چرا مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ تمدید شد؟
چرا مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ تمدید شد؟ سوم آذر ۹۳ به پایان رسید. سوم آذر در تاریخ برای خود جای ویژه‌ای باز کرده است. یک سال پیش در چنین روزی ایران و گروه ۱+۵ در ژنو توافقنامه‌ای را امضا کردند تا در یک فاصله زمانی یک ساله بتوانند برای هم اعتمادسازی کنند تا هم […]
چرا مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ تمدید شد؟
سوم آذر ۹۳ به پایان رسید. سوم آذر در تاریخ برای خود جای ویژه‌ای باز کرده است. یک سال پیش در چنین روزی ایران و گروه ۱+۵ در ژنو توافقنامه‌ای را امضا کردند تا در یک فاصله زمانی یک ساله بتوانند برای هم اعتمادسازی کنند تا هم غربی‌ها از عدم انحراف برنامه هسته‌ای ایران اطمینان پیدا کنند و هم در این مدت مقداری از تحریم‌های ایران کاهش پیدا کند. بر اساس این توافق، ایران باید غنی‌سازی ۲۰ درصد را متوقف کند و این غنی‌سازی را تا حد ۵ درصد کاهش دهد و غرب هم متعهد شد تحریم‌های اقتصادی را تعدیل و تعلیق و دارائی‌های بلوکه شده ایران را در چند مرحله به این کشور بازگرداند. پس از یک سال از توافق ژنو اینک زمان ضرب‌العجل تعیین شده از طرف دو گروه مذاکره به پایان رسیده است. گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای در حوالی محل مذاکرات آنقدر داغ بود که هر ساعت خبری از خروجی خبرگزاری‌ها و رسانه‌های دیداری و شنیداری دنیا از احتمال توافق یا عدم توافق به گوش می‌رسید و غالبا هم از طرف مسئولین مذاکرات تکذیب هم می‌شد. سکوت رسانه‌ای طرف‌های مذاکره، بازار شایعات را داغ کرده بود. آن چیزی که به صورت مستند و قابل اتکا از این مذاکرات به گوش می‌رسید ناامیدی برخی از کشورهای اروپایی گروه ۱+۵ از این مذاکرات و به نتیجه نرسیدن این مذاکرات در سوم آذر بود. پس از پایان زمان تعیین شده یعنی سوم آذر مشخص شد که نگرانی و عدم اطمینان طرف‌های غربی از نرسیدن به یک توافق در این مذاکرات آنچنان هم بی دلیل نبوده است.
حدود ساعت ۲۰ سوم آذر بود که تمام رسانه‌ها در خبری فوری از اتمام مذاکرات ایران و ۱+۵ خبر دادند و از تمدید این مذاکرات تا ۷ ماه آینده گفتند. بلافاصله پس از اعلام این خبر، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ به این سئوال که آیا این مذاکرات به توافقی جامع رسیده است یا خیر، راه رسیدن به توافق را دشوار بیان کرد و از تمدید آن تا ۷ ماه آینده یعنی تا ۱۰ تیر ماه ۹۴ خبر داد. جان کری از جزئیات مذاکرات چیزی به خبرنگاران نگفت تا همچنان ماهیت و جزئیات این مذاکرات در هاله‌ای از ابهام باشد. جان کری در قسمتی از صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کرد که تحریم‌ها و فشار گروه‌های ۱+۵ کار خود را کرده و ایران تأسیسات هسته‌ای خود را محدود کرده است. وزیر امور خارجه آمریکا با اعلام اینکه همچنان تعهدات دو طرف در توافقنامه ژنو پابرجاست و دوطرف براساس آن کار خود را تا ۷ ماه آینده دنبال می‌کنند.
این که این مذاکرات تقریبا بی‌نتیجه بود و ماحصلی برای دو طرف نداشته تقریبا بر همه عیان است ولی ۴ نکته از مذاکرات یک سال اخیر دو طرف قابل توجه است که رد ذیل به آن اشاره می‌کنم:
در دو ماه آخر منتهی به سوم آذر، همه طرف‌ها از رسیدن به یک توافق جامع خبر می‌دانند و امیدوار بودند تا پایان این ضرب‌العجل به این توافق برسند. حال چه شده که این مهم اتفاق نیافتاده؛ باید در زیاده‌خواهی طرف مقابل جستجو کرد. ایران در توافقنامه ژنو بعضی از دستاوردهای بومی خود را به حال تعلیق درآورد تا به دنیا ثابت کند که برنامه غیرقانونی هسته‌ای ندارد و در راستای راستی‌آزمایی این ادعای خود غنی‌سازی ۲۰ درصد را متوقف و دست آژانس انرژی اتمی را در بازدید از تأسیسات هسته‌ای خود باز گذاشت. ایران تعهدات خود را انجام داده و تمام کشورهای ۱+۵ به این امر اذعان دارند. پس به این نتیجه می‌رسیم ۱+۵ تعهدات خود را عملی نکرده و فراتر از توافقنامه ژنو از ایران مطالبه‌ای را مطرح کرده است و ایران نیز زیر بار این تعهدات زیاده‌خواهانه نرفته و مذاکرات به نتیجه خاصی نرسیده است. وزیر امور خارجه آلمان در گفتگویی با اشپیگل گفته مذاکرات فراتر از تصور بوده ولی آنطوری که وی می‌خواسته ایران زیر بار برخی تعهدات نرفته است.
اینکه غربی‌ها پذیرفته‌اند براساس توافقنامه ژنو، طرفین تعهدات خود ادامه دهند تا مجددا در یک بازه زمانی ۷ ماهه در دور جدیدی از مذاکرات بتوانند به توافقی جامع که نظر دو طرف را تأمین کند، برسند پیام واضح و آشکاری دارد که غرب این را قبول کرده است که باید از مواضع و زیاده‌خواهی‌های خود کوتاه بیاید. ایستادگی تیم مذاکره کننده ایرانی، غرب را به این عقب‌نشینی واداشته است. موقعیت متزلزل دولت کنونی آمریکا بعد از انتخابات اخیر این کشور از یک سو و فشار کنگره از سوی دیگر باعث شده آمریکا بسیار محافظه‌کارانه به این مذاکره نگاه کند. آمریکا بیش از همه در این دور از مذاکرات تحت فشار بود. اگر تیم مذاکره کننده ایرانی روی مطالبات به حق خود پافشاری کند قطعا به پیروزی‌های مطلوبی دست پیدا می‌کند.
نکته قابل توجه در مذاکرات یک سال اخیر، همراه و همدل نبودن کشورهای عضو ۱+۵ با یکدیگر بوده است. اختلافات کشورهای این گروه با روسیه که عضو این گروه است و اختلاف نظر شدید سه کشور اروپایی با آمریکا در طولانی شدن روند مذاکرات بسیار به چشم می‌آمد. اختلاف ۳ کشور اروپایی این گروه و آمریکا با روسیه پس از اتفاقات اخیر اوکراین به اوج خود رسیده و این اختلافات در اعلام موضع رسمی این کشورها در مورد برنامه هسته‌ای ایران کاملا مشهود است. لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در حاشیه مراسم پایان مذاکرات وین در جمع خبرنگاران رسما اعلام کرد که مسکو قصد دارد بطور یکجانبه تحریم‌های آمریکا علیه ایران را لغو کند و چین را نیز به این امر تشویق کند. ولادمیر پوتین در تماسی تلفنی با رئیس‌جمهور ایران گفته که روسیه اجازه طولانی شدن مذاکرات تا زمان نامعلوم را نمی‌دهد.
چیزی که بیش از همه حائز اهمیت است این است که کسی در مذاکرات در مورد ماهیت برنامه هسته‌ای ایران صحبتی نمی‌کند و همگان ایران هسته‌ای را پذیرفته‌اند و می‌دانند که ایران با دانش بومی و بدون نیاز به غرب توان رسیدن به غنی‌سازی حتی بالاتر از ۲۰ درصد را دارد و نمی‌توان ایران هسته‌ای را متوقف کرد. لذا با علم بر این قضیه آنها می‌دانند که نمی‌توانند ایران را تحت فشار بگذارند. از طرفی آنها بعد از فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر حرام بودن تولید، انباشت و استفاده از سلاح هسته‌ای کاملا برایشان روشن شده که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست ولی نمی‌توانند این قضیه را به رژیم صهونیستی تفهیم کنند. آنها می‌دانند که ایران اگر بخواهد می‌تواند به غرب و دغدغه‌های آنها توجهی نداشته باشد و کار خود را انجام دهد ولی ایران چنین هدفی ندارد. بارها مسئولین کشور از تریبون‌های رسمی و غیر رسمی اعلام کرده‌اند که ایران اهل صلح است و برای تأمین این صلح حاضر است نگرانی منطقی جامعه جهانی را برطرف کند.
مذاکرات مسقط و تحرکات آمریکا در این مذاکرات نشان داد که ایران تنها با آمریکا طرف است. وزیر امور خارجه فرانسه پس از پایان مذاکرات مسقط گفت ما نمی‌توانیم چشم خود را روی خواسته‌های آمریکا ببندیم. دلایل بسیار زیادی در کنار این دلایل وجود دارد که نشان می‌دهد ایران در مذاکرات هسته‌ای فقط با خواسته‌ها و منافع آمریکا طرف است و به نتیجه رسیدن مذاکرات به نظر مستقیم آمریکا وابسته است. این که می‌گویم آمریکا امروز در ضعیف‌ترین حالت ممکن است حرف بی راهی نیست. دولت کنونی آمریکا امروز مشکلات عدیده‌ای در منطقه در جنگ با گروه‌های تکفیری دارد. هزینه‌های سرسام‌آور جنگ در افغانستان و عراق مردم این کشور را ناراضی کرده است. کنگره آمریکا، دولت را به شدت تحت فشار گذاشته است. استعفای وزیر دفاع آمریکا را می‌توان در این راستا توجیه کرد. همگام نبودن تیم اروپایی، روسیه و چین در مذاکرات با این کشور و نیاز بیش از حد آمریکا به این توافق برای داشتن یک بیلان مثبت در انتخابات آینده کنگره و ریاست جمهوری این کشور، آمریکا را بیش از پیش در موضع ضعف قرار داده است. آمریکا به شدت از طرف رژیم صهیونیستی تحت فشار است. جان کری پس از هر جلسه با تلاویو تماس می‌گرفت و نتانیاهو را در جریان جزئیات مذاکرات قرار می‌داد و وی برای آمریکا خط و ربط ادامه مذاکرات را تعیین می‌کرد. زیاده‌خواهی آمریکا در مذاکرات و پیشنهادات بسیار ناچیز آنها که نیاز حداقلی کشور ما را برطرف نمی‌کند قفل محکمی بر توافق وین زد. بر اساس گمانه زنی‌های برخی رسانه‌ها، آمریکا در بسته پیشنهادی جدیدی به ایران، فعالیت ۴۵۰۰ سانتریفیوژ نسل یک را برای ایران در نظر گرفته بود و در مقابل در یک بازه زمانی ۳۰ ساله حاضر به رفع تحریم‌های ایران شده بود. این دست پیشنهادات آینده مذاکرات را با ابهام مواجه می‌کند زیرا ایران هرگز زیر بار این تحریم‌ها نخواهد رفت.
حال با همه این شرایط تیم مذاکره کننده ما باید از این برتری و شرایط مناسب مذاکرات نهایت بهره را ببرد و در مذاکرات پیش رو با تدبیر و مقاومت مسیر را ادامه دهد و بتواند بیشترین امتیاز را بگیرد و به یک توافقی دست پیدا کند که مردم به داشتن این چنین سیاستمدارانی به خود ببالند.
مردم و مسئولین و در رأس نظام، رهبر فرزانه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از این تیم حمایت کرده و می‌کنند و ما همه امیدواریم به پشتوانه تجربه دکتر ظریف وتیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران و قطعا مقاومت ایشان روی خطوط قرمز نظام که حفظ ماهیت تأسیسات هسته‌ای فردو و نطنز، آب سنگین اراک و ادامه روند تحقیق و توسعه علم انرژی هسته‌ای در کشور است راه پیروزی بسیار نزدیک می‌باشد. توافق نهایی هر چه باشد باید در یک فرایند قانونی به مجلس شورای اسلامی برود و به تأیید نمایندگان مردم نیز برسد تا شکل رسمی و لازم الاجرایی به خود بگیرد.
و من الله التوفیق
مهدی خورسند
پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
دیدگاه