سرانه مصرف فرهنگی در ایران پایین است/ارزش کتابخوانی، به اختیاری بودن آن است/نمایشگاه‌های کتاب استانی کیفی می‌شود/مولفه‌های انتخاب شهر پایتخت کتاب ایران

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از مهر ،معاون فرهنگی ارشاد سرانه مصرف فرهنگی در ایران را به ازای هر یک میلیون تومان درآمد، ۲۵ هزار تومان عنوان کرد و گفت: در شهر برخورداری مانند تهران این رقم تنها ۴ درصد است.

سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش از ظهر امروز چهارشنبه ۳۰ دی ماه در نشستی خبری با موضوع «انتخاب اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران» که در محل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان در اهواز برگزار شد، در سخنانی با اظهار خرسندی از اینکه در پایتخت کتاب ایران حضور دارد، گفت: هدف از اجرای طرح پایتخت کتاب ایران این بود که توجه بیشتری به حوزه کتاب و کتابخوانی در غیر از تهران و چند شهر خاص دیگر، صورت گیرد.

وی ادامه داد: با اینکه زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های متعددی در شهرهای مختلف ایران برای توسعه امر کتابخوانی وجود دارد، اما عمدتاً تهران و یکی دو شهر دیگر در این زمینه دیده می‌شوند. جشنواره پایتخت کتاب ایران با این نگاه طراحی شد که ظرفیت‌های پیدا و پنهان کتاب و کتابخوانی در سراسر کشور دیده شود و در فضای اجتماعی معرفی شوند.

به گفته معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد، هدف دیگری که این جشنواره دنبال می‌کند، این است که فرصت‌هایی را برای مشارکت سازمان‌ها و تشکل‌های بخش عمومی و خصوصی با حوزه دولتی فراهم کند تا به مقدمه ای برای گسترش فرهنگ و کتابخوانی در کشور تبدیل شود. نکته دیگر این بود که ایده های خلاقانه‌ای را که در زمینه ساخت کتاب وجود دارد، ببینیم، رصد کنیم و به فضای عمومی کشور معرفی کنیم.

به گفته صالحی، ابتکارات زیادی در این زمینه وجود دارد که به دلیل کمتر دیده شدن، همچنان محلی باقی می مانند.

مولفه‌های انتخاب شهر پایتخت کتاب ایران

وی در ادامه با اشاره به مولفه‌های انتخاب شهر پایتخت کتاب ایران گفت: طبیعتاً باید ایده‌ها و برنامه‌هایی که شهرهای نامزد این عنوان ارائه می‌کنند، قابلیت اجرایی شدن را داشته باشند و دیگر اینکه برای اجرای آنها، ضمانت‌هایی تعریف شده باشد. همچنین برنامه‌های هر شهر باید به امضاء شهردار و رئیس شورای آن شهر می رسید تا صرفاً ایده های رویاپردازانه و یا غیر قابل تحقق نباشد.

صالحی ادامه داد: مسئله دیگر در این زمینه تاکید بر گستره مشارکت‌ها بود. یعنی هر محور که سهم مشارکت دستگاه‌های عمومی و خصوصی در این برنامه‌ها بیشتر بود، نمره آن شهر هم در جشنواره مربوطه ارتقاء می‌یافت.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد تاکید کرد: با این نگاه، ۶۴ شهر از ۲۳ استان کشور، ۳۹۰ طرح و برنامه خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کردند که در مرحله نخست ۱۰ شهر، در مرحله ماقبل آخر ۳ شهر بوشهر، نیشابور و اهواز و در نهایت هم اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شد.

صالحی با اشاره به آنچه تکاپوی همه ۶۴ شهر شرکت کننده در طرح پایتخت کتاب ایران برای دستیابی به این عنوان خواند، گفت: به عقیده ما شهرهایی هم که برنده نشدند، در حقیقت برنده شدند؛ چراکه توانستند ایده‌های خود را در شهرهایشان پیاده سازی کنند. ایده‌های برتری که به این جشنواره رسید، در حال ثبت شدن است تا سایر شهرهای کشور هم با الگو گرفتن از آنها و همچنین تعمیم دادنشان، خود را با این موج همراه کنند. موجی که از شرقی ترین تا غربی ترین و از شمالی ترین تا جنوبی ترین نقطه ایران را در بر می گیرد.

افزایش تعداد گروه‌های مروج کتابخوانی در اهواز

وی در ادامه از افزایش تعداد گروه‌های مروج کتابخوانی در اهواز بعد از انتخاب این شهر به عنوان پایتخت کتاب ایران خبر داد و با بیان اینکه سه گروه از ۱۰ گروه برگزیده مروج کتابخوانی در هفته کتاب امسال از خوزستان بودند و همچنین دو شهر این استان به مرحله نیمه نهایی جشنواره پایتخت کتاب ایران راه یافته‌اند، این توسعه کمی و کیفی را متاثر از فعالیت‌هایی دانست که بعد از انتخاب اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران است.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد صالحی همچنین با اشاره به جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب هم تقریبا با همان اهداف و شاخص های طرح پایتخت کتاب ایران البته با تفاوت هایی در اجرا کلید خورد، گفت: در سال گذشته ۶۲۱ روستا در این جشنواره شرکت کردند که در مرحله اول ۲۰ روستا و در مرحله دوم هم ۱۰ روستا انتخاب شدند و در مجموع هم یک‌هزار و ۱۱۳ طرح به این جشنواره ارائه کردند که پشت بسیاری از این طرح‌ها یک دنیا عشق، انرژی، وفا و انسانیت خوابیده است.

صالحی در ادامه از توسعه کمی و کیفی مشارکت‌های دولتی و خصوصی از دو جشنواره پایتخت کتاب ایران و روستاها و عشایر دوستدار کتاب خبر داد و افزود: سال گذشته ۶۳ شهر در جشنواره پایتخت کتاب ایران مشارکت کردند که امسال این تعداد به ۹۹ شهر رسیده است. همچنین در جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب، سال گذشته ۶۲۱ روستا مشارکت کردند که امسال این تعداد به ۸۰۰ روستا و مرکز عشایری رسیده است.

در ادامه این نشست خبری، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد با اشاره به برگزاری کارگاه آموزشی ترویج کتابخوانی میان معلمان و مربیان در اهواز و شهرهای نامزد پایتخت کتاب در دوره نخست، آن را یک نقطه شروع در این زمینه دانست و از ادامه چنین فعالیت‌هایی در شهرهای مختلف کشور خبر داد و با اشاره به تفاهم نامه میان معاونت‌های فرهنگی وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش تاکید کرد: در این تفاهم‌نامه کتابخانه های مناطق کمتر برخوردار مدنظر قرار گرفته‌اند. همچنین پیش‌بینی شده که روستاهای مشارکت‌کننده در جشنواره روستاهای دوستدار کتاب، چه برگزیده بشوند چه نشوند، سهمیه های مکمل کتاب دریافت کنند.

سرانه مصرف فرهنگی در ایران پایین است

وی در پاسخ به پرسشی در خصوص وضعیت سرانه مطالعه در اهواز در حال حاضر و حدود یک سال بعد از انتخاب این شهر به عنوان پایتخت کتاب ایران گفت: سرانه مصرف فرهنگی در کشور ما ۲.۵ درصد است یعنی اگر یک ایرانی یک‌میلیون تومان درآمد داشته باشد، ۲۵ هزار تومان آن صرف خرید کالاهای فرهنگی می شود.

صالحی تصریح کرد: در شهری مانند تهران که از جمله شهرهای برخوردار کشور محسوب می‌شود، این سرانه ۴ درصد است که از کل این ۴ درصد تنها ۵ درصد صرف خرید کتاب می‌شود. در واقع باید اذعان کرد سرانه مصرف فرهنگی در ایران پایین است.

ارزش کتابخوانی، به اختیاری بودن آن است

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اضافه کرد: مسئله دیگر این است که سیر آموزش و پرورش ما چند دهه گذشته یک روند کنکورگرایی و مدرک‌گرایی را سپری کرده و روند مطالعه را به سمت کتاب های درسی سوق داده است. در حالی که ارزش کتابخوانی، به اختیاری بودن آن است. البته این را هم بگویم که اگرچه شاید گفته شود مردم در ایران کتاب نمی خوانند، اما همچنان علاقه به کتاب خواندن در میان مردم وجود دارد یعنی مطالعه کتاب هنوز ازرش و پرستیژ خود را حفظ کرده است و این البته یک نقطه امید است.

وی با انتقاد از برخی ایرادها که به خروجی چنین طرح هایی گرفته می شود، گفت: ما از این قبیل طرح ها نمی توان انتظار بلوغ یک‌روزه را داشته باشیم و به همین جهت است که فرصت نامزدی پایتخت کتاب ایران دو سال تعیین شده است.

صالحی که در جمع خبرنگاران سخن می گفت، در خصوص بحث نمایشگاه های استانی کتاب هم توضیح داد: نمایشگاه های استانی کتاب بعد از حدود ۲- ۳ دهه، نیازمند یک ارتقاء جدی‌تر هستند که این انتظار به حقی هم است. مسلم است که یک ناشر کیفی‌گرا و خوب به اقتصاد فروشش فکر می کند و اگر حس کند که اقتصاد فروش او تامین نمی شود دیگر در یک نمایشگاه استانی شرکت نمی‌کند.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد با اشاره به اینکه دردوره قبلی نمایشگاه‌های استانی به ناشران گفته می‌شد که باید ۲۰ درصد کتاب‌هایشان را با تخفیف عرضه کنند و ۲۰ درصد هم وزارت ارشاد تخفیف می‌داد، گفت: این مسئله باعث شده بود که ناشران ضعیف به این رویه تن دهند، اما ناشران کیفی‌تر به این موضوع تن نمی‌دهند و خروجی هم این بود که استقبال از این نمایشگاه‌ها آن چنان که انتظار می‌رفت، نبود.

نمایشگاه‌های کتاب استانی کیفی می‌شود

وی با اشاره به تغییر نرخ تخفیف الزامی ناشران در نمایشگاه‌های استانی از ۲۰ به ۱۰ درصد خاطرنشان کرد: گزارش‌های ما نشان می‌دهد که با یک تغییری که ایجاد شده است، ناشران کیفی و حرفه ای بیشتری در نمایشگاه‌های استانی حضور پیدا می‌کنند. علاوه‌بر این موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران موظف شده که از ناشران حرفه‌ای و کیفی و ستاره دار که به هر دلیل در این نمایشگاه‌ها شرکت نمی‌‌کنند، کتاب هایشان را به صورت واسطه بگیرند و در این آوردگاه به صورت فروش متمرکز عرضه کنند. همه اینها با این هدف بوده که نمایشگاه ‌های استانی فاقد کتاب های خوب نباشد.

صالحی با اذعان به اینکه هنوز تا زمان رسیدن به نقطه مطلوب فاصله وجود دارد، در خصوص زمان‌های عمدتا نامناسب برگزاری نمایشگاه‌های کتاب به استانی هم یادآور شد: مشکلی که ما داریم این است که در سه ماهه اول سال به دلیل تعطیلات در فروردین، برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت، امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها در خرداد، هیچ استانی متقاضی برگزاری نمایشگاه کتاب نیست. در سه ماهه دوم سال هم به خاطر تعطیلات مدارس و تمایل خانواده‌ها به مسافرت، تقاضا بسیار کم است. می‌ماند ۶ ماهه دوم سال که در این بازه زمانی هم اکثر استان ها متقاضی برگزاری نمایشگاه ها تنها در ماه‌های مهر و آبان هستند.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد سپس از تدوین مشوق هایی برای سوق دادن بعضی از استان‌ها برای میزبانی از نمایشگاه های استانی کتاب در ۶ ماهه اول سال خبر داد.