از عرفه تا قربانگاه عاشورا

از عرفه تا قربانگاه عاشورا

حاجیان رفتند به قربان زحج برگشتند

مابه قربان تو رفتیم همانجا ماندیم

اعجاز کار امام حسین (ع) را باید در این نکته دید که او روز “عرفه “را به روز “عاشورا” پیوند می زند و به وضوح و تمایز نشان می دهد اسلام محصور در” فقه ” و “شریعت” نیست ! هرچند که فقه و شریعت رکنی قویم از ارکان اسلام به شمار می آید اما به صرف تکیه به فقه و شریعت نمی توان اهل جوانمردی و پاکبازی بود و در تاریخ جاودانه ماند . فقه را آن ظرفیّت نیست که کسی را- در آزادی و آزادگی- مقتدای بشریت نماید به تعبیر حافظی : ” از شافعی مپرسید امثال این مسایل”

معاصر و معاشر با امام آزادگان ، بودند شریعت مدارانی که متفقّهانه و متنکّسانه در فضای امن ملل و نحل، روزگار می گذارنیدند.

اما با تجلیّات شهودی و با عرفانیات حسینی و به تبع از آن با حس دردهای اجتماعی بیگانه بودند و آنگاه هم که امام حسین (ع) از سر اتمام حجت و مظلومیت برایشان نامه نوشت و ندای :” هل من ناصر ینصرنی”‌ خود را ،به گوششان رساند، آنان بی مبالات به این استمداد ، سر در گریبان کشیده و به کنج عافیت خزیدند ! چرا چون آنچه برای این جماعت ناز پرورده تنعم ، یعنی اشخاص زَََََبون وجَبون ،اصل و اساس بود فضیلت و آسودگی بود! که در دستگاه خود به وفور آن را داشتند این نگاه نمی گذاشت تا آنان با عرفه و عاشورا و مسئولیت های منبعث از آن ، نسبتی برقرار نمایند چه زیبا مولانا در بیان روانشناختی تیپ این طایفه می گوید:

که فتوّت دادن بی علت است

پاکبازی خارج هر ملت است

زانکه ملت فضل جوید یا خلاص

پاکبازا نند قربانان خاص

حماسی حسینی حماسه ای گذرا و حادثه ای یک بار برای همیشه نبود که “دکوراتیو” شود که اگر چنین بود پس از آن قیام الهی جریان توّابین و سربداران و حماسه های دیگر (خاصّه انقلاب اسلامی) به وقوع نمی پیوست . امام حسین (ع) با آن رویداد خونبار بی نظیر نشان داد ،آنگاه که آزادی و عدالت بر باد می رود به دور کعبه چرخیدن به مثابه دور بت چرخیدن است و قربانی نمودن گوسفندان و …اعانت به نظام جور است. او نشان داد که در لباس شریعت بودن و بر مسند پیامبر (ص) نشستن با خودکامگی ، استبداد و تزویر سازگار نمی افتد . روز عرفه روز شناخت خدا و مسئولیت های انسانی ست و روز قربان روز برکندن از تعلقات این جهانی . به تعبیر دکتر علی شریعتی : “اسماعیلت را هر چه باشد در راه خدا قربانی کن ” خداوند در آزمون بزرگ ابراهیم (ع) نهایتاً او را از ذبح اسماعیل باز داشت و به تعبیر دکتر اقبال لاهوری به پیامبر خود گفت :

کای خلیل ما ،تو از ذبحی معاف

این چنین ذبحی تورا باشد گزاف!

اما امام حسین (ع) نه خود بلکه خاندان خود را نیز به قربانگاه خاص برد و به رغم آنهمه ترعیب ،تطمیع و تنقید (از دوست و دشمن) خلاصی نجست –میبرد در کربلا هفتاد دو ذبح عظیم – اگر آن مضامین بلند دعای عرفه نبود (دعای که پرده از تجارب معنوی و درونی امام حسین برمی گرفت )عاشورایی به درازنای ابدیت به وجود نمی آمد. امام حسین و یاران عاشورایی او عاشق خدا بودند و عاشق آنچه او می گفت . لذا سرمبارک او و یاران او می باید به مهمانی نیزه ها می رفت تا او ثارالله و خونبهای خدا باشد. عرفه و عاشورای امام را تنها با معیارهای متداول زمانه و مذاهب فقهی رایج نمی توان درک کرد که اگر چنین بود بزرگانی چون ابن الخلدون ، غزالی ،و … آن را درک می کردند ! او بزرگ بود و کار او بزرگ .

به کدام مذهب است این

به کدام ملت است این

که کشند عاشقی را که تو عاشقم چرایی ؟! (فخرالدین عراقی)

دکتر سید حجت مهدوی سعیدی
پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.