سید سجاد بالاد

شاخص هایی برای ارزیابی نقش جوانان ایرانی در رسانه ای به نام رادیو

شاخص هایی برای ارزیابی نقش جوانان ایرانی در رسانه ای به نام رادیو رادیو، رسانه ای است که نه تنها نامش برای بسیاری از افراد در کشور ما و سایر نقاط جهان آشناست بلکه در زندگی روزمره خود نیز خواسته یا ناخواسته در معرض امواج و پیام های آن قرار داریم. فرقی نمی کند در […]

شاخص هایی برای ارزیابی نقش جوانان ایرانی در رسانه ای به نام رادیو

baladرادیو، رسانه ای است که نه تنها نامش برای بسیاری از افراد در کشور ما و سایر نقاط جهان آشناست بلکه در زندگی روزمره خود نیز خواسته یا ناخواسته در معرض امواج و پیام های آن قرار داریم. فرقی نمی کند در منزل یا محل کارمان باشیم یا در داخل ماشین و یا از طریق گوشی های تلفن های همراه مان. هر طور که باشد، از زمانی که «گولی یلمو مارکونی ایتالیایی در فوریه ۱۹۲۰ در کمپانی مارکونی اجازه پخش رادیویی را دریافت کرد»(۱) ، تا به امسال یعنی ۲۰۱۵، نزدیک به یک قرن می گذرد اما با گذشت این سال ها، هنوز از ارزش و جایگاه این وسیله ارتباط جمعی کاسته نشده است. این رسانه، علیرغم روند رو به گسترش ارتباطات و ظهور فن‌آوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، در بین وسایل ارتباط جمعی، بیشترین دسترسی مردم جهان به خود را دارا می‌باشد که می‌تواند نقش مهمی در تبادل اطلاعات و دانش و افزایش آگاهی‌های عمومی، تفاهم و درک متقابل ملت‌ها، صلح و ارتقاء تنوع فرهنگی ایفا کند…. (۲)
در راستای اهمیت و جایگاه رسانه رادیو، از سال ۲۰۱۲، روز ۱۳ فوریه به عنوان «روز جهانی رادیو» انتخاب شده است. امسال هم برای چهارمین سال، این روز، با شعار « با جوانان، برای جوانان»گرامی داشته شد.
به مناسبت روز جهانی رادیو، دو پیام در فضای رسانه ای منتشر شده است. علاوه بر بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل، از طرف خانم ایرینا بوکووا مدیرکل یونسکو نیز پیامی صادر شده است. در پیام دبیر کل، آمده است: در روز جهانی رادیو،وسیله ای را ارج می نهیم که قدرت تخیل را جلب می کند ومردم را گردهم می آورد . هرسال رادیوی سازمان ملل متحد بیش از یک هزار و ۲۰۰ برنامه مستند،اخبار و سرمقاله را روی امواج ارسال می نماید.امسال گرامی داشت روز جهانی رادیو برای یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون زن و مرد جوان تاکید دارد . رادیو برای جوانان سراسر جهان اهمیت دارد.همان گونه که ماهیت آرمان های نوین توسعه پایدار و توافق جدید جهانی درباره تغییرات آب وهوایی به وسیله جامعه بین المللی درحال شکل گرفتن است ما نیاز به شنیدن ندای زنان ومردان جوان به گونه ای رسا، قوی وفوری داریم. »(۳)
اما نگاهی به پیام صادر شده از سوی مدیر کل یونسکو به مناسبت این روز،حاوی نکات قابل توجهی است. در بخشی از پیام وی آمده است: «چهارمین سال روز جهانی رادیو که هر سال آن را گرامی می‌داریم، امسال بر موضوع مردان و زنان جوان تأکید دارد. به این مناسبت، یونسکو بر شمول اجتماعی هرچه بیشتر نسل زیر ۳۰ سال تأکید می‌کند؛ با توجه به این مهم که آنها بیش از نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. در این روز همچنین یونسکو بر اهمیت نقش رادیو در تحقق این هدف تأکید می‌کند.جوانان به اندازه کافی در رسانه‌ها حضور ندارند و این گونه‌ای از طردشدن است که اغلب نشان‌دهنده انزوای اجتماعی، اقتصادی و دموکراتیک است. هنوز هم تهیه‌ کننده‌های جوان نایاب‌اند. تعداد بسیار کمی از برنامه‌ها به جوانان اختصاص دارد یا از طرف آنها برنامه‌ریزی و تهیه شده است. این کمبود، بیانگر پیش داوری‌های بسیار زیادی است که در مورد جوانان در رسانه‌ها از جمله تلویزیون و رادیو گسترش یافته است…»
به اعتقاد نگارنده، با توجه به اینکه نیمی از جمعیت کشور را جوانان تشکیل می دهند، از پیام اخیر مدیر کل یونسکو می توان شاخصی های مهمیرا برای بررسی وضعیت حضور جوانان کشور در رسانه فراگیری مانند رادیو استخراج کرد. اولین شاخص؛ میزان حضور جوانان زیر ۳۰ سال در رادیو، نه به عنوان شنونده، بلکه به عنوان تهیه کننده است. شاخص دوم تعداد برنامه های اختصاص داده شده به جوانان در رسانه ای مانند رادیو است. سومین شاخص تعداد برنامه های برنامه ریزی و تهیه شده توسط جوانان کشور برای این رسانه است. و آخرین شاخص، نگاه جنسیتی به این مقوله است. یعنی با فرض حضور جوانان در مقام تهیه کننده برنامه های رادیویی، چه میزان از این عده، را جنس مذکر و چه میزان را جنس مونث تشکیل می دهند.
چنانچه شاخص های چهار گانه طرح شده در بالا، نشان دهنده وضعیت مناسبی در این خصوص باشند، مشکل چندانی وجود ندارد اما قضیه از آنجایی جدی می شود که شاخص حضور جوانان تهیه کننده در شبکه های مختلف رادیویی از وضعیت مناسبی برخوردار نباشد. چرا که این عدم حضور از دیدگاه سازمانی مانند یونسکو که به موضوعات علمی و فرهنگی ملل مختلف جهان می پردازد، به منزله طرد شدن جوانان و نشان دهنده انزوای اجتماعی، اقتصادی و دموکراتیک است. از سوی دیگر نشان دهنده میزان پیش داوری های موجود در رادیو نسبت به نقش و حضور جوانان با محوریت تبعیض جنسیتی است.
موضوعی که به نظر می رسد می بایست از سوی نهادهای مسوولی مانند سازمان صدا و سیما و وزارت ورزش و جوانان مورد توجه ویژه و جدی قرار گیرد این است که «رادیو رسانه ای برای آینده است. رادیو وظیفه ای برای در گیر کردن افراد جوان دارد، نه فقط به عنوان شنوندگان بلکه به عنوان تهیه کنندگان فعال و خلاق محتوا ».

سید سجاد بالاد
مدرس دانشگاه و دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی
پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

۱. درک رادیو، آندرو کرایسل، ترجمه معصومه عصام، تحقیق و توسعه صدا، تهران، ۱۳۸۱
۲- http://iranunesco.ir/project/fa/news/89/
۳ – http://www.asriran.com/fa/news/381725/

Share