به کجا چنین شتابان …؟

به کجا چنین شتابان …؟

خانواده در همه فرهنگها کانون شکلگیری هویّت انسان است. هیچ انسانی جدا از خانواده اش قابل تعریف نیست و خانواده اساس شکلگیری شخصیت هر فرد است. و جایگاه آن فراتر از مجموعه افرادی است که صرفاً در یک فضای فیزیکی مشارکت دارند. در داخل این کانون مقدس، افراد بوسیله حلقه های عاطفی نیرومند، بادوام و متقابل به یکدیگر گره خورده اند؛ و اصل محوری در رابطه با خانواده اینست که ورود به آن فقط از طریق ازدواج یا تولّد امکان پذیر است. بخاطر همین اصل است که خانواده می تواند پایه بنیادین جامعه، مرکز سازنده زندگی انسان، خشت بنای جامعه و کانون اصلی حفظ سنّتها، هنجارها و ارزشهای اصیل اجتماعی باشد. لذا در نزد خانواده ها شناخت عواملی که موجب پیدایش، شکلگیری و تقویت ارزشهاست، همواره از اهمّیت خاصّی برخوردار بوده است.
مفهوم خانواده در ایران زمین از قدمتی بسیار کهن و از معنایی بسیار عمیق نیز برخوردار است. چون صمیمیتی که در خانواده ایرانی حاکم است، تقریباً در هیچ جای جهان وجود ندارد. امّا امروزه متناسب با انتشار فناوری های مدرن، بنیان خانواده های ایرانی در همه سطوح جامعه در معرض تهدیدات جدّی قرار گرفته است. ابزارهایی مانند موبایل، تبلت، لب تاپ و بطور کلی کامپیوتر های مجهز به مودم و دارای قابلیت اتصال به اینترنت ، علی رغم اینکه می توانند ابزار هایی بسیار مهم و مفید برای آدمی باشند و بجای اینکه موجب آسایش، پیشرفت علمی، عقلی و معرفتی افراد باشند، عملاً مُخلّ آسایش، موجب پسرفت علمی و عقلی و سرکوب استعداد های کاربران محترم این وسایل شده است.
گزارش های مکرّر و فراوانی حاکی از آنست که گرایش جوانان به عضویت در شبکه های مجازی، عشقهای مجازی، کلاهبرداری و سوءِ استفاده از دختران و پسران با ارائه مشخصات جعلی، ازدواج های اینترنتی که غالباً منتهی به طلاق می شوند، سرقت اطلاعات و تصاویر خانوادگی و اخّاذی را موجب شده است.
در حال حاضر شبکه های اجتماعی مجازی تقریباً خبرساز ترین سایتهای اخیر اینترنتی به حساب می آیند که توئیتر، فیس بوک، لینکدین، مای اسپیس و… از معروفترین آنها در جهان هستند. همراستا با همین شرایط، تهدیدات سایبری در میان جوانان ایرانی به سرعت در حال تبدیل به یک بحران ملّی است. چون بیشتر تهدیدات و خشونت های سایبری از رایانه های خانگی نشأت می گیرد. خشونت می تواند در بستر یک رابطه محبت آمیز صورت پذیرد. چرا که دنیای مجازی شکل دیگری از دنیای واقعی است. به این معنا که هر دوی آنها دارای عناصر اولیه مشترک هستند و تنها چگونگی، جنس و نقش عناص آنها با هم فرق دارد. بعبارت دیگر مهارت های فنی و رفتاری، لازمه تعامل در این فضاست و افراد با بهره گیری از فضای واقعی وارد این فضا خواهند شد.
شایان ذکر است که امنیت اجتماعی لزوماً مترادف با امنیت ملّی نیست و فقط وجهۀ سیاسی ندارد. به این معنا که امروزه در مجامع علمی حتّی مباحثی تحت عنوان تروریسم فرهنگی مطرح است.
در سال ۱۹۹۹ میلادی، شخصی به نام خانم«فرانسیس استیونر ساندرز»از متخصصان جنگ جهانی دوّم کتابی با عنوان«جنگ سرد فرهنگی: CIA و جهان هنر و ادب»را منتشر نمود و به نقش سازمان سیا در استفاده از روشهای تروریسم فرهنگی در ابعاد مختلف آن پرداخت و ناتوی فرهنگی را استراتژی فرهنگی سازمان CIA نامگذاری کرد. هدف اصلی این پروژه، نابودی فرهنگ و هویت ملّی و دینی جوامع، بویژه مقابله با ایمان انسان هایی است که بر دفاع شرافتمندانه از هویّت خود اصرار دارند.
یعنی هدف گرفتن فرهنگ بعنوان سنگ زیرین و پایه اصلی جوامع و نسخ هویت و بیگانه نمودن انسانها از خویشتن خویش…!
تاکتیک اصلی این عملیات جهانی بصورت غیر مستقیم و نامحسوس برنامه ریزی شده است. و هدف اولیه آن قطع رابطه فرهنگی کشور ها با گذشته پرافتخارشان است. پروژه مزبور از مراحل و کلاسه بندیهای متعدد و پیچیده ای برخوردار است؛به نحوی که تفاوت اصلی آن با تهاجم نظامی، مشخص نبودن چهره مهاجمان است که این تفاوت کمی نیست! بدینصورت که عناصر حرفه ای تعلیم دیده با القاء شبهات در ارزشهای جامعه از طریق محصولات فرهنگی مانند کتاب، فیلم، موسیقی، اشیاء لوکس و انواع مُد، مردم را نسبت به میراث علمی و فرهنگیشان بی اعتنا و دلسرد می کنند.
مارشال مک لوهان(واضع نظریه دهکده جهانی) می گوید:«جنگهایی که در دهکده جهانی رخ خواهند داد بوسیله تسلیحات جنگی و در میدان نبرد نخواهد بود. بلکه این جنگها بدلیل تصوراتی صورت می گیرد که رسانه های جمعی به مردم القاء می کنند».
لذا بنابرتعریف فوق براحتی می توان فهمید که این رویکرد در تغییر علایق جوانان، مدلهای لباس و آرایش، ادبیات و منابع مطالعاتی، نحوه صرف اوقات فراغت، رواج مکاتب خاص هنری، تغییر در موسیقی رایج، گسست و بیگانگی با سنّتهای فرهنگی و فرهنگ سنّتی در بین جوانان در حال وقوع است.
مغالطه ای که باید، امروز جامعه ما خیلی نسبت به آن حساس و هوشیارباشد، اینست که در بسیاری از محافل دانشگاهی و غیر دانشگاهی و حتی خارج از کشور مطرح می شود که چون در غرب آپولو یا موشک به فضا می فرستند پس لزوماًکشورهای صنعتی در حیطه علوم انسانی همپیشرفته اند! چنین تعبیری مثل آنست که یک انسان سطحی نگر اشتباهات و خطا های یک شخص سرمایه دار را نبیند.
اتفاقاً برعکس در غرب علوم انسانی، زیر پای همان ابزارهای مدرن، قربانی شده است و جالب تر آنست که در مدلهای پیشرفت غربی همه مردم در دسترسی به آثار توسعه سهیم نیستند.
بهیچ عنوان نبایدعلل ضعف کشور مان در حوزه فناوری را در مقایسه بین “پیشرفتهای تکنولوژیک غرب”و “تمرکز ما بر روی بحث تعلیم و تربیت”ریشه یابی کنیم. همانطور که اشاره شد این یک مغالطه است. خوب مسلماً ما هم باید در زمینه های علمی ترقّی کنیم یعنی هم اختراع کنیم و هم دانش فنی روز دنیا را بیآموزیم؛اما با توجه به آمارهای سرسام آور طلاق، خودکشی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر، سقط جنین و انحرافات مختلفی که ناشی از گرایش شدید به پوچگرائی در ممالک غربی است،مُبیّن اینست که در انسان سازی، غرب امروز حرفی برای گفتن ندارد. چه بسا گزاره هایی که به دانشمندان غربی نسبت می دهند، کاملا متعلق به دانشمندان مسلمان است که دانشمندان غربی با زیر پا گذاشتن حق مالکیت معنوی دانشمندان ما آن دستاوردهایارزشمند را مصادره به مطلوب نموده اند ومصادیق آن بحدی مفصل است که شرح آن در صدبرابر این مجال هم نمی گنجد.
مع الوصف فقدان برخورد و رفتار مناسب، هنجارمند، قانونمند و از همه مهمتر اخلاق مدار، ارتباط میان افراد را دچار چالش های جدی خواهد کرد و فعالیت در فضای مجازی همچون فضای فیزیکی فقط با الگوی هنجارمند و متناسب با فرهنگ بومی، موجّه خواهد بود و بنظر می رسد امروز زمان آن رسیده که همه نهادهای فرهنگی از جمله پلیس سایبری، آموزش و پرورش، دانشگاه و بویژه پدران و مادران و… آگاهی خود را در زمینه تهدیدات و آسیبهای جدید ناشی از فضای مجازی افزایش دهند و اقدامات لازم را در این خصوص عملی نمایند.
پی نوشت ها :
________________________________________
۱) ابراهیم پور و کامیان؛ آسیب های نوپدید : شبکه های اجتماعی مجازی در کمین خانواده ایرانی
۲) ابراهیمی و محمدی؛ فرهنگ بستری برای جنگ روانی
۳) امینی؛ رسانه ها و عملیات روانی
۴) پایان تاریخ شما؛ رحیم پور ازغدی

امیرحسین فروتن

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.