رسانه‌های محلی و اخلاق سیاسی

رضا سیف پور

در میان انواع رسانه‌ها از جمله شبکه‌های اجتماعی گویا رسانه‌های محلی از جمله شبکه‌های استانی تلویزیون و مطبوعات محلی جایگاه مهم‌تری دارند. می‌توانیم با استفاده از این ابزار رسانه ای به ارتقای مبانی فرهنگی جامعه بیندیشیم و در پی اصلاح باورها، ساختارها و الگوهای سنتی از جمله «اخلاق سیاسی» باشیم. درک درست رابطه میان رسانه و اخلاق و از جمله اخلاق سیاسی اهمیت دارد. اخلاق سیاسی را می‌توان در حوزۀ اخلاق اجتماعی بررسی کرد. مهم در اخلاق اجتماعی مواردی چون رابطۀ فرد با دیگران، ارتباط متقابل افراد جامعه با حاکمان و کارگزاران و ارتباط حاکمان یا کارگزاران با اعضای جامعه است که گویا در هر ۳ حوزه نیازمند بازنگری و آموزش هستیم و فضای رسانه مناسب تر و کارآمدتر است.
مهم این‌که در مقیاس محلی، مطبوعات محلی و شبکه‌های استانی چگونه می‌توانند در نهادینه کردن اخلاق سیاسی موثر باشند؟ نقش رسانه‌های محلی را باید در ارتقای یادگیری اجتماعی و کنترل گروه‌های اثرگذار در ساختار سیاسی ارزیابی کرد. اگر به تنوع دیدگاه‌های سیاسی، قومیتی و مذهبی در استان‌ها بیندیشیم، به اهمیت این قابلیت پی می‌بریم. زیرا مطبوعات سراسری و شبکه‌های مختلف رسانۀ ملی به تنهایی و به یک سنگ نمی‌توانند عهده دار اجرای ماموریت‌های فرهنگی باشند و باید در مقیاس استانی هم مورد توجه ویژه قرارگیرد. در گام اول باید تعریفی از اخلاق سیاسی بکنیم. برخی معتقدند اخلاق سیاسی آن دسته از فضائل اخلاقی است که در عین فراگیری برای همه، یادگیری آن برای سیاستمداران ضرورت بیشتری دارد. همچنین اخلاق سیاسی اموری از قبیل احترام به یکدیگر، وحدت، امنیت و منافع ملی، اصول و قواعد بازی سیاسی، به کارگیری ابزارهای مشروع در تبلیغات حزبی و تحمل و انکار و تکفیر نکردن احزاب دیگر را شامل می‌شود.
هر روز که به فضای انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم، به لزوم رعایت اخلاق سیاسی و نهادینه کردن این ارزش در جامعه پی می‌بریم اما رسانه‌های محلی چگونه به این هدف دست می‌یابند؟ رسانه‌ها کارکرد‌های متعددی در جامعه برعهده دارند. «دنیس مک کوئیل» درکتاب «مقدمه ای بر نظریه رسانه‌های جمعی» رسانه‌ها را میانجی روابط اجتماعی می‌داند. با این تحلیل رسانه‌ها و بخصوص رسانه‌های محلی دارای کارکردهای متنوعی هستند که مهم‌ترین آنها کارکرد نظارتی، سرگرم سازی، تبلیغی، اعطای پایگاه اجتماعی، بحران زدایی حمایت از هنجارهای اجتماعی، انتقال میراث‌های فرهنگی و اجتماعی از نسلی به نسل دیگر و بیان عقاید.
مطبوعات و شبکه‌های استانی می‌توانند تمام این خصوصیات را دارا باشند و با بهره گیری بیشتر از عناصر آشنا برای مخاطبان از جمله نمادهای بومی محلی و زبان مادری می‌توانند تاثیر بیشتری بگذارند. این تاثیر از طریق راهنمایی و رهبری در همگن‌سازی جامعه با توجه به اهداف از پیش طراحی شده و تلاش برای نوگرایی و توسعه از طریق آموزش و انتقال فرهنگ اجرا می‌شود. این خصوصیت در شبکه‌های استانی و مطبوعات محلی از طریق راهبردهای ۳ گانه تصویر سازی، الگوسازی و قالب بندی افکار تحقق می‌یابد و شیوه‌های عملی آن در اتاق فکر این رسانه‌ها به دقت ترسیم می‌شود.
ممکن است رسانه‌ها در توضیح فکر مردم موفق نباشند، اما در بیان این نکته که راجع به چه فکر کنند می‌توانند موفق باشند. این مهم می‌تواند از طریق تولید برنامه‌های پرمخاطب با رویکرد تبیینی و ساخت مستندها و سریال‌های تلویزیونی جذاب در شبکه‌های استانی و انتشار گزارش‌های جذاب بومی در مطبوعات محلی یابد. استراتژی این رسانه‌ها در تحقق این مهم می‌تواند شامل تعمیق احساس یگانگی فرد با واحد سیاسی، تقویت علاقه‌مندی به زاد و بوم، افزایش مشارکت سیاسی نهادینه شده و تقویت نهادهای مدنی صورت پذیرد.