گیلانی که زبان مادریش را یاد نگیرد یک گیلانی بی خاصیت است/دو نسل آینده دیگر قادر به تکلم زبان گیلکی نیستند/کنارگیری از فراگیری زبان گیلکی یعنی کنار گذاشتن خود

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا ،به نقل از ایسنا ،زبان مادری نخستین زبانی است که نوزاد از بدو تولد با آن سروکار دارد و وقتی که در آغوش پر مهر و محبت مادر شیر می‌خورد آن را می‌شنود. دقیقاً به همین دلیل عنوان «زبان مادری» به خود گرفته است. این زبان اولین زبانی است که هر انسان در دوران زندگی خود یاد می‌گیرد. زبان مادری هویت انسان را شکل می‌دهد و حامل فرهنگ گذشته و گذشتگان به ما و ما به آینده و آیندگان است.

عواطف و احساسات، اندیشه‌ها، ارزش‌ها و نگرش‌ها به بهترین شکل و با خلوص کامل توسط زبان مادری به هر فرد منتقل و در بسیاری از موارد زبان مادری تنها ابزار موجود برای انتقال مفاهیم مذکور است، به همین دلیل است که نیـچـه فیلسوف آلمانی گفته است که «ترجمه لفظ به لفظ زبان خیانت است».  ‌هایدگر دیگر فیلسوف آلمانی می‌گوید «زبان مادری قلب احساس و الهام انسان است و بنابراین کسانی که با زبان مادری در می‌افتند در واقع با عمیق ترین جنبه هویتی انسان مبارزه می‌کنند و پیروز نخواهند شد».

و اما زبان مادری ما

زبان گیلکی، زبان مردم گیلان آمیخته‌ای از ادامه زبان‌های باستان ایرانی شاخه غربی و زبان مردمان بومی منطقه، پیش از آخرین مهاجرت آریاییان به فلات ایران است. در این زبان بسیاری از ویژگی‌های زبان‌های باستان ایران دیده می‌شود، برای نمونه صرف فعل در زبان گیلکی با صرف فعل در زبان‌های پهلوی و پارتی شباهت دارد و نیز همگونی‌های وجه اخباری و ماضی نقلی در گیلکی و پهلوی کاملاً قابل بررسی است.

زبان گیلکی، مشتمل بر چهار لهجه بیه‌پسی (گیلان غربی)، بیه‌پیشی (گیلان شرقی)، تبری (غرب مازندران) و دیلمی (مناطق کوهستانی جنوب گیلان) است. البته مردم شمال غربی گیلان، به زبانی دیگر از خانواده زبان‌های حاشیه دریای خزر که زبان تالشی است تکلم می‌کنند.

مردم گیلک زبان با گویش‌های مختلف سخن می‌گویند که ریشه در زبان‌های ایران باستان دارد. در بین گویش‌های مختلف زبان گیلکی از نظر فونتیک (بیان صوت و آوا) و صرف افعال اختلاف جزئی دیده می‌شود که ناشی از تحول تدریجی و ویژگی فرهنگی اقلیمی هر منطقه‌است.

گویش‌های زبان گیلکی را می‌توان چند بخش کرد گویش تبری (گویش مردم غرب مازندران) گویش    بیه‌پسی (گویش مردم غرب سفیدرود)  گویش بیه‌پیشی (گویش مردم شرق سفیدرود) گویش دیلمی (گویش مردم کوهپایه‌ها و مناطق سمام و اشکور و رودبار زیتون و عمارلو و الموت) و…. تقسیم کرد

زنگ خطر نابودی زبان گیلکی، مدت‌هاست که شنیده می‌شود

زنگ خطر نابودی زبان گیلکی، مدت‌هاست که شنیده می‌شود و تک‌تک گیلانیان در این نابودی سهیم هستند زیرا اصرار برخی خانواده‌های گیلان به یادگیری زبان فارسی فرزندانشان، گویش‌های گیلکی را به ورطه فراموشی سپرده و مرگ تدریجی آن را رقم می‌زند این در حالیست که گویش‌های محلی نباید از یادها بروند.

بشرا پژوهشگر فرهنگ مردم و مردم شناس گیلانی به مناسبت ۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری با اظهار تاسف از اینکه در خصوص زبان گیلکی تاکنون بسیار صحبت شده است، خاطرنشان کرد: این صحبتها به جایی نخواهد رسید مگر اینکه خانواده ها به این زبان توجه کنند زیرا تک تک ما گیلانیان در نابودی زبان گیلکی بازیگر نقش داریم.

وی با انتقاد از اینکه ما امروز در اطراف خود نسلی داریم که اصلا زبان گیلکی بلد نیستند افزود: در چنین شرایطی چگونه می توانیم امیدوار باشیم که در آینده زبان گیلکی باقی بماند.

بشرا  افزود:گیلانی که زبان مادریش را یاد نگیرد یک گیلانی بی خاصیت است زیرا زبان برای فهماندن و فهمیدن است وقتی من از فرهنگ مردم گیلان کناره گیری می کنم میشوم یک گیلانی منهای مردم گیلان.

شاعر و پژوهشگر گیلانی نگرانی خانواده ها برای خراب شدن لهجه فرزندان خود را بهانه ای غیر قابل توجیه دانست و گفت: امروز کردها ،لرها و ترکها در دانشگاهها باهم به زبان مادری صحبت می کنند و در برخورد با کسی که زبان مادری آنها را صحبت نکند روش خاصی دارند.

وی با تاکید بر اینکه آموزش گیلکی رشتی به عنوان زبان مرکز استان باید در صدا و سیما بیش از پیش مورد توجه قرارگیرد افزود: خود مردم گیلان باید زبان خود را حفظ کنند زیرا بعد از دوره مشروطیت توجه خاصی به زبان رشتی شده است .

محقق و پژوهشگر گیلانی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر برای زبان گیلکی شعر، نمایشنامه و داستان های بسیار نوشته شده است تصریح کرد: اما این آثار برای کسی که گیلکی متوجه نمی شود اهمیتی دارد.

بشرا با تاکید بر اینکه تشویق خانواده ها برای جذاب جلوه دادن زبان گیلکی باید مهمترین رویکرد صدا و سیما باشد

وی با اشاره به برخوردهای سیاسی اجتماعی که در سالهای دور، توسط خارج از گیلان بر دیار ما می شد و گیلکی بودن مورد تهاجم قرار می گرفت اظهار کرد: امروز ما باید جلوی این فرهنگ را بگیریم و این ایستادگی را با آموزش زبان گیلکی به فرزندان خود اثبات کنیم .

وی با اشاره به اینکه مترقی ترین قانون کار قبل از هر کجای دنیا در گیلان وجود داشت تاکید کرد: گیلان پر از فرهنگ و تمدن است وقتی هنوز دنیا به این نتیجه نرسیده بود که به کارگر باید خرجی (غذای کارگر) داد گیلانیان با کارگران خود قرارداد می بستند و علاوه بر دستمزد به وی خرجی می دادند و شب وقتی کارگر به خانه می رفت به آن شب برنج می دادند و باید بدانیم که ما گیلانیان در برخی از قوانین چون قانون کار ،از اروپاییان هم جلوتر بودیم.

بشرا با تاکید بر غنی بودن فرهنگ گیلان تصریح کرد: وقتی گیلانی از زبان خود خجالت بکشد و یا نگران تغییر لهجه اش باشد مثل این است که شما از سجل (شناسنامه) خود واهمه دارید کنارگیری از فراگیری زبان گیلکی یعنی کنار گذاشتن خود.

این گیلان شناس آموزش زبان گیلکی را لازم و ضروری دانست و اضافه کرد: همان طور که برای زبانهای خارجه کلاس برگزار می شود، برای آموزش زبان گیلکی نیز باید کلاس برگزار شود.

شاعر و پژوهشگر گیلانی جایگاه اصلی زبان گیلکی را در بین بی سوادان و مردم عادی دانست و آنان را بزرگترین منبع این زبان خواند و ابراز داشت: امروز در روستاههای دور دست گیلان، مردم به زبان مادری ما گیلکی صحبت می کنند.

بشرا تنها راه نجات زبان گیلکی از فراموشی را هماهنگی و همگامی مردم گیلان و برانگیختن حس ملی و تعصب گیلانی عنوان کرد و افزود: لازم است در این راه باید همه سازمانها (ارشاد اسلامی ،آموزش و پرورش ،شهرداری و…) دست به دست هم دهند تا آن چیزی را که صدا و سیما در جامعه ارائه می کند نهادینه سازند.

شاعر زبان گیلکی، گویش گیلکی را دستخوش تغییرات فراوانی می‌داند و می‌گوید: برای یافتن واژه‌های اصیل باید به روستاها رفت زیرا در شهرهای دیگر به‌کار برده نمی‌شوند.

 بشری، با بیان اینکه هر گیلانی باید چهار زبان را بداند اضافه کرد: زبان گیلکی را به عنوان زبان مادری، فارسی را به عنوان زبان رسمی کشور، عربی را به عنوان زبان دینی و انگلیسی را به عنوان زبان علمی خود فرا بگیرد و این را هم بدانید نسلی که قادر به انتقال زبان مادری خود به نسل‌های آینده نباشد، تهدید محسوب می‌شود.

 وی به سخره گرفتن را یکی از عمده‌ترین دلایل پسرفت زبان گیلکی عنوان کرد و افزود: زمانی که خودمان یکدیگر را به تمسخر می‌گیریم در واقع راه را برای به سخره گرفتن دیگران نسبت به خود باز کرده‌ایم.

این استاد دانشگاه، معتقد است: با توجه به روند تغییر زبان و لهجه در شهرستان‌های گیلان از جمله رشت، دو نسل آینده دیگر قادر به تکلم زبان گیلکی نیستند.

 بهگفته وی، مادران بیشترین سهم زبان‌آموزی را در قبال فرزندان خود به‌عهده دارند و باید قادر به انتقال زبان‌های گیلکی و مادری خود به فرزندانشان باشند.