرد حدود ۲۰۰ میلیون پوند خسارتش بود و ۷۰۰ نفر بازداشت داشت.

وی در تصریح گفته‌هایش یادآور شد: منظورم این است کنش های خشونت آمیز منحصر به ایران و خاورمیانه نیست.

این جامعه‌شناس گفت: انگیزه مردم برای کنش جمعی خشم و احساس نارضایتی است. هرچه افراد از سیاست ها و اقدامات حکومت احساس محرومیت بیش تری کنند، آمادگی بیش‌تری برای کنش های اعتراضی دارند.

وی در بخش دیگری از این نشست با اشاره به پارادایم های اعتراضات اجتماعی به بیان چند اندیشه جامعه شناسانانه در حوزه اعتراضات اجتماعی پرداخت.

طالبان در ‌پایان گفت: مردم دنیا زمانی دست به اعتراضات خشونت‌آمیز می زنند که راهی جز این نداشته یا امکان بیان اعتراض نداشته باشند یا درصد موفقیتشان پایین است، در ایران هم همین است.

محمد آقاسی: دی ۹۶ تا آبان۹۸ یک بازه است

محمد آقاسی در نشست منطق اجتماعی اعتراضات آبان ۹۸، اظهار کرد: از دی ۹۶ تا آبان ۹۸ با وجود گذر تقویم باید گفت فقط یک بازه گذشته است. فاصله ای بین این دو تاریخ نیست. نتایج انتخابات یا اعتراضاتی که صورت گرفت برای خیلی ها تعجب بر انگیز بود؛ برای کسانی که در مراکز نظرسنجی کار می کردند خیلی عجیب نبود. ما گفتیم شنیده نشد.

وی ادامه داد: در مطالعات رفتار اعتراضی به موضوعاتی مثل هویت جمعی اشاره می‌کنند، باید دید چه طور یک هویت جمعی به اعتراض می رسد، احساس محرومیت نیز یکی دیگر از مواردی است که به اعتراض می انجامد.

این تحلیلگر اجتماعی گفت: فقط حاکمیت نبوده که به افکار سنجی فکر نکرده است ، بلکه جامعه علوم اجتماعی هم توجه ای نکرده است. آکادمی علوم اجتماعی ما چه قدر در رابطه با این نظرسنجی ها نقد کرده نوشته است؟ دولت یازدهم و دوازدهم هم به این موضوع توجه نمی کند.

وی سپس‌گفت: در اعتراضات ایران که به شدت تحت تاثیر فضای مجازی است ، همه بدون موقعیت مشترک در یک موقعیت مشترک قرار می‌گیرند و درباره اش گفت‌وگو می کنند.

آقاسی همچنین گفت: نوروز ۹۸ نظر سنجی داشتیم که از مردم پرسیدیم اولویت‌تان برای سال آتی چیست. این سوال را مرکز نظرسنجی آمریکایی هم پرسیده بود و جواب های مردم در ارتباط با لایف استایلشون بود. در ایران مردم پاسخ های متفاوتی دادند که وظیفه حاکمیت است انجام دادنش.

آقاسی خاطر نشان کرد: جامعه منتظر ما نبوده است و خودش تولید معنا می کند. یکی از دلایل اعتراضات اخیرشان هم همین تولید معنا است.

وی ادامه داد: ما دائم در دیالکتیک فراموشی هستیم. گاهی دستگاه حاکمیت تلاش می کند فراموش کنیم گاهی خودمان تلاش می کنیم. در اعتراضات امسال سعی می شد مشابهت هایی بین این اعتراض با اعتراض ۹۶ پیدا شود. من معتقدم در ۹۷ هم اعتراض داشتیم که پر بسامد نشد. نقاط افتراق این دو اعتراض را هم باید در نظر گرفت.

این تحلیل‌گر اجتماعی به بیان دوره های مختلف اجتماعی از ابتدای انقلاب تا امروز پرداخت و ادامه داد: تقریبا عادت کرده بودیم هر یک دهه یک بار اعتراض اجتماعی صورت بگیرد اما الان دیگر خیلی نزدیک شده است. شاید خیلی تجربه یک فضای اجتماعی اعتراضی دیگر خیلی دور نباشد.

امیرمحبیان: لحظات اعتراضات دارد به هم نزدیک‌تر می شود

امیر محبیان در نشست منطق اجتماعی اعتراضات آبان ۹۸ اظهار کرد: لحظات اعتراضات دارد به هم نزدیک تر می شود. مسئولین باید خیلی مواظب باشند. آن‌چیزی که باعث شد اعتراضات با پایه بنزین گسترش پیدا کند این بود که چشم انداز منفی است ؛ مردم گرانی فزاینده‌ محتمل بر افزایش قیمت بنزین را متصور شدند.

وی ادامه داد: ۲۸ استان و بیش از صد شهر را اعتراضات در برگرفت ؛ تفاوتش به نسبت اعتراضات ۹۶ این است که شدتش بیش تر شد. شاخصه های این اعتراضات از ۹۶ شروع شد و در ۹۸ هم خود را نشان داد. بر خلاف اعتراضات سال ۸۸ که جریان اصلاحات از اعتراضات مردم حمایت کرد در این اعتراضات هیچ جریان سیاسی از آن حمایت نکرد.

وی افزود: وقتی اعتراضات تحت حمایت جریان سیاسی است نظام سیاسی می داند با چه کسی صحبت کند، اما وقتی اعتراضات این طور اتمیزه می شود اعتراض‌ها به شکل دینامیکی و انتظامی امنیتی تغییر می‌کند.

محبیان در ادامه اظهارکرد: کاملا ماهیت وندالیستی را در بطن اعتراضات اخیر می بینیم که به نظر می رسد زمینه را برای آمدن رانده شدگان اجتماعی و حتی ظهور گعده های تبهکاری فراهم می‌کند. آن ها می دانستند می خواستند چه کنند و با مردم عادی فرق می‌کردند. این چشم انداز خطرناکی را نشان می دهد و این موضوع جدا از بدنه معترضین است.

وی ادامه داد: فوران خشم و نفرت در این اعتراضات را شاهدیم. در این اعتراضات زنان خیلی فعال بودند. الان فشار اقتصادی بار زیادش بر عهده زنان است. فشار اقتصادی زنان را هم به حرکت آورده است.در سال ۹۶ وزارت کشور اعلام کرد که۹۰ درصد دستگیر شدگان زیر ۲۵ سال سن بودند.

وی در پاسخ به این پرسش که تفاوت این اعتراضات با اعتراضات سال ۸۸ در چیست گفت:
در سال ۸۸ دو طبقه مرفه و طبقه متوسط بودند. در سال ۹۶ و ۹۸ طبقات درگیر و طبقه فرودست هستند. آن ها طبقه نزدیک به سقوط به فرودست ها هستند. در سال ۸۸ احزاب اصلاح طلب از جمله گردانندگان اعتراضان بودند؛ در سال ۹۶ و ۹۸ مشکلات اقتصادی مطرح است و احزاب اصلاح طلب حمایت نکردند. بحث‌هایی که در باره حضور و ورود جریان های ضد انقلاب است در همین رابطه است.

این فعال اجتماعی گفت: وجود عناصر واسط هم مطرح است. در سال ۸۸ به دلیل اینکه یک جریان عنصر واسط بود نظام می توانست با آن ها صحبت کند، اما در سال ۹۶ و ۹۸ چنین موضوعی وجود نداشت و همین موضوع می تواند قضیه را خطرناک تر کند.

وی گفت: در سال ۸۸ به دلیل اینکه طبقات درگیر برخوردار و نیمه برخوردار بودند رویکردشان محافظه کارانه است و ریسک پذیری معترضین پایین تر بود. در سال ۹۶ و ۹۸ به دلیل اینکه طبقات نابرخوردار هستند رسیدن به کف مطالبات و صفر؛ بعضا احساس می کنند چیزی برای از دست دادن ندارند. به سمت خشونت و درگیری می روند و در اعتراضات دفعات آتی که امیدواریم رخ ندهد و مدیریت شود، ممکن است خشونت بیش تر شود.

محبیان با اشاره به نقش حاشیه نشینان و رانده شدگان سیاسی در اعتراضات اخیر گفت: جریان سریع شهر نشینی منجر به حاشیه نشینی می شود. بیشتر کشورهای جهان درگیر این مضوع هستند. ما هم درگیر شدیم. در ایران از ۱۱ میلیون تا ۲۰ و خرده ای میلیون حاشیه نشین معرفی شده است و این نشان می دهد بررسی دقیقی هم حتی در این باره نشده است. آقای رئیسی در دوران انتخابات گفت ۱۶ میلیون و بعدتر آقای آخوندی گفت ۱۸ میلیون حاشیه نشین و آمارهایی تا بالای بیست میلیون هم داده شده است. حالا درصدی از این حاشیه نشنین ها را تصور کنید به اعتراضات بپردازند.
وی ادامه داد: رانده شده های اجتماعی هم هستند. این ها در جامعه هستند از منافع جامعه بهره نمی برند مثل کارتن خواب ها. این ها ممکن است هیچ احساس و سمپاتی به جامعه نداشته باشند و خطر ناک است. یک جور نفرت و جامعه ستیزی وجود دارد که وقتی نظم اجتماعی ضعیف می شود، خود را نشان می دهد.

محبیان تاکید کرد: معضل حاشیه نشینی باید حل شود، حاشیه نشین ها احساس نکنند ضد متن و ضد مردم هستند. اگر حاشیه علیه متن شود، به جایی می رسد که هیچ کاری نمی شود کرد. خطر دیگری که وجود دارد، تقلیل مسائل اجتماعی به حداقل ها است. اینکه جریان اعتراضی که وجود داشت را به اراذل و اوباش تقلیل بدیم انحراف در تحلیل است. نه که ارازل و اوباش نبودند اما کل قضیه را نباید به آن ها نسبت داد.

محمدفاضلی: چیزباختگان، معترض هستند

محمد فاضلی در پنل نوبت عصر نشست منطق اجتماعی اعتراضات آبان ماه اظهار کرد: بحث من اعتراضات آبان ماه از چیز باختگی تا نفرت است. طبقه بالا وضع اقتصادی اش خوب است اجازه بروز خواسته هایش را ندارد. طبقه پایین چیزی ندارد اصلا. طبقه متوسط سقوط طبقه اش را می بیند. تحصیل کردگان با آینده بی کار خود مواجهه هستند. آن‌هایی که کسب و کار دارند به دلیل نا امنی های دائمی تورم، نرخ ارز و تحریم ها وضعیت بی ثباتی دارند. این وضعیت مولد یک استرس دائمی و خستگی اجتماعی است.

وی ادامه داد: خستگی اجتماعی یعنی وضع آدم‌ها مدام بدتر می‌شود. اگر کسی یک میلیونش بشود ۹۰۰ تومان و یکی دیگه دارایی اش از ۵۰۰ تومان به ۶۰۰ تومان برسد آن کسی که دارایی اش بیش تر است اما رشد منفی داشته حالش بد است؛ یعنی الان جهت حرکت ها در جامعه ما درست نیست. الان هرکسی یک چیزی را از دست داده است. این نارضایتی ها با سیاست هایی هم بیش تر می شود.

فاضلی افزود: بیش تر اعتراضات در شهرهایی رخ داد که نابرابری ها آنجا بیش تر است. مردم ماهشر شاهد پتروشیمی های مدرن، کارمندان مدرن با دستمزدهای بالا هستند در حالی که شرایط زندگی مردم در حاشیه های این شهر خیلی بد است. توزیع نابرابر و گسترده و مهم تر از همه فزاینده در مردم اثر می گذارد.

این استاد دانشگاه گفت: نابرابری مولد مرض‌های جسمی و روحی است. این احساس به واسطه نقض بی‌طرفی توسط سیستم سبب شده است که نابرابری و احساس نابرابری به مجموعه چیزباختگی مردم اضافه شود.

وی خاطرنشان کرد: ما داریم از سه مرحله عبور می‌کنیم از نارضایتی به خشمگینی تا نفرت. غر زدن و از چیزی ناراضی بودن در همه جوامع هست؛ اما دست به کنشی نمی زنند. یک مرحله جلوتر آدم‌ها خشمگین می‌شوند و حاضرند برای خشمشان یک کاری انجام دهند. خشم به نفرت که می رسد فقط می خواهند نابود کنند. این گذار خطرناک است.

فاضلی در ادامه این نشست تاکید کرد: مردم ایران در قرن ۲۱ حق دارند به نظر سنجی ها دسترسی داشته باشند. به خدا به نفع جامعه است. اگر سیستم بداند نظر مردم در موردش چیست خود را اصلاح می کند. اگر نظر سنجی ها نباشد در بولتن ها و پستوها اطلاعاتی می دهند که درست نیست. اگر نظر سنجی ها درست و کامل منتشر شوند وضع بهتر می‌شود. از بولتن ها و پستو نامه ها، داده هایی می گیرند و نتیجه‌اش می شود همین که می بینیم.

وی با اشاره به گزارش ایسپا از اعتراضات آبان ماه گفت: نسل جدید شاکی‌تر است، نارضایتی‌اش بیش‌تر است. پنجاه سال به بالا راضی‌تر هستند؛ چون در یک دوره ای به دنیا آمدند که توانستند خانه بخرند و خانواده تشکیل دهند. من تردید ندارم اکثر دستگیر شدگان جوانان با سن کمتر، تحصیلات پایین تر و در حاشیه بیکاری بودند.

این تحلیلگر مسائل اجتماعی گفت: وضع اقتصادی، بیکاری، تورم، معیشت و فساد دلایلی است که مردم در نظر سنجی اعلام کردند به خاطر آن در انتخابات شرکت نمی کنند. کشور باید تصمیم بگیرد می خواهد در این شرایط فقط بقا داشته باشد یا ارتقا پیدا کند.

وی همچنین گفت: ۶۲.۵ درصد از مردم در این نظر سنجی گفته حاکمیت با مردم در مورد بنزین گفت‌وگو کند. همین مردم خواهان گفت‌وگو گفتند در حدود ۸۰ درصد خارجی ها از این اتفاقات سو استفاده می کنند. ۷۰.۳درصد آنان گفتند راهی جز اعتراض نمانده است. حدود ۶۷ درصد اعتقاد دارند اعتراض فایده ندارد. حدود ۶۰ درصد هم گفتند اعتراض مضر است.

فاضلی در بخش دیگری از این نشست گفت:در چنین شرایطی مسئولیت به عهده کسی است که قدرت بیش‌تری برای گشودن راه دارند. در درجه اول وظیفه حاکمیت است، درجه دوم به اصلاح طلبان و اصولگرایان باز می گردد که امیدواریم به گفت‌وگو بنشینند برای گشودن راه. و در نهایت باید قدر مردمی را دانست که ۶۲درصد آنان می‌گویند در چنین شرایطی که نه راه پیش است و نه راه پس می‌گویند با حاکمیت می خواهند گفت‌وگو کنند.

وی در پایان گفت: زمان زود می گذرد، نمی دانم تا چه زمانی این درصد از مردم همچنان به گفت‌وگو اعتقاد دارند.