جای خالی جوانان در برنامه‌های توسعه
تامین نیازهای جوانان کشور باید در اولویت سیاست گذاری قرار گیرد. برنامه‌های جمعیتی باید معطوف به نیاز‌ها و آرزوهای جوانان از قبیل ادامه تحصیل، ازدواج، و نیز تامین فرصت‌های اشتغال، مسکن و بهداشت باشد. حضور جمعیت جوان سالم و بانشاط به افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنان منجر می‌شود.
جای خالی جوانان در برنامه‌های توسعه
توسعه جریانی است چند بعدی که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی، باورهای مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع در رشد اقتصادی، ریشه‌کن کردن فقر مطلق است. یا به عبارت دیگر، توسعه روند به کار گیری انباشت سرمایه در جامعه همراه با مدیریتی کارا و با ثبات تحقق یافته باشد.
هدف توسعه ایجاد محیطی مناسب و توانمند برای بهره‌مندی افراد از زندگی سالم، پربار و طولانی است. توسعه انسانی چیزی بیش از افزایش یا کاهش درآمدهای ملی است. بلکه به معنای ایجاد محیطی است که در آن توانایی‌های بالقوه انسان امکان رشد یافته و به زندگی‌هایی پربار و خلاقانه منطبق با نیاز‌ها و علایق افراد منجر گردند.
رشد اقتصادی نه تنها شامل افزایش درآمدهای خصوصی است، بلکه بطور قابل توجهی در تولید منابعی که موجب بهبود خدمات اجتماعی می‌شوند نقش دارد (مانند مراقبت بهداشت عمومی، حفاظت اپیدمیولوژیک، آموزش ابتدایی، آب آشامیدنی سالم و غیره). بزرگ‌ترین تاثیر هنگامی رخ دهد که افزایش متوسط تولید ناخالص ملی سرانه به جای رفتن به سایر جهات، به سمت کاهش شدید فقر مردم برود. ارتباط تولید ناخالص ملی و توسعه انسانی بیشتر بستگی به این دارد که چگونه دستاوردهای رشد اقتصادی تقسیم شوند و اینکه تا چه حد از منابع اضافی برای حمایت از خدمات عمومی استفاده می‌شود.
انسان‌ها مهم‌ترین و باارزش‌ترین منبع هر کشوری هستند. کشور‌ها می‌بایست اطمینان حاصل کنند که به همه افراد فرصت بهترین استفاده از امکاناتشان داده شود. آن‌ها دارای حق استفاده از استاندارد مناسب زندگی برای خود و خانواده‌شان شامل غذا، پوشاک، منزل، آب و بهداشت هستند (انسان محور توسعه پایدار).
در طول سه دهه اخیر کشور ما تغییرات سریع جمعیتی – اجتماعی و اقتصادی را تجربه کرده است. این تغییرات اثر متقابلی بر الگو‌های توسعه و نیز وضعیت اقتصادی – اجتماعی و ساختار جمعیتی کشور داشته و خود از آن‌ها تاثیر پذیرفته است. رشد شهر‌نشینی، الگو‌های جدید مهاجرت داخلی، کاهش نرخ باروری، تورم جمعیت جوان، سالخوردگی جمعیت و همچنین افزایش تعداد خانوار‌های زن سرپرست، از جمله مسائل نوظهور جمعیتی است.
یکی از موضوعات مهم مساله سیاست‌های جمعیتی است. در زمینه جمعیت تحقیقات نشان داده است که جمعیت ضمانت اجرا و تحقق رشد اقتصادی در هر جامعه است. اهداف سیاست‌های مربوط به امور جمعیتی از اجزای جدایی‌ناپذیر توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بوده که هدف اصلی آن بهبود کیفیت زندگی مردم است.
گفته می‌شود که در آینده تعیین‌کننده قدرت جوامع، میزان جمعیت است. وقتی که جمعیت زیاد شد، خودبخود توانایی، دانش و مهارت هم زیاد می‌شود. بیشتر وقایع و رفتارهای جمعیتی در طول سالهای دوره جوانی رخ می‌دهد. در این سنین، بیشترین تغییرات و گذارهای زندگی نظیراتمام و ترک تحصیل، ورود به بازارکار، گذاربه بزرگسالی، ازدواج و تشکیل خانواده، تجربه والدینی، طلاق، رفتارهای پر خطر، مهاجرت و غیره رخ می‌دهد. در بستر گذار ساختار سنی، فازی از تحولات جمعیتی در ایران آغاز شده که مشخصه بارز آن افزایش تعداد و درصد قابل توجه جوانان است که تحت عنوان پنجره یا هدیه جمعیتی و به تعبیری سود جمعیتی نامیده می‌شود. در حالی که بیکاری جوانان یکی از چالش‌های عمده اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است، جمعیت جوان کشور از ویژگی‌های توسعه ایی نظیر تحصیلات عالی، آگاهی و مهارت برخوردار است که می‌تواند منشاء تحولات اجتماعی، اقتصادی و تکنولوژیکی در کشور باشد. بهره برداری از فرصت جمعیتی و تبدیل آن به فرصت اقتصادی و اجتماعی مستلزم توانمند سازی و مقتدرسازی جوانان برای توسعه اقتصادی، گسترش فرصت‌های شغل، سرمایه گذاری مطلوب، بهبود کیفیت سرمایه انسانی و فراهم کردن فرصت‌هایی برای حضور زنان در بازار کار است. از این روسیاست‌ها و برنامه‌های دولت بویژه در ارتباط با جوانان نقش کلیدی و اساسی در مدیریت و مهندسی فاز پنجره جمعیتی دارد.
رویکرد اکثر برنامه‌ها وسیاست‌های جوانان در سالهای گذشته فرهنگ محور بوده است، در حالی که امروزه بیشتر مسائل جوانان اقتصادی است. لذا رویکرد اقتصادی در کنار رویکرد‌های دیگر الزامی بوده و نیاز به برنامه‌های مداخله‌ای فوری برای کاهش بیکاری وجود دارد.
در زمینه سلامت، جوانان در معرض عوامل خطر متعدد بهداشتی قرار دارند. با این وجود برنامه جامع مدونی برای کاهش آسیب‌های این خطرات وجود ندارد. برنامه‌های آموزش مهارت‌های زندگی خانوادگی، مهارت‌های شغلی در جوانان محدود است
بررسی سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با جوانان در حوزه‌های مختلف سیاستی نشان می‌دهد که بسیاری از اسناد و برنامه‌های ملی تدوین شده در حوزه‌های مختلف زندگی جوانان فقط در حد نظریه باقی مانده و به مرحله عمل نرسیده است. بعضی دیگر چون تسهیل و ساماندهی ازدواج جوانان به طور موثر عملیاتی و اجرا نشده‌اند و لذا نیاز به بازنگری دارند.
تمام سیاست‌ها باید براساس سند بالا دستی یعنی همان قانون اساسی انجام شود و نیز باید با جلب اعتماد مردم همراه بوده و برنامه محور باشد.
تامین نیازهای جوانان کشور باید در اولویت سیاست گذاری قرار گیرد. برنامه‌های جمعیتی باید معطوف به نیاز‌ها و آرزوهای جوانان از قبیل ادامه تحصیل، ازدواج، و نیز تامین فرصت‌های اشتغال، مسکن و بهداشت باشد. حضور جمعیت جوان سالم و بانشاط به افزایش مشارکت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنان منجر می‌شود.
تهیه بانک‌های اطلاعاتی و پژوهش‌های پیمایشی و اجرای تحقیقات طولی در خصوص ارزش‌ها و نگرش‌های جوانان، نیاز‌ها و ظرفیت‌های آنان می‌تواند بستر‌شناختی مناسبی برای سیاست گذاری در مورد جوانان فراهم آورد.
لزوم نهادی فراسیاسی و مستقل برای تداوم برنامه ریزی، سیاست گذاری و اجرایی کردن قوانین مرتبط با جوانان شکل گیرد.
دکتر معصومه پورمحسن
پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
دیدگاه