مارال اسکندری

نگاهی به رمان خدمتکار و پروفسور‎

«یوکو اوگاوا» ریاضی دان و نویسنده ی ژاپنی تاکنون بیش از سی رمان نوشته و منتشر کرده است. رمان «خدمتکار و پروفسور»* با نام اصلی « معادله ی محبوب پروفسور» در سال ۲۰۰۴ منتشر و بلافاصله مبدل به پرفروشترین کتاب سال ژاپن گردید

«یوکو اوگاوا» ریاضی دان و نویسنده ی ژاپنی تاکنون بیش از سی رمان نوشته و منتشر کرده است. رمان «خدمتکار و پروفسور»* با نام اصلی « معادله ی محبوب پروفسور» در سال ۲۰۰۴ منتشر و بلافاصله مبدل به پرفروشترین کتاب سال ژاپن گردید. این رمان در سال ۲۰۰۸ به انگلیسی ترجمه شد. در سال ۱۳۹۱ برای اولین بار توسط «کیهان بهمنی» به فارسی برگردانده و توسط نشر آموت منتشر گردید. «خدمتکار و پروفسور» در کشور ما هم با استقبال خوانندگان روبروشده چنانچه اخیراً چاپ پنجم آن روانه ی بازار کتاب شده است.

۶۸۱۶۵۷۰۵۷۶۲۸۷۹۹۳۶۶۴۲زن جوانی، پرستاری از پروفسور پیری که نابغه ی ریاضیات است را به عهده می گیرد. پروفسور در سانحه ای حدود هفده سال پیش از شروع داستان، حافظه اش را به طرز عجیبی از دست داده است؛ او قادر به یادآوری تنها هشتاد دقیقه است و بعد از سپری شدن این زمان همه ی آنچهرا که پیش آمده از یاد می برد. تنها چیزی که به یاد می آورد اعداد و معادلات سخت ریاضی است و بخشی از خاطراتی که به ۱۷ سال قبل باز می گردد.

از آنجاییکه داستان از زبان خدمتکار روایت می شود لحن، بسیار ساده و دارای کمترین استعاره ها ست. اینکه داستان در کجا روایت می شود اهمیت چندانی ندارد. در واقع نویسنده از ژاپن به عنوان یک پس زمینه برای روایتش بهره برده و حتی از ذکر نام شخصیتهای اصلی پرهیز می کند. پسر خدمتکار نامش می شود جذر. پروفسور، پروفسور است و زن برادر او، بانوی سالخورده. گویا اوگاوا قصد داشته قصه ای تعریف کند در هر کجا و در هر زمان با هر فرهنگ و زبان و قومیت. آنچه مهم است ریاضیات است و شرایط خاص پروفسور که خدمتکار را به چالش کشیده است.

داستان آمیزه ای غنی و پیچیده از رمانس و واقع گرایی است. تاریخ بیس بال ژاپن، وضعیت اقتصادی خدمتکار و توصیفی که از محل زندگی پروفسور می شود، حتی شرح بازی بیس بال بسیار به واقعیت نزدیک است و آنجا که شرایط ویژه ی پروفسور به عنوان موضوع اصلی داستان مطرح می شود، رمانس شکل می گیرد. «خدمتکار و پروفسور» یک داستـان رمزی است که به شکل خیالپـردازی و در برخی لحظـات مـاجرایی در می آید و در نتیجـه کودک هم می تواند در یک سطح و بزرگسال در دو سطح آن را بخواند. اثر بیشتر به مفاهیمی درباره ی تجربه توجه دارد. چرا که آنچه خدمتکار با آن در کشمکش است در پس معادلات ریاضی و وقایع روزمره ی نگهداری از یک پیرمرد فراموشکار پنهان است و شاید بشود گفت در سطح دوم و لایه ی نهانی درونمایه ی داستان جاخوش کرده است.

دوست داشتن یا نداشتن ریاضیات، تأثیری در جذابیت قصه ندارد. نویسنده یک فضای انسانی پیچیده را در یک موقعیت مکانی ساده روایت می کندو نتیجه گیری را به خواننده وامی گذارد. در اینکه می خواهد تحت تأثیر کدام منظر قرار بگیرد مختار است؛ جذب سادگی روایت شدن، شیرینی ای که در طرح معادلات ریاضی وجود دارد، اینکه همه چیز با اعداد تجزیه و تحلیل می شود، لحظات عاطفی قصه و یا همه ی اینها با هم.

یکی از تأثیرگذارترین بخش های داستان، آنجاست که خدمتکار، پروفسور و پسرش را به تماشای مسابقه ی بیس بال می برد. ذکر حواشی مسابقه و توصیف واکنش هایی که پروفسور نسبت به مسابقه و محیط شلوغ اطراف خود دارد از جذابیت های داستان است. البته کتاب لحظات این چنینی بسیار دارد اما این بخش با هیجان بیشتری همراه است.

آنچه که در پایان داستان نصیب خواننده می شود مبارزه ی نرمی است که در مسیر خواندن قصه به پیروزی انسانیت می انجامد. «خدمتکار و پروفسور» قصه ی نرم و خوشخوانی است که با زیرکی لایه های پنهان عواطف انسانی را آشکار می کند. همان طور که روزمرگی ها را روایت می کند به خیال اجازه ی جولان می دهد و این گونه است که لذت نابی از خواندنش به غنیمت برده می شود.

مارال اسکندری

*خدمتکار و پروفسور؛ نوشته ی یوکو اوگاوا- ترجمه ی کیهانی بهمنی- نشر آموت- چاپ اول ۱۳۹۱. چاپ پنجم ۱۳۹۴

tel final1

Share