حکایت عشق بدون مرز | نگاهی به عبور زائران اربعین حسینی از مرز آستارا

اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا پایانه زمینی بندرآستارا در شمال ایران، از شامگاه چهارشنبه ۳ آبان محل عبور کاروانهای زائران غیر ایرانی به مقصد عتبات عالیات در کشور عراق است(گزارش تصویری)

مسلمانان کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق که اکنون ۲۶ سالی از هویت ملی جدید آنها می گذرد در مناسبتهای مختلف به زیارت حرمهای اهل بیت در کشورهای اسلامی میروند.

مسلمانان اقوام قفقاز شمالی و جنوبی، خاک ایران را برای عبور انتخاب کرده اند و در این بین زیارت حرم حضرت معصومه و امام رضا(ع) در قم و مشهد یکی از مقاصد کاروانهای زیارتی و پیاده روی شیعیان این منطقه است.

حجت الاسلام محمد صادق اف یکی از زائران است که برای دومین بار به ایران سفر کرده و اولین بار است که به زیارت امام حسین (ع) می رود. خودش می گوید که به دلیل مشغله کاری، امورات دینی مردم و کمبود روحانی، کمتر فرصت سفر کردن را دارد.

این روحانی جوان شیعه، تحصیل کرده مدرسه دینی اداره مسلمان قفقاز در شهر باکو پایتخت آذربایجان است.

انگیزه سفر او بسیار شنیدنی است. محمد می گوید: کلمات از وصف حال امروزم ناتوان هستند. با واسطه یکی از دوستانم به این جمع این کاروان راه پیدا کردم. باید بگویم که امام حسین(ع) مرا هدایت کرد و من در خواب او را دیدم و پس از آن، عبادت را آغاز کردم و حالا میخواهم سبب این هدایت را زیارت کنم.

روحانی آذری اهل روستا نیز هست و پیاده رفتن را کاری آسان می شمارد.

لقمان زائر ۴۵ ساله آذری هم حرفهایی برای گفتن دارد. خیلی از حضور اتباع کشورش برای چهارمین سال پیاپی در پیاده روی اربعین تعریف می کند و آن را به رخ می کشد. دومین حضور وی در قالب این کاروان برایش بسیار دلچسب است. هرچند که سال گذشته غایب بوده و افسوس می خورد. وی از علاقمندی جوانان برای این سفر و تنگناهای مالی سالهای اخیر می گوید که عده ای را منصرف می کند.

لقمان به افزایش هزینه های سفر اشاره می کند که در نتیجه سقوط ارزش منات واحد پول آذربایجان در مقابل دلار آمریکا اتفاق افتاده است. هزینه سال گذشته این سفر در سال گذشته ۲۰۰ دلار و برابر با ۳۳۰ منات بوده اما امسال آنها باید ۲۵۰ دلار با برابری ۴۳۵ منات بپردازند. که شرکتهای گردشگری از آنها دریافت کرده بودند.

وجود ۴ مرد که در حال خوردن غذای ناهار هستند جلب توجه می کند. آنها هم آذربایجانی هستند. حاجی سلیمان ۵۷ ساله که سن و سالش بیشتر از اینها نشان می دهد اصرار بر نشستن سر سفره ناهاری دارد که دستپخت زنان خانه است. او سابقه زیارت مزار سید الشهدا و یارانش را در کارنامه خود داشت. سال ۱۹۹۳ میلادی و ۲ سال پس از استقلال جمهوری آذربایجان، درست در زمان حکومت صدام حسین به زیارت کربلا رفته بود که با انواع محدودیتها همراه بود. حاجی سلیمان که تمام مزارهای شیعه و شهرهای مکه و مدینه را دیده، جمله ای گفت و اشک در چشمانش از فاصله ای بیش از هزار کیلومتر حلقه زد. خیر مسجد ساز زیارت مرقد حضرت عباس را که ابالفضل آقا خطاب میکند را بهترین زیارت دوران عمر خود بیان کرد. او قسم یاد کرد و گفت: در آن سال زمانی که به داخل حرم رفتم و به ضریح ایشان نزدیک شدم احساس کردم تمام جهان اگر جمع شوند نمی توانند مرا متوقف کنند.

این جمع نفر دیگری نیز داشت که در سالهای حکومت کمونیستها در شوروی توانسته بود به زیارت حرمهای مقدس شیعه در کربلا برود. حاجی رامیز در سال ۱۹۸۹ میلادی و زمانی که از طرف یک شرکت فنی و مهندسی مشغول کار در جنوب عراق بوده، کربلایی شد و اکنون قاری قرآن است.

این مرد ۶۶ ساله از محدودیتهایی گفت که اجازه حضور طولانی مدت را به زائران در حرم اهل بیت نمی داد و پیاده روی اربعین سالها بود که ترک شده بود.

حاجی آقامعلی سفر در آستانه اربعین را یانگونه توصیف می کند: وقتی که چهلم امام نزدیک می شود احساس میکنم که باید آماده حرکت شوم. امسال مراسم شهادت حضرت رقیه را در مسجد شهرمان حاجی قبول برگزار کردیم و به راه افتادیم. هزینه‌های چند نفر از افرادی که توان پرداخت هزینه ها را نداشتند را چند تن از خیرین پرداخت کردند تا آنها هم راهی سفر شوند.

حدیث این عشق بدون مرز فقط مخصوص جمهوری آذربایجان نیست. اقلیت قومی و مذهبی آذریهای جمهوری گرجستان هم قسمتی از پازل پیاده روی اربعین حسینی هستند.

حضور و توقف در شهر آستارای ایران، مواجه شدن با استقبال ایرانیهایی که آذری صحبت می کنند برای آنها بسیار خوشایند است و برایشان غیر منتظره هم هست. بیشترشان برای اولین بار است که به ایران سفر می کنند و بسیار خوب به حرفهای لیدر گروهشان سامر عیسایف گوش می کنند.

من او را سامر صدا می کنم. رد و بدل کردن آدرس اینستاگرام و عکس گرفتن با پرچم گرجستان که آنها بایرق می گویند باعث ارتباطی سازنده با آنها می شود.

سامر ۲۹ ساله است و اغلب اعضای این کاروان ۵۶ نفری که هییت حضرت ابالفضل نام دارد، جوان هستند. او زیارت اربعین را شرف شیعه می داند که مرزها را درنوردیده است. اولین باری که عیسایف به زیارت عتبات عالیات عراق رفته به سال ۲۰۱۱ باز می گردد که به گفته خودش تغییرات زیادی برایش ایجاد کرده است. او یک آرزوی بزرگ دارد و می گوید: از امام حسین(ع) می خواهم هر سال مرا دعوت کند تا برای زیارت بروم.

پرسیدن هزینه های هییت آذریهای شهر تفلیس گرجستان نکاتی را در خود دارد. نیازمندیهای روزانه چون غذا و خرید کالاهای مذهبی عمده ترین اقلامی است که آنها برای آن پول خرج می کنند و در مقابل غرفه فروش پرچم، پیراهن مشکی، صلوات شمار، مهر و جانماز، تسبیح، عطر و هر آن چیزی که به دین آنها باز می گردد خریداری می کنند. به گفته سامر تفلیس فروشگاه مذهبی ندارد و این کالاها در این کشور  کمیاب هستند.

بایلار اروجف ۲۵ ساله که دومین تجربه سفر به عراق و اولین حضور در پیاده روی  را تجربه میکند هم جزو همین افراد بی تاب است.

گروه دم می گیرد و نوای چند جوان که دستی در نوحه خوانی دارند بلند می شود. این اولین گروه در روز جمعه ۵ آبان است که در محوطه پایانه مسافری آستارا حلقه زده اند و صدای لبیک یا حسین و سینه زنی شان همه را متوجه خود کرده است. پرچم گرجستانی ها در دستان یک نفر حرکت داده می شود و آذربایجانی ها هم با شنیدن صدای نوحه آذری به این جمع وارد می شوند و ایرانیهای میزبان هم اضافه می شوند. درب پایانه و نگاه متحیر رانندگان و سینه زدنی آرام که نفوذ کلام پسر پیامبر را در پس قرنها به خوبی نشان می دهد.

همه وارد شوندگان برای چند ساعت در پایانه پذیرایی مختصری میشوند. افرادی که غذایی ندارند به مغازه های اطراف می روند. فعالان مسجد محمد رسول الله این شهر در این موکب خوب دل به کار داده اند. کار اداری بیمه زائران انجام میشود و ناچار باید برای اجرای روند اداری صبر کرد. در این فرصت غرفه سوالات شرعی برادران و بانوان خوب کار میکند تا سوالات شرعی و دانستنیهای دینی این مسافران پاسخ داشته باشد.

مرقد امامزادگان قاسم و ابراهیم مقصد بعدی همه این زائران است. زیارت و اقامه نماز مهمترین برنامه این موکب که نام امام رضا(ع) را دارد می باشد. زیارت مجازی برای آنها که روضه منوره علی بن موسی الرضا را ندیده اند جالب به نظر می رسد. دوربین سه بعدی حرم امام غریب را نشان میدهد و با یک چرخش ساده سر بر آستان حضرت رضا می توان گذاشت تا با رسیدن به شهر سطان قلبها عملا آن را تجربه کنند.

روایت شوق مردان و زنان جوانی که به صورت خانوادگی در مسیر اهل بیت به راه افتاده اند قصه ای است که تمام نمی شود. سوال از مسافت و شوق اینکه کی به آنجا میرسند.