فقر گفتمان در دولت و خطر انزوای احمدی نژادی برای کابینه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا : دولت پس از انتخابات بارها از افرادی چون سریع القلم، زیبا کلام، حجاریان و عماد افروغ و سایرین خواسته است تا اعتدال را با ارائه تعریفی تبیین کنند. این امر نشان می دهد که دکترین موسوم به “اعتدال” که تبلیغات زیادی در مورد آن شده، هنوز به طور کامل شکل نگرفته است.

در واقع دولت پس از کسب قدرت در حال تلاش برای ایجاد یک گفتمان جدید و اختصاصی است. اما باید توجه داشت که گفتمان سازی یک پروسه اندیشه محور است که مرحله اول آن در حوزه نظری باید شکل بگیرد. گفتمانی که در “قدرت” شکل بگیرد از اندیشه های آزاد و بی غرض خارج نخواهد شد و تنها مثل متکلمی به دفاع و توجیه رفتارهای خود خواهد پرداخت.

حتی خبرها حاکی از این است که فردی که گفته می شود یک دانشجوی مقطع دکتراست مامور شده است تا با آنالیز علمی تمامی سخنان رئیس دولت قبل، نخ تسبیح گفتمانی وی را استخراج کند تا دولت جدید بتواند بر مبنای آن نقشه راه آتی را ترسیم نماید.

در اینکه دولت فعلی دچار یک فقر گفتمانی است، شکی نداریم اما راه ترمیم این عارضه و پر نمودن این خلا بکارگیری گفتمان های “اجاره ای”، “عاریتی” و “التقاطی” نیست. این در حالی است که هنوز در مورد امکان گفتمان بودن “اعتدال” بین سیاسیون اختلاف جدی وجود دارد. افرادی مثل زیبا کلام با گفتمان شدن “اعتدال” مخالفند و از طرفی اظهار نظرهای عجیب دیگری هم این روزها به گوش می رسد. کواکبیان اخیرا گفته بود که اعتدال یک روش (متدولوژی) است! و نمی توان امکان “گفتمان” شدن را برای آن متصور شد. اینکه روش بودن “اعتدال” یک اشتباه علمی است، مورد بحث ما نیست؛ اما به هر حال نشان از خام بودن این مفهوم در فضای سیاسی و حتی در دولت دارد.

اما با نگاهی به ساختار جریان دولتی حاکم باید دید واقعا چنین گفتمانی شکل خواهد گرفت یا نه؟

خطر تجزیه دولت؛ “گسست سه گانه” و انزوای احتمالی

۱- دولت و اصلاحات

در اینکه دولت روحانی با جریان اصلاحات در تعارض معرفتی است همین بس که اغلب کابینه وی را افراد عملگرا و اقتصادی کارگزار تشکیل می دهند. افرادی که از جنس اندیشه اصلاح طلبی نیستند و دغدغه هایی مثل جامعه مدنی را در سر ندارند. اصولا ترکیب این عملگرایی با روشنفکری در هیچ یک از اضلاع این دو طیف قابل تصور نیست. زیرا یکی از فقدان های بزرگ دولت خاتمی در زمان سکانداری همین تراکم افراد تئوریسین و فقدان عملگرایی بود.

دولت روحانی به اصلاح طلبی تعهدی ندارد؛ اما اصلاح طلبان خود را از این دولت طلبکار می دانند. برای مثال در بخش فرهنگی انتساب کارگردان فیلم راوی فتنه «قلاده های طلا» باعث شد تا یکی از زنان سینماگر با تهدید روحانی به جمع کردن امضا و پس گرفتن رأی هنرمندان سعی کند تا از این انتساب جلوگیری نماید. روحانی شخصیتی نیست که بتواند به طور مداوم به این سهم خواهی های اجباری تن دهد و این می تواند عامل گسست دولت با اصلاحات شود.

۲- دولت احتمالا با اصولگرایی در دو سال آتی زاویه می گیرد

بعید است رفتارهای اطرافیان هاشمی و التقاط آن با رفتارهای اپوزیسیونی اصلاح طلبان سهم خواه در طولانی مدت برای اصولگرایان قابل تحمل باشد و احتمالا این نزدیکی مصلحتی در یکی از وقایع پیش رو که اصولگرایان بر آن حساسیتی دارند خواهد شکست.

۳- تعارض اشرافیت و بازارگرایی کارگزاران با دغدغه معیشت

روحانی با شعار “بهبود معیشت” روی کار آمده و اتفاقا تمام پتانسیل های کابینه را برای تعهد به این وعده خود به کار گرفته است. دولت در این راه موفق باشد یا نباشد، این دغدغه محوری است که با مرام کارگزاران و اشرافیت طلبی و تمول گرایی های آن تناقض جدی دارد.احتمالا جریان نزدیک به هاشمی و مافیای اقتصادی حوالی آن زیر بار این مساله نخواهد رفت که به زیان خود عمل کرده و جیب خود را برای “بهبود معیشت” مردم خالی کند. تجربه دو دهه قبل نشان می دهد که این خصیصه در کارگزاران چنان در آن نهادینه شده که به هیچ وجه حاضر به عدول از آن نیست و به همین دلیل بعید است اجماع روحانی با این طیف ادامه دار باشد.

بنابراین با این “گسست سه گانه” و “تجزیه ساختاری” احتمالی در بدنه جریان دولت احتمالا گفتمان “اعتدال” مجال رشد و نمو لازم را نخواهد داشت.

در صورت تحقق این “گسست” روحانی شرایطی شبیه به ۴ سال دوم احمدی نژاد را پیدا خواهد کرد و تقریبا باید با همه جریان های اصلی در کشور پیکار کند. انزوایی که احمدی نژاد هم آن را تجربه کرد و اینک ممکن است روحانی نیز با چنین شرایطی مواجه گردد./رویداد