تعزیه ریشه ی گیلانی دارد

پژوهشگر و باستان‌شناس جایگاه مراسم تعزیه را در فرهنگ ایرانیان بسیار ارزشمند و مقدس برشمرد و گفت: این آئین مذهبی متعلق به سرزمین گیلان و برخاسته از دیار دیلمان است.

میثم نوائیان،  ضمن بررسی پیشینه مراسم تعزیه، به ریشه گیلانی این میراث معنوی اشاره کرد و افزود: تعزیه به عنوان میراثی کهن در ایران زمین، به منظور زنده نگه داشتن یاد و خاطره حماسه‏‌ی امام حسین (ع) و اهل بیت و یاران ایشان بوده است که تداوم الگوها و عینیت بخشی به حادثه کربلا از نقاط قوت و شاخص آن به شمار می‏‌رود.

وی ادامه داد: تعزیه دارای موضوعاتی متنوع و روالی خاص است، به‌طوری‌که هر روز آن بر اساس روایات و موضوعات مرتبط با شخصیت‏‌های موجود در حادثه کربلا که روزهای مختلف ماه محرم نیز به آنها تعلق دارد صورت می‏‌گیرد.

میثم نوائیان جایگاه مراسم تعزیه را در فرهنگ ایرانیان بسیار ارزشمند و مقدس برشمرد و تصریح کرد: این آئین مذهبی متعلق به سرزمین گیلان و برخاسته از دیار دیلمان است. احمدابن‌ابوالفضل در کتاب “احسنن‌القصص” آورده است که در سال ۹۶۳ میلادی، مراسم تعزیه توسط “معزالدوله دیلمی” در بغداد برگزار شده و برای اولین بار آئین سوگواری برای خاندان اهل بیت (ع) عمومیت یافت و بر این اساس می‌توان معزالدوله دیلمی را موسس تعزیه در گیلان و ایران دانست.

این استاد دانشگاه ضمن اشاره به گیلانی بودن ریشه تعزیه، از نقش برجسته حکومت آل بویه در گسترش فرهنگ ایرانی اسلامی سخن به میان آورد و خاطرنشان کرد: برخاستن حکومت آل بویه از سرزمین دیلمان در گیلان به عنوان اولین حکومت تشیع در آن زمان، زمینه را جهت رشد فرهنگ مذهبی ایران زمین فراهم ساخت. این حکومت با تلاش و عزم جدی خود توانست خلیفه بغداد که فردی سنی بود را نیز مطیع خود ساخته و مراسمات و آداب مذهبی خود را بجای آورند.

وی افزود: بر اساس کتاب “تاریخ فرهنگ ایران” متعلق به دکتر رضا نوری، نشر مهکامه، سال ۹۰، در روز عاشورا سال ۳۵۲ ه.ق بازارهای شهر بغداد برای اولین بار تعطیل اعلام شد و مراسم تعزیه در آن روز با آداب خاص و حضور چشمگیر برگزار شد. در این میان “معزالدوله دیلمی” از امیران حکومت آل بویه نقش برجسته‌ای در زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا داشته که سزاوار است همواره یاد این عزیزان را زنده داشته و اقدامات آنها را به همگان معرفی کنیم.

وی خاطرنشان کرد: پیشینیان و هوشمندان سرزمین ما با خلق سنت تعزیه توانستند حادثه کربلا را همیشه زنده نگه دارند. زمانی‌که شهادت حضرت علی اصغر (ع) و علی اکبر (ع) در تعزیه بازسازی می‏‌شد، اینان نیز توسط این الگوها و عینیت بخشی‏‌ها، خود را در آن جایگاه قرار داده و با آن همزادپنداری می‌کردند.

این پژوهشگر با اشاره به خصوصیات تعزیه در فلات مرکزی ایران، تعزیه گیلان را دارای خصوصیاتی منحصربه‌فرد دانست و افزود: تعزیه امامزاده ابراهیم (ع) و آقا سید جلال‌الدین اشرف (ع) نیز متعلق به این استان بوده که با ویژگی‏‌های خاص خود برگزار می‏‌شده است. ریشه تعزیه در گیلان در حکومت آل بویه و در دیلمان یافت شده و طبق اسناد، دیلمان یکی از ریشه‌های حکومت آل بویه بوده است و هم اکنون نیز روستایی با نام بویه در منطقه املش وجود دارد.

این باستان شناس ضمن تاکید بر لزوم بیان منابع علمی آداب و رسوم و آئین‌های موجود، نقش جلسات علمی را در راستای شناخت بهتر همگان نسبت به آئین‌ها و افتخارات سرزمینی موثر دانست و اظهار کرد: علاوه بر جنبه‏‌های نمایشی آئین‏‌های بومی، طی چند سال گذشته بحث گردشگری مذهبی نیز در بسیاری از کشورها، در حال رشد بوده و بر ما نیز واجب است تا با استفاده از موقعیت‏‌های موجود، زمینه را جهت نهادینه ساختن آئین‏‌های مذهبی در بین مردم فراهم سازیم.

وی ادامه داد: یکی از اقدامات تاثیرگذار در ماه محرم سال‏ جاری، برگزاری مراسم تعزیه توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان به همراه سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری رشت است که این مراسمات با پنل‏‌های علمی نیز همراه بوده و مطالب علمی لازم در زمینه‏‌های مختلفی همچون گردشگری مذهبی، ریشه علمی آئین‏‌ها و… به مخاطبان عرضه می‏‌شود و بحث پرسش و پاسخ دانشجویی نیز در آن جریان دارد.

با توجه به ثبت تعزیه در فهرست ملی آثار تاریخی کشور، مراسم تعزیه از یکم تا چهاردهم محرم، هر شب از ساعت ۱۹:۳۰ با سخنرانی کارشناسان، صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه در خصوص فلسفه نهضت عاشورا و رویدادهای فرهنگی ثبت شده ویژه ماه محرم به عنوان میراث معنوی، در ابتدای خیابان شهید آیت‌الله احسان‌بخش، جنب میدان صیقلان رشت برگزار می‌شود./ایسنا