بیماری قارچی خزان زودهنگام برگ درختان فندق اشکورات رودسر

چکیده:

فندق با اسم علمی Corylus avellana درخت یا درخچه ای از خانواده Betulaceae که بومی اروپا، آسیای صغیر و قفقاز می باشد. جنس Corylus دارای پنج گونه است که گونه غالب آن در ایران C.avellana است(نمایه ۱).

نمایه -۱) درخت فندق سالم

سطح زیر کشت فندق در استان گیلان بالغ بر ۱۵۵۰۰ هکتار بوده که تقریباً از این میزان حدود ۸۰% آن در منطقه اشکورات رودسر متمرکز شده است. یکی از بیماریهای کلیدی درختان فندق در مناطق مه خیز بیماری بلایت قهوه ای برگها بوده که توسط قارچ Mamianiella coryli ایجاد شده و در ماههای خرداد ، تیر و مرداد باعث خزان زودرس برگها می شود(نمایه ۲).

نمایه-۲) علائم بیماری بصورت خزان نابهنگام برگها

 تاریخچه، انتشار و اهمیت بیماری:

بلایت یا سوختگی قهوه ای برگ درختان فندق (Brown blight) برای اولین بار در دنیا در کشور ایتالیا گزارش و عامل آن تحت عنوان Gnomoniella coryli نام گذاری گردید. بعد از آن در سال ۱۹۷۸ توسط Hohn تغییر نام یافت و با اسم علمی Mamianiella coryli بعنوان یکی از بیماریهای مهم خزان برگ فندق معرفی شد. این بیماری در حال حاضر در کشورهای ایتالیا، ژاپن و چین انتشار دارد. در ایران هم برای اولین بار از آستارا توسط دکتر ارشاد وهمکاران گزارش شد که بدنبال آن میرحسینی مقدم و همکاران طی مطالعاتی که در سالهای ۷۷- ۱۳۷۵ در شرق گیلان انجام دادند این بیماری را بعنوان بیماری کلیدی فندق در منطقه اشکورات رودسر معرفی نمودند. بیماری در مناطق مه خیز سبب خزان نابهنگام برگ فندق در ماههای تیر و مرداد گشته و یکی از عوامل مهم در کاهش کمی و کیفی محصول فندق در منطقه می باشد

علائم و نشان بیماری:

از اواخر اردیبهشت لغایت اوایل خرداد ماه در ابتدا روی برگ پاجوشهای پای درختان با ایجاد لکه های زرد(کلروز) شروع شده که تدریجاً این لکه ها بزرگ و نکروزه می شوند ( نمایه ۳)

نمایه-۳) علائم بیماری بصورت زردی و بافت مردگی

اندام بارده جنسی قارچ یعنی پرتیس ها با گردنی بلند پس از ایجاد لکه ها درست در سطح زیرین برگها تشکیل و با چشم غیرمسلح قابل رویت است(نمایه ۴)

نمایه-۴) اندام بارده جنسی قارچ (پرتیس)

در ادامه آلودگی برگها شدیداً در ماههای تیر و مرداد خزان نموده و ضعف عمومی در گیاه ظاهر می شود(نمایه ۵).

نمایه-۵) ضعف عمومی درخت در اثر خزان نابهنگام

عامل بیماری:

عامل بیماری بلایت قهوه ای برگ فندق قارچ Mamianiella coryli از رده آسکومیست ها Ascomycetes   ، راسته Diaporthales و از خانواده Diaporthaceae بوده که اندام بارده جنسی آن پرتیسیوم می باشد که دارای گردنی دراز و براحتی در پشت برگهای آلوده قابل رویت می باشد. آسک ها استوانه ای شکل در داخل پرتیس تشکیل شده و هر آسک حاوی ۸ آسکسپور بیضوی شکل و بی رنگ  می باشد(نمایه ۶).

نمایه-۶) اندام بارده جنسی قارچ

برای آزاد سازی آسکسپورها، ظهور علائم بیماری و ایجاد لکه روی برگ و تشکیل اندام بارده جنسی (پرتیس)، قارچ به دامنه حرارتی ۵/۲۶-۱/۱۷ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۷/۸۵-۵/۶۳% نیازمند است. قارچ بفرم جنسی (پرتیس) روی برگهای خزان شده پای درختان زمستان گذرانی کرده و آلودگی اولیه در بهار توسط فرم جنسی قارچ یعنی `آسکسپورها صورت می گیرد

روشهای کنترل یا کاهش خسارت بیماری:

الف- زراعی (رعایت اصول فنی یا مدیریت باغ):

۱-جمع آوری برگهای خزان شده پای درختان و امحاء کامل آن زیرا قارچ بفرم جنسی روی برگهای آلوده خزان شده زمستان گذرانی می نماید.

۲- زدن شخم در اواخر فروردین لغایت اردیبهشت ماه هر سال و دفن کردن برگهای آلوده در دل خاک.

۳- مصرف بهینه کودهای شیمیائی علی الخصوص کود پتاسه و فسفره بر اساس آزمون خاک از اواخر زمستان لغایت فروردین ماه هر سال.

ب- مبارزه شیمیایی:

معمولاً مبارزه شیمیائی توصیه نمی گردد ولی در صورت نیاز از اواخر اردیبهشت ماه لغایت اوائل خرداد (زمان ظهور آسکسپورها) با قارچ کشهای سیستمیک از قبیل دودین و یا بنومیل به نسبت یک در هزار جهت پیشگیری توصیه می گردد. بسته به نیاز تعداد دفعات سمپاشی ۳-۲ بار بفاصله ۱۵-۱۰ روز می باشد.

توجه: سمپاشی مرحله آخر بایستی ۲۰-۱۵ روز قبل از برداشت محصول صورت گیرد.

سید عبداله میرحسینی مقدم-محقق بازنشسته تحقیقات کشاورزی گیلان

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.